Jaka jest rola i jakie zadania spełnia Państwowa Inspekcja Pracy?
Państwowa Inspekcja Pracy, określana w skrócie PIP to organ zajmujący się sprawowaniem nadzoru i kontroli nad respektowaniem obowiązujących przepisów prawa pracy. Organ zwraca szczególną uwagę na przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), przepisy związane z legalnością zatrudnienia i inne. Ustawa o Państwowej Inspekcji pracy zawiera szczegółowe informacje na temat zasad funkcjonowania PIP, jej uprawnień oraz zadań.
Wśród podstawowych zadań PIP należy wymienić:- nadzór i kontrola respektowania przepisów prawa pracy (ustawa Kodeks pracy),
- nadzór nad respektowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (rozporządzenie w sprawie BHP),
- weryfikacja legalności zatrudnienia,
- sprawdzenie, czy przedsiębiorca reguluje składki na Fundusz Pracy,
- weryfikacja podpisanych umów o pracę,
- kontrola niewypłacanych wynagrodzeń oraz innych świadczeń uwarunkowanych zawartym stosunkiem pracy,
- sprawdzenie czasu pracy,
- weryfikacja czy urlopy pracownicze są udzielane na zasadach zgodnych z przepisami prawa,
- kwestia zatrudniania osób młodocianych,
- kwestia zatrudniania osób niepełnosprawnych,
- weryfikacja uprawnień pracowniczych uwarunkowanych przepisami,
- kontrola czy przedsiębiorca przestrzega przepisów BHP.
Postępowanie kontrolne PIP
Ustawa o PIP zawiera szczegółowe informacje dotyczące postępowania kontrolnego, które jest prowadzone przez Państwową Inspekcję Pracy. Inspekcja jest wykonywana w celu weryfikacji stanu rzeczywistego w stosunku do przepisów prawa pracy, a przede wszystkim przepisów bhp i przepisów związanych z legalnością zatrudnienia.
Wiele uprawnień przyznanych inspektorom kontrolnym jest uwarunkowanych obowiązującymi przepisami. Mają oni możliwość:- wykonywać oględziny obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych,
- przesłuchiwać pracowników, a także inne osoby, które mogą mieć wiedzę związaną z kwestiami ważnymi w trakcie inspekcji,
- kontrolować, czy zadania, do których zobowiązano przedsiębiorcę w trakcie poprzedniej kontroli, zostały wykonane,
- zweryfikować dokumentację związaną z pracownikami delegowanymi na obszarze Polski oraz z obszarów Polski,
- jeżeli zajdzie taka konieczność, kontroler ma możliwość wykorzystać opinie biegłych, specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
Państwowa Inspekcja pracy nie musi informować o planowanej kontroli, ale ma taką możliwość. Inspekcje odbywają się zarówno w ciągu dnia, jak i nocą. Kontrola ma miejsce w siedzibie podmiotu kontrolowanego albo w innych miejscach, w których świadczone są usługi na rzecz przedsiębiorcy albo archiwizowane są dokumenty finansowe i kadrowe. Wybrane działania kontrolne odbywają się w siedzibie PIP. Po przeprowadzonej inspekcji wnioski, spostrzeżenia, a także zadania dla pracodawcy zostają opisane w protokole kontroli.
Na każdy rok opracowane zostają plany kontroli wykonywanych przez Państwową Inspekcję Pracy.Ustalenia PIP po zakończonej inspekcji
Kiedy kontrola wykonana przez inspektora PIP zostanie zakończona, wymagane jest przygotowanie protokołu, a w nim znajdują się informacje dotyczące naruszeń prawa i inne szczegóły ważne dla rezultatu przeprowadzonej kontroli. Zanim przedsiębiorca złoży podpis na protokole, przysługuje mu prawo złożenia w terminie 7 dni zastrzeżenia do informacji występujących w protokole. W sytuacji, kiedy jego uwagi są zasadne, inspektor PIP zostaje zobowiązany do zmodyfikowania protokołu kontroli. Protokół kontroli stanowi podstawę do przygotowania decyzji w formie pisemnej albo w formie wpisu do dziennika budowy.
Decyzja wydana po wykonanej inspekcji PIP zawiera na przykład nakaz:- pozbycia się zauważonych uchybień w wyznaczonym przez kontrolera terminie, jeżeli przedsiębiorca nie respektuje przepisów BHP,
- zatrzymania prac albo działalności, gdy naruszenie stanowi zagrożenie zarówno dla życia, jak i zdrowia zatrudnionych osób albo innych osób wykonujących powierzone obowiązki, albo czynności,
- zatrzymanie eksploatacji maszyn i urządzeń — pod warunkiem że korzystanie z nich przyczynia się do zagrożenia dla życia albo zdrowia ludzi. W tym miejscu warto zaznaczyć, iż nakaz musi zostać respektowany bez żadnej zwłoki,
- uregulowanie zaległych wynagrodzeń oraz innych świadczeń należnych za wykonaną pracę,
- wyznaczenie okoliczności i przyczyn wypadków.
Odwołanie od decyzji PIP
Jednym z praw przysługujących przedsiębiorcy poddawanemu kontroli jest możliwość wniesienia odwołania od decyzji wydanej przez PIP. Odwołanie musi zostać dostarczone w terminie 7 dni, liczonych od momentu uzyskania decyzji. Dokument trafia do Okręgowego Inspektora Pracy. W przypadku, gdy w decyzji PIP znajduje się nakaz zaprzestania kontynuowania działalności gospodarczej, inspektorowi PIP nie przysługuje takie prawo, ale odpowiada za nią Okręgowy Inspektor PIP. W drugim z omówionych przypadków odwołanie składa się do Głównego Inspektora Pracy (PIP). Wzory dokumentów (również nakazu, który przygotowuje PIP) używane w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Pracy występują w zarządzeniu nr 34/17 Głównego Inspektora Pracy.
Decyzje, który wydaje PIP, są weryfikowane w trakcie dwuinstancyjnego postępowania. W praktyce oznacza to, że odwołanie od decyzji PIP zostaje dostarczone do Okręgowego Inspektora PIP. Z kolei w przypadku, gdy decyzję wydaje Inspektor Okręgowy, odwołanie trafia do Głównego Inspektora Pracy (GIP).
Jeżeli decyzja wydana przez PIP nie podlega innej ścieżce odwoławczej, organowi odwoławczemu przysługują następujące możliwości:- uchylenie decyzji w całości albo w części i skierowanie sprawy do drugiego rozpatrzenia,
- utrzymanie decyzji w mocy,
- umorzenie postępowania odwoławczego.
Wzór odwołanie od decyzji PIP jest dostępne na stronie Okręgowego Inspektora Pracy w Warszawie.
Aby złożyć odwołanie, nie trzeba uzyskać specjalistycznej wiedzy oraz wykształcenia z zakresu prawa. Od zainteresowanej osoby wymaga się jedynie wskazania numeru nakazu PIP, daty jego wydania oraz numeru decyzji, której dotyczy odwołanie. Wymagane jest także, aby osoba kontrolowana własnymi słowami napisała uzasadnienie, w którym nie wymaga się przywoływania podstawy prawnej. W uzasadnieniu musi znaleźć się stanowisko przedsiębiorcy w stosunku do zarzutów wysuniętych przez kontrolera.
Gdy organ odwoławczy nie zmieni decyzji PIP, czyli przytoczone zarzuty okażą się nieskuteczne, pracodawca ma możliwość wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA).Kilka słów podsumowania
Po zapoznaniu się z podanymi powyżej informacjami przedsiębiorca wie, jak wygląda kontrola przeprowadzana przez PIP, a także jakie obejmuje obszary. Organom PIP przysługuje wiele uprawnień określonych na przykład ustawą. Czynności wykonywane przez inspektora mogą ujawnić wiele nieprawidłowości, którym przypisuje się inną wagę. W praktyce pojawiają się niewielkie, mało istotne uchybienia możliwe do naprawienia jeszcze w trakcie przeprowadzanej inspekcji. Jednak często występują nieprawidłowości stanowiące zagrożenie zarówno dla życia, jak i zdrowia zatrudnionych osób. W drugim przypadku organ kontrolny ma prawo bez żadnej zwłoki wydać nakaz stanowiący podstawę do powstrzymania procesu produkcji uwarunkowanego występowaniem niesprawnych urządzeń elektrycznych, stanowiących zagrożenie dla pracowników zajmujących się ich obsługą. Przedsiębiorca ma obowiązek respektować i wykonywać nakazy wydane przez inspektora pracy. Jeżeli inspektor pracy wyda nakaz, a przedsiębiorca go nie respektuje, musi liczyć się z nałożeniem na niego kary finansowej.
Kontrolowany podmiot ma prawo odwołać się od decyzji inspektora. Odwołanie trafia do drugiej instancji, czyli Okręgowego Inspektora PIP. Aby przygotowany dokument był skuteczny, musi zostać dostarczony w terminie 7 dni, liczonych od momentu uzyskania decyzji PIP. Po przekroczeniu tego terminu odwołanie jest niemożliwe, jedyną możliwością jest złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, chociaż nie zawsze przyniesie on pożądany rezultaty. Wzory odwołania używanego w działalności kontrolnej PIP są dostępne w formie załączników w zarządzeniu GIP.
Data publikacji: 2023-09-12, autor: FakturaXL
