Na wynagrodzenie pracowników składa się kilka elementów. Jednym z nich jest premia uznaniowa, której wypłata zależy od uznania osoby decyzyjnej. Może nią być np. członek lub członkowie zarządu spółki, dyrektor czy kierownik. Czy premia uznaniowa w spółce może stanowić dla niej koszt uzyskania przychodu?
Art. 15 ust. 1 ustawy o CIT wskazuje co jest kosztem uzyskania przychodów. Zgodnie z nim za koszt uzyskania przychodów uważa się koszt, który spełnia łącznie poniższe warunki:
został poniesiony przez podatnika, czyli rzeczywiście musi być opłacony ze środków pochodzących z majątku podatnika
jest definitywny, czyli musi być rzeczywisty co oznacza, że wartość poniesionego wydatku nie może zostać zwrócona podatnikowi w jakikolwiek sposób
koszt pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą
koszt został poniesiony w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów
koszt został właściwie udokumentowany
koszt nie może znajdować się w grupie wydatków, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 ustawy o CIT).
W związku z powyższym można uznać, że premia uznaniowa jest wydatkiem spełniającym wszystkie wymienione kryteria, czyli została wypłacona i wiąże się z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz nie została ujęta w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT zawierającym wykaz kosztów, które nie są uważane za koszty uzyskania przychodów.
Premia uznaniowa – kiedy można uznać ją za koszt podatkowy?
Podatnicy mogą mieć problem z prawidłowym określeniem okresu, w którym premia uznaniowa staje się kosztem podatkowym. Zgodnie z przepisami należności wynikające ze stosunku pracy stanowią koszt podatkowy w miesiącu, w którym były należne o ile zostały wtedy wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie, o którym mowa jest w przepisach prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego jaki łączy obie strony. W związku z powyższym pracodawca, który wypłaci pracownikowi premię uznaniową w wymienionym terminie może zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodu w miesiącu, za który jest ona należna. Jeżeli termin wypłaty nie zostanie dotrzymany, to w takiej sytuacji zastosowanie ma art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazuje on, że w sytuacji, w której nie doszło do wypłaty świadczeń oraz innych należności z tytułu np. stosunku pracy z powodu niewypłacenia, niedokonania lub niepostawienia do dyspozycji wypłat, to taka należność nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.
Podsumowując powyższe należy stwierdzić, że wynagrodzenia pracowników mogą być kosztem uzyskania przychodów tylko w miesiącu, za który są należne. Warunkiem jest to, że muszą zostać wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie, który wynika z przepisów prawa pracy. Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany, to w takiej sytuacji zastosowanie ma art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o CIT.
Pod terminem „w miesiącu, za który są należne” należy rozumieć, że dana płatność staje się należna wtedy, kiedy wynika z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego jaki łączy obie strony. Z kolei przez „należne wynagrodzenie” należy rozumieć sytuację, w której należności te zostały ustalone lub są niesporne, czyli są przesądzone i są oczywiste, także w stosunku do ich wysokości.
Ważne jest też to, że premie mogą zostać uznane za należne dopiero po ich uchwaleniu przez spółkę, czyli po ich przyznaniu pracownikom. Dopiero wtedy pracownicy mają prawo dochodzić wypłaty z tytułu przyznania premii.
Premie uznaje się za należne, kiedy:
pracodawca przyzna pracownikom premie uznaniowe z zastrzeżeniem, że w celu ich otrzymania muszą oni spełnić określone warunki
dojdzie do terminu wypłaty premii, który wynika z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego obie strony
zostaną spełnione warunki do wypłaty premii niebędących premiami uznaniowymi.
Po zaistnieniu powyższych okoliczności pracodawca ma obowiązek wypłacić świadczenie lub pozostawić je do dyspozycji pracownika.
PRZYKŁAD Członkowie zarządu spółki z o. o. podjęli w październiku uchwałę o przyznaniu pracownikowi premii uznaniowej w terminie wypłaty do 15 listopada. Premia została wypłacona dopiero 17 listopada. W którym miesiącu premia będzie dla spółki kosztem uzyskania przychodu?
Odpowiedź: W przypadku opisanym powyżej będzie miał zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o CIT mówiący, że koszt należy rozpoznać w miesiącu, w którym miała miejsce wypłata premii. Nie jest to data należności, dlatego spółka powinna rozpoznać koszt w miesiącu listopadzie. Jeżeli wypłata miałaby miejsce do 15 listopada, to w tej sytuacji spółka mogłaby rozpoznać koszt w miesiącu październiku. Zgodnie z art. 15 ust. 4g ustawy o CIT pojęcie „miesiąca, za który są należne” należy rozumieć miesiąc, w którym doszło do przyznania premii pracownikowi. Jest to miesiąc, od którego pracownik ma prawo dochodzić wypłaty z tytułu przyznania premii.
Potwierdzeniem powyższej interpretacji jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2019 roku, sygn. II FSK 1307/17, w którym sąd napisał, że jeżeli pracownikowi przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, to przyznana premia ma charakter wyróżnienia i ma cel solidarnościowy oraz zależy od indywidualnych lub zbiorczych osiągnięć pracowników. Z tego powodu pracownik nie może skutecznie domagać się od pracodawcy wypłacenia premii do momentu, w którym nie będzie znana jej wysokość i nie zostanie podjęta decyzja o jej przyznaniu. Tak więc w związku z powyższym pracownik może ubiegać się o wypłatę świadczenia uznanego za należne dopiero po jego przyznaniu i naliczeniu. Tylko w tym momencie będzie można ją uznać za koszt podatkowy.
Wypłacona premia uznaniowa – przychód dla pracownika
Premie uznaniowe wypłacane pracownikom stanowią dla nich przychód ze stosunku pracy. Dzięki temu pracodawcy mogą ujmować premie w kosztach uzyskania przychodu uwzględniając zapisy zawarte w art. 15 ust. 4g i art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Znajduje się w nich między innymi zapis mówiący, że należności ze stosunku pracy stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za które są należne. Warunek: muszą zostać wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie jaki wynika z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego jaki łączy obie strony. Jeżeli dojdzie do niedotrzymania tych terminów powyższe należności będą stanowiły koszt podatkowy w miesiącu wypłaty lub postawienia do dyspozycji pracownika.
Jeżeli termin wypłaty premii uznaniowej nie zostanie określony w umowie lub innym stosunku prawnym łączącym obie strony, to wydatek taki będzie stanowił koszt podatkowy w chwili jego faktycznej wypłaty lub postawienia do dyspozycji osób uprawnionych.
Podsumowanie
Premie uznaniowe wypłacone pracownikom stanowią dla pracodawcy koszt uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatkach dochodowych i stanowią koszt w miesiącu, w którym są należne. Jeżeli nie zostaną wypłacone w terminie, to będą kosztem w dacie ich wypłaty. W związku z powyższym istotne jest określenie daty, w której premia uznaniowa staje się należna oraz daty, kiedy została faktycznie wypłacona.
