Niektórzy przedsiębiorcy prowadzą jednocześnie sprzedaż opodatkowaną, jak i zwolnioną z VAT, czyli tzw. sprzedaż mieszaną. W związku z tym mają określone obowiązki, takie jak ustalenie właściwego wskaźnika proporcji VAT. Jak należy obliczyć wskaźnik proporcji VAT i czy koniecznie trzeba zgłosić wynik do urzędu skarbowego?
Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT ma prawo do odliczenia podatku od towarów i usług od dokonanych zakupów wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnicy, którzy prowadzą sprzedaż mieszaną, czyli oferują produkty lub usługi opodatkowane VAT i jednocześnie zwolnione z VAT, to mają obowiązek rozliczyć podatek VAT w sposób proporcjonalny. W związku z tym muszą ustalić jaka część podatku wskazana na fakturze kosztowej w sprzedaży mieszanej może zostać odliczona.
Jak oblicza się proporcję VAT?
Wskaźnik proporcji VAT określa się w procentach. Jego wartość liczona jest w oparciu o udział rocznego obrotu netto ze sprzedaży opodatkowanej w całościowym obrocie netto. Zadaniem wskaźnika jest wskazanie jaka część podatku z faktury kosztowej ze sprzedaży mieszanej może zostać odliczona. Do ustalenia proporcji należy wziąć pod uwagę obrót firmy z poprzedniego roku podatkowego. W przypadku, kiedy przedsiębiorca dopiero zaczyna prowadzenie działalności gospodarczej i sprzedaż mieszaną, to proporcję powinien obliczyć w oparciu o skalkulowanie obrotów jakie wydaje mu się, że uzyska w danym roku podatkowym. Na koniec roku podatnik na podstawie rzeczywistego obrotu opodatkowanego i zwolnionego zobowiązany jest do ustalenia faktycznego wskaźnika proporcji. W przypadku, kiedy wynik będzie odbiegał od tego jaki został zastosowany i będzie przekraczał dwa punkty procentowe, to podatnik będzie musiał dokonać jego korekty.
Proporcja VAT – kto musi ją stosować?
Wyliczenie proporcji VAT dotyczy jedynie tych podatników, którzy prowadzą sprzedaż mieszaną. Jeżeli przedsiębiorca sprzedaje tylko produkty lub usługi opodatkowane podatkiem od towarów i usług, to nie musi stosować proporcji VAT. W tej sytuacji może odliczać podatek od towarów i usług od każdej faktury kosztowej pod warunkiem, że zakupy mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie znajdują się w katalogu produktów wykluczonych. W przypadku, kiedy przedsiębiorca prowadzi wyłącznie sprzedaż zwolnioną z VAT również nie musi ustalać proporcji VAT. W tej sytuacji na wystawianych przez siebie fakturach nie nalicza podatku od towarów i usług. Jednocześnie nie ma prawa do jego odliczenia.
Proporcja VAT – czy można ją ustalić w trakcie roku?
Zgodnie z przepisami przedsiębiorca może ustalić proporcję VAT nawet w trakcie roku podatkowego w oparciu o szacunki. Taką możliwość mają przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku podatkowym:
nie osiągnęli obrotu
ich obrót wyniósł mniej niż 30 000 zł.
Zgodnie z art. 90 ust. 8 ustawy o VAT wyżej wymienieni przedsiębiorcy, który wyliczą proporcję VAT na podstawie danych szacunkowych muszą wskazać uzyskany wynik naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik pierwszy raz zastosował proporcję VAT, ale nie później niż w dniu przesłania deklaracji JPK_VAT.
Proporcja VAT - obliczanie
W celu ustalenia współczynnika proporcji przedsiębiorca musi porównać wartość sprzedaży opodatkowanej z wartością sprzedaży całkowitej. Inaczej mówiąc pod uwagę musi wziąć sumę sprzedaży opodatkowanej i sprzedaży zwolnionej z VAT. Otrzymany wynik trzeba pomnożyć przez 100% i otrzymaną wartość zaokrąglić w górę. Będzie to wartość procentowa określająca, jaka część podatku VAT naliczonego z faktur kosztowych będzie mogła zostać odliczona.
Wzór na obliczenie wskaźnika proporcji: (wartość sprzedaży opodatkowanej VAT netto : wartość sprzedaży całkowitej netto) x 100%.
Do obrotu wpływów nie wliczają się:
dostawy towarów i usług zaliczone do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegające amortyzacji
transakcje pomocnicze w zakresie nieruchomości i transakcje pomocnicze finansowe
dostawy gruntów i praw wieczystego użytkowania zaliczane do środków trwałych firmy
tytuły transakcji w zakresie usług zwolnionych, takich jak np. usługi udzielania kredytów określone w ustawie o VAT w takim zakresie w jakim mają one charakter pomocniczy.
Proporcja VAT – wyłączenia, zmiany: art. 90 ust. 10 pkt 1 oraz ust. 12 ustawy o VAT
Podatnicy mogą stosować uproszczone zasady w przypadkach, kiedy:
wyliczona proporcja VAT przekracza wartość 98%, a kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu jest mniejsza od kwoty 10 000 zł rocznie – możliwość zastosowania proporcji 100%, czyli przedsiębiorca może odliczyć cały VAT
wyliczona proporcja VAT nie przekracza 2% - możliwość przyjęcia proporcji 0%, czyli przedsiębiorca nie może odliczyć VAT.
Powyższe zgodne jest ze zmianami w przepisie art. 90 ustawy o VAT dokonanymi w ramach SLIM VAT 3.
Proporcja VAT – roczna korekta
Przedsiębiorca, który prowadzi sprzedaż mieszaną zobowiązany jest na koniec roku podatkowego ustalić faktyczną wartość wskaźnika proporcji. W tym celu musi wziąć pod uwagę rzeczywiście osiągnięte obroty w danym roku. Jeżeli wynik będzie inny od tego jaki stosowany był wcześniej, to przedsiębiorca musi wystawić korektę i przesłać ją do urzędu skarbowego w deklaracji VAT sporządzonej za pierwszy miesiąc lub pierwszy kwartał roku.
Przykłady
PRZYKŁAD 1 Właściciel firmy szkoleniowej w ramach prowadzonej działalności przeprowadza kursy dla osób prywatnych nieopodatkowane VAT oraz kursy dla firm opodatkowane podatkiem od towarów i usług w stawce 23%. Przedsiębiorca, aby móc prowadzić szkolenia musiał kupić do firmy rzutnik oraz laptop i wynająć salę szkoleniową. W związku z tym, że przedsiębiorca prowadzi sprzedaż mieszaną, to może od poniesionych wydatków odliczyć tylko część podatku VAT proporcjonalnie do sprzedaży opodatkowanej i całkowitej sprzedaży. W tym celu powinien obliczyć proporcję VAT.
PRZYKŁAD 2 W poprzednim roku podatkowym udział przedsiębiorcy w sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT wg stawki 23% miał wartość 230 000 zł. Natomiast wartość sprzedaży zwolnionej wyniosła 25 000 zł, co daje łączną wartość sprzedaży w wysokości 255 000 zł. Przedsiębiorca musi ustalić proporcję VAT wg wzoru: (230 000 zł : 255 000 zł) x 100 = 90,19%.
W tym przykładzie współczynnik VAT na kolejny rok podatkowy został ustalony na 91%. W związku z tym przedsiębiorca w bieżącym roku podatkowym będzie mógł odliczyć od 91% VAT naliczonego z faktur kosztowych mających związek ze sprzedażą mieszaną. Przykładowo, cena za laptop wynosi 6 500 zł netto, gdzie VAT został naliczony na kwotę 1 495 zł. Od tej kwoty przedsiębiorca będzie mógł odliczyć 91% VAT, czyli 1 360,45 zł.
Podsumowanie
Każdy przedsiębiorca, który prowadzi sprzedaż mieszaną, czyli jednocześnie sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną ma obowiązek stosować proporcję VAT. Należy ją ustalić w oparciu o rzeczywiste obroty firmy osiągnięte w poprzednim roku podatkowym. Jeżeli przedsiębiorca dopiero rozpoczyna sprzedaż mieszaną, to powinien ustalić proporcję VAT na podstawie szacunków. Po zakończonym roku podatkowym jeżeli wystąpi różnica, to przedsiębiorca musi ewentualnie dokonać korekty wyliczonego wskaźnika proporcji VAT.
