Zatrudnienie małżonka czy spółka cywilna, co się bardziej opłaca?
Czasami osoby pozostające w związku małżeńskim zakładają wspólnie firmę i razem prowadzą działalność. Czy w takiej sytuacji lepszym rozwiązaniem jest założenie działalności gospodarczej i zatrudnienie w firmie współmałżonka, czy też bardziej korzystne jest wspólne założenie spółki cywilnej?
Jakie skutki rodzi pozostawanie w związku małżeńskim?
Pozostawanie w związku małżeńskim oznacza dla małżonków określone konsekwencje prawne. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym małżonkowie w momencie zawarcia małżeństwa zostają objęci wspólnością majątkową, na którą składają się przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W ten sposób tworzy się majątek wspólny małżeński. Przedmiot majątkowy nieobjęty wspólnością ustawową należy do majątku osobistego każdego z małżonków. Prawo pozwala na samodzielne zarządzanie majątkiem wspólnym przez każdego z małżonków pod warunkiem, że przepisy nie stanowią inaczej. Jeżeli określone przedmioty majątkowe służą małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej, to ma on prawo zarządzać nimi samodzielnie.
Zgodnie z przepisami prawa małżonkowie:
mogą dysponować równymi udziałami w majątku wspólnym
mogą ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, tzw. umowa majątkowa sporządzona w formie aktu notarialnego. Taka umowa może być podpisana jeszcze przed zawarciem małżeństwa.
W sytuacji, kiedy pomiędzy małżonkami zostanie ustanowiona umowna rozdzielność majątkowa, to każdy z małżonków może zarządzać samodzielnie swoim majątkiem.
Małżonek zatrudniony w firmie – co należy wiedzieć?
Obowiązujące przepisy prawa nie zabraniają zatrudnienia jednego małżonka w firmie prowadzonej przez drugiego małżonka. W przepisach brak jest regulacji, które dokładnie wskazywałyby, jak ma wyglądać sposób przyjęcia do pracy współmałżonka. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zatrudnienie przebiegało zgodnie z takimi samymi zasadami jakie obowiązują przy przyjęciu do firmy innych pracowników. Do zatrudnienia może dojść w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Niezależnie od dokonanego wyboru przedsiębiorcy zobowiązani są do naliczania i odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w odpowiednich wysokościach. Od 2019 roku wynagrodzenie małżonka zatrudnionego w firmie może być ujęte w kosztach uzyskania przychodów. Warunkiem jest wybranie przez przedsiębiorcę opodatkowania na zasadach ogólnych i prowadzenia Podatkowej Książki Przychodów i Rozchodów.
Współmałżonek zatrudniony na umowę – obowiązki i przywileje
możliwość ujęcia kwoty wynagrodzenia małżonka w kosztach uzyskania przychodów w kwocie brutto – kolumna 12 PKPiR
konieczność prowadzenia i przechowywania przez przedsiębiorcę akt pracowniczych małżonka przez okres 50 lat
traktowanie współmałżonka przez ZUS jak osobę współpracującą z przedsiębiorcą, co wiąże się z zapłatą składek na ZUS w pełnej wysokości
podstawa wymiaru składki zdrowotnej małżonka jako osoby współpracującej wynosi od 1 lipca 2022 roku 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego razem z wypłatami z zysku
konieczność odprowadzania w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzenia
konieczność składania w urzędzie skarbowym po zakończonym roku podatkowym deklaracji rocznych PIT-4R i informacji PIT-11
ponoszenie wysokich kosztów podatkowych.
Spółka cywilna prowadzona razem ze współmałżonkiem
Małżonkowie mogą wspólnie prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Zakładają ją zgodnie z zasadami jakie obowiązują inne osoby rejestrujące spółkę. W przypadku małżeństw dodatkowo pod uwagę należy wziąć ustrój majątkowy występujący pomiędzy małżonkami. Chodzi o to, czy łączy ich wspólność majątkowa małżeńska, czy też posiadają rozdzielność majątkową. Istotne jest też ustalenie jaki majątek będzie wchodził do spółki. Czy będzie to tylko majątek wspólny, czy też zostaną wliczone majątki osobiste małżonków. Od tej decyzji zależy sposób postępowania w sytuacji, gdyby doszło do rozwiązania spółki i związanego z tą czynnością podziału majątku. W umowie spółki koniecznie powinien znaleźć się zapis mówiący, że wspólnikami spółki są małżonkowie. Przy wspólności majątkowej, kiedy do spółki zostaje wniesiony majątek wspólny, to małżonkowie posiadają udziały w tej samej wysokości. W przypadku rozdzielności majątkowej do spółki wnoszone są majątki osobiste. W tej sytuacji wielkość udziałów każdego małżonka zależy od wysokości wniesionych przez nich wkładów.
Założenie spółki cywilnej z małżonkiem – na co należy zwrócić uwagę?
ustalenie ustroju małżeńskiego – wspólność małżeńska czy rozdzielność majątkowa
określenie majątku, który ma wchodzić do majątku spółki – majątek wspólny czy osobisty małżonków
ustalenie udziałów w spółce
opłacanie składek ZUS przez współmałżonków zgodnie z zasadami obowiązującymi w prowadzonej działalności gospodarczej
małżonkowie będący wspólnikami spółki cywilnej odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki
po zakończeniu działalności spółki wymagane jest dokonanie podziału majątku spółki
podział majątku spółki cywilnej małżonków dokonuje się w oparciu o ustawę Kodeks cywilny
w przypadku rozwodu działalność spółki nie musi być zakończona.
Podsumowanie
Małżonkowie, którzy podejmą decyzję o wspólnym prowadzeniu działalności gospodarczej powinni zastanowić się w jaki sposób chcą ją prowadzić. Pod uwagę mogą wziąć otworzenie działalności przez jednego z małżonków i zatrudnienie drugiego w firmie. Innym rozwiązaniem jest prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej małżonków. Przy obu rozwiązaniach pod uwagę należy wziąć kwestię rozliczeń podatkowych, a także wysokość opłacanych składek na ZUS.
Która forma jest lepsza dla małżonków? Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Każda forma ma swoje plusy i minusy. Przy spółce cywilnej nie można zapominać o rozliczeniach jakie powinny być wykonane po rozwiązaniu umowy spółki. Duży wpływ na nie ma ustrój majątkowy występujący pomiędzy małżonkami. Przy drugiej opcji jaką jest zatrudnienie małżonka w firmie należy pamiętać o tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych traktuje współmałżonka na równi z osobą współpracującą, co wiąże się z wyższymi składkami na ZUS, a to dla niektórych firm może okazać się zbyt dużym obciążeniem finansowym.
