Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów (WNT), a podatek VAT
Jeżeli transakcja wykonywana jest w ramach WNT, to nabywca jako kupujący ma obowiązek wykazać VAT należny. Ma prawo także do jego odliczenia. W ramach SLIM VAT 2 zostały wprowadzone pewne uproszczenia w zakresie rozliczania podatku przy WNT.
Co należy rozumieć przez Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów (WNT)?
Definicję WNT zawiera art. 9 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z nim
Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 5 zakres przedmiotowy ustawy ust. 1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
W związku z tą definicją WNT wystąpi wtedy kiedy towar zostanie przetransportowany z jednego kraju członkowskiego UE do drugiego. Czynny podatnik VAT nabywający towary z innego kraju UE dokonuje transakcji w ramach WNT. Jeżeli taką transakcję wykonuje podatnik zwolniony z VAT, to jest on zwolniony również z rozliczania WNT, na które wskazuje art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. W przypadku kiedy całkowita wartość nabywanych towarów z innego kraju UE przez podatnika VAT zwolnionego nie przekroczy wartości 50 000 zł, to może on taką transakcję rozliczyć tak jak zwykłą transakcję krajową bez konieczności rozliczania VAT. Podatnik zwolniony z VAT nie może zarejestrować się do VAT UE i nie wolno mu posługiwać się numerem NIP z przedrostkiem „PL” oznaczającym dany kraj, w tym przypadku Polskę.
Obowiązek rejestracji do VAT UE
Przedsiębiorcy, którzy chcą współpracować w ramach WNT mają obowiązek zarejestrowania się do VAT UE. Aby zarejestrować się muszą złożyć w urzędzie skarbowym formularz VAT-R i wypełnić w nim część C.3. Nie muszą tego robić podatnicy zwolnieni z VAT, którzy jednocześnie korzystają ze zwolnienia z rozliczania WNT z powodu limitu transakcji. Nievatowiec ma prawo zrezygnować ze zwolnienia i dobrowolnie zarejestrować do VAT UE i rozliczyć transakcję WNT. Przy dokonywaniu transakcji w ramach WNT, zarejestrowany podatnik VAT ma obowiązek złożenia deklaracji podsumowującej VAT UE.
Obowiązek podatkowy przy WNT
Przy transakcjach WNT, obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury przez podatnika. Jednak nie może to być później niż 15 dnia miesiąca, który nastąpił po miesiącu dokonania dostawy towarów w WNT (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT).
Jeżeli podatnik otrzyma fakturę zaliczkową jeszcze przed dostawą towarów w ramach WNT, to nawet jeżeli zaliczka ta będzie stanowiła 100% wartości zamówienia, to i tak nie powstanie obowiązek podatkowy. Potwierdzeniem tego jest interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 maja 2015 roku, sygn. IPPP3/4512-166/15-2/JF o treści:
w odniesieniu do zaliczek należy wskazać, że ustawodawca nie łączy powstania obowiązku podatkowego z zapłatą czy też otrzymaniem zaliczki na poczet wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Również obowiązek podatkowy nie powstaje w związku z wystawieniem czy też otrzymaniem faktury dokumentującej zaliczkę na poczet wewnątrzwspólnotowej dostawy, nawet wówczas, gdy otrzyma on od podatnika podatku od wartości dodanej fakturę zaliczkową na pełną wartość towaru.
Zasady obowiązujące przed SLIM VAT 2
Obecnie przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów zastosowanie mają przepisy SLIM VAT 2. Przed ich wprowadzeniem obowiązywały zasady, zgodnie z którymi przy braku faktury przedsiębiorca miał obowiązek do korekty odliczonego wcześniej podatku VAT. Jeżeli więc przedsiębiorca:
dokonał równolegle naliczenia i odliczenia podatku VAT, najpóźniej w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po dostawie
w okresie 3 następnych miesięcy nie otrzymał faktury potwierdzającej WNT,
to w takiej sytuacji miał obowiązek dokonania korekty pliku JPK_V7 poprzez wyksięgowanie odliczonego podatku VAT za okres, w którym wykazał transakcję w czasie powstania obowiązku podatkowego. W rezultacie podatnik musiał zapłacić odsetki, ponieważ w tej sytuacji WNT nie było już neutralne na gruncie podatku VAT.
Jeżeli podatnik otrzymał fakturę dokumentującą WNT po upływie 3 miesięcy, to mógł powiększyć podatek naliczony w JPK_V7, który składał za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał fakturę.
Zmiany wprowadzone przez SLIM VAT 2 (odliczenie VAT w WNT)
Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy o VAT kwota podatku naliczonego jest kwotą podatku należnego z tytułu WNT. W zasadzie podatnik powinien wykazać VAT naliczony w tym samym okresie, co VAT należny. Sprawia to, że taka transakcja jest neutralna pod względem podatku VAT. Jednak warunkiem jest, aby faktura dotarła przed upływem terminu trzech miesięcy liczonych od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy w stosunku do nabytych towarów.
Rozliczanie WNT zgodnie ze SLIM VAT 2
SLIM VAT 2 i zmiany w nim wprowadzone odnoszą się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 18 marca 2021 roku w sprawie C-895/19, który podważył przepisy polskiej ustawy o VAT związane z trzymiesięcznym okresem, który był wymagany do posiadania przez podatnika faktury, aby podatek VAT był neutralny. Przekroczenie tego terminu wymagało dokonania korekty w pliku JPK_V7 i zapłaty ewentualnych odsetek. VAT naliczony mógł być wykazany tylko w okresie bieżącym. Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, ze dotrzymanie tego terminu często jest niewykonalne, ze względu na to, że nabywca nie zawsze ma wpływ na to kiedy otrzyma fakturę od kontrahenta z zagranicy.
Zmiany wprowadzone przez SLIM VAT 2 spowodowały, że od 7 września 2021 roku transakcja WNT jest neutralna dla podatników w okresie kiedy powstał obowiązek podatkowy nawet jeżeli został przekroczony okres 3 miesięcy. Jeżeli podatnik nie otrzymał faktury w ciągu 3 miesięcy, to zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT odliczony VAT musi być skorygowany, ale w bieżącym okresie, w którym upłynął termin 3 miesięcy. Z kolei na podstawie art. 76 ust. 10h ustawy o VAT przedsiębiorca, który otrzyma fakturę VAT po upływie terminu trzymiesięcznego będzie mógł odliczyć podatek VAT w okresie, w którym uwzględnił wartość podatku VAT należnego. Nowe zasady obowiązują w stosunku do wszystkich transakcji, nawet tych, dla których obowiązek podatkowy powstał przed dniem wejścia w życie zmian, czyli jeszcze przed dniem 7 września 2021 roku. Wejście w życie przepisów SLIM VAT 2 pozwala nabywcy, który w ogóle nie wykazał transakcji WNT cofnąć się do okresu, w którym powstał obowiązek podatkowy i daje mu możliwość wykazania podatku VAT należnego i naliczonego nawet jeżeli upłynął termin trzymiesięczny.
Przykłady
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca prowadzi sklep, do którego nabył towary od firmy niemieckiej. Dostawa z Niemiec miała miejsce 20 kwietnia. Natomiast faktura została wystawiona 10 maja. W jakim okresie powstał obowiązek podatkowy w VAT przy zawartej transakcji WNT?
Odpowiedź: W przypadku WNT obowiązek podatkowy VAT powstaje w dniu wystawienia faktury, jednak nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy towarów, czyli w podanym przykładzie powstał dnia 10 maja.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca prowadzi sklep spożywczy. Podjął współpracę z przedsiębiorcą z Czech na dostawę towarów. W dniu 2 kwietnia otrzymał zakupiony towar. Faktura została wystawiona w dniu 20 maja. Kiedy powstał obowiązek podatkowy?
Odpowiedź: Faktura została wystawiona dopiero po 15 dniu miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce dostawa towarów, dlatego obowiązek podatkowy powstał 15 maja.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca 15 września 2021 roku dokonał transakcji WNT. Fakturę otrzymał z opóźnieniem dopiero w następnym roku, 5 lutego 2022 roku. W jaki sposób powinien rozliczyć zawartą transakcję na gruncie podatku VAT?
Odpowiedź: Przedsiębiorca otrzymał fakturę z dużym opóźnieniem. Obowiązek wykazania transakcji WNT upływa z dniem 15 października 2021 roku. Tego dnia przedsiębiorca powinien wykazać podatek VAT należny i naliczony, co spowoduje, że transakcja będzie neutralna na gruncie podatku VAT. Okres trzymiesięczny uprawniający do odliczenia VAT upływa w dniu 31 stycznia 2022 roku. Nieotrzymanie faktury w tym okresie zobowiązuje podatnika do wyksięgowania podatku VAT naliczonego. Faktura otrzymana 5 lutego 2022 roku spowoduje, że przedsiębiorca będzie mógł cofnąć się do chwili kiedy powstał obowiązek podatkowy (15 października 2021 rok) i będzie mógł w tym okresie odliczyć podatek VAT z faktury dokonując korekty pliku JPK_V7 za październik 2021 rok. Przepisy SLIM VAT 2 pozwalają na cofnięcie się do okresu powstania obowiązku podatkowego i wykazania podatku VAT należnego i naliczonego nawet jeżeli upłynął termin trzymiesięczny, ale pod warunkiem, że nabywca w ogóle nie wykazał transakcji WNT.
Podsumowanie
Obowiązująca ustawa o VAT w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów zobowiązuje podatników do wykonywania nowych obowiązków związanych z przestrzeganiem terminów, jak i zdarzeń powiązanych z WNT.
Dla przedsiębiorców dla celów prawidłowego rozliczenia WNT ważne są daty dotyczące:
dostawy
wystawienia faktury
otrzymania faktury.
Do obowiązków przedsiębiorcy należy również sporządzanie korekt dotyczących transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w sytuacji nieotrzymania faktury w terminie trzymiesięcznym. Podatnicy, którzy dokonują transakcji WNT mogą przesyłać faktury elektronicznie, co znacznie skraca czas otrzymania faktury.
