Umorzenie wierzytelności, a podatek VAT

W praktyce gospodarczej czasami zdarzają się sytuacje, kiedy kontrahenci nie płacą za otrzymane towary lub świadczone usługi. Takie sytuacje mogą zachwiać stabilnością finansową firmy. Przedsiębiorca, który nie otrzyma zapłaty za wykonaną transakcję może mieć trudności z regulowaniem własnych zobowiązań wobec urzędów i kontrahentów.

Umorzenie zaległości

W sytuacji, kiedy kontrahent zalega z płatnościami przez kilka dni, a czasami i miesięcy, to takie wierzytelności stają się starymi wierzytelnościami, które mają prawo zostać umorzone. Umorzenie wierzytelności oznacza zwolnienie dłużnika z zapłaty. Zgodnie z art. 508 KC zobowiązanie wygasa w sytuacji, kiedy wierzyciel zwolni dłużnika z długu, a dłużnik przyjmie takie zwolnienie. Czynność zwolnienia z długu ma wpływ na wysokość podatku VAT. 

Umorzenie wierzytelności – podatek VAT należny

Umorzenie wierzytelności nie wymaga wykazania podatku VAT należnego, ponieważ czynność umorzenia nie jest czynnością opodatkowaną. W związku z tym nasuwa się pytanie, czy u podatnika występuje obowiązek wystawienia faktury korygującej oraz czy czynność umorzenia wierzytelności ma wpływ na prawo do skorzystania z ulgi na złe długi. 

Umorzenie wierzytelności – faktura korygująca

Art. 106j ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że fakturę korygującą wystawia się w sytuacji, kiedy po wystawieniu faktury pierwotnej będą miały miejsce niżej wymienione przypadki: 

• zostanie udzielony rabat i tym samym zostanie obniżona cena o którym mowa jest w art. 29a ust. 7 pkt 1
• zostały udzielone opusty i obniżki cen, o których mowa jest w art. 29a ust. 10 pkt 1
• podatnik otrzymał zwrot towarów i opakowań
• nabywca otrzymał zwrot całości lub części zapłaty, o której mowa jest w art. 106b ust. 1 pkt 4
• została podwyższona cena lub została stwierdzona pomyłka w cenie, stawce, kwocie podatku lub w jakiejkolwiek innej pozycji faktury.

W związku z powyższym należy sądzić, że umorzenie wierzytelności nie obliguje do wystawienia faktury korygującej do faktury pierwotnej, która dotyczy umorzonej części wierzytelności, ponieważ nie zachodzą żadne okoliczności, które dawałyby prawo do wystawienia korekty, jak np. to, że nabywca nie otrzymał rabatu, opustu czy ceny, towar nie został zwrócony, ani nie została zwrócona część lub całość zapłaty. 
Takie stanowisko potwierdza również Dyrektor KIS, który w interpretacji indywidualnej z dnia 20 grudnia 2018 roku, nr 0115-KDIT1-1.4012.809.2018.1.KM odniósł się do sprawy, w której strony zawarły porozumienie, zgodnie z którym wierzyciel zrezygnował z dochodzenia części zaległości. W interpretacji można przeczytać, że: 

Faktura jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Prawidłowość materialno-prawna faktury zachodzi wówczas, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt nabycia określonych towarów lub usług. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie dokumentu oraz faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika. (...) Należy w tym miejscu wspomnieć, iż zgodnie z art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.), zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Zwolnienie z długu może dotyczyć całości lub części wierzytelności. Natomiast przez ugodę, w myśl art. 917 ww. ustawy, rozumie się sytuację, w której strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Takim ustępstwem w przedmiotowej sprawie jest rezygnacja przez Wnioskodawcę z części należności będąca rezultatem zawartego porozumienia. Sytuacji tej nie należy jednak utożsamiać ze zmniejszeniem wartości sprzedanych towarów i usług na skutek obniżenia ich ceny. Zawarte porozumienie (ugoda) dotyczy bowiem jedynie rozliczeń pomiędzy kontrahentami (rezygnacji z dochodzenia określonej części należności).

Dodatkowo należy wziąć pod uwagę stanowisko organów podatkowych, które uważają, że nie ma możliwości wystawienia faktury korygującej również w sytuacji związanej z COVID-19, kiedy doszło do: 

• umorzenia przez jednostkę budżetową wierzytelności dotyczącej zapłaty czynszu najmu przedsiębiorcom, u których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z pandemia

(interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 14 września 2020 roku, nr 0114-KDIP1-1.4012.333.2020.2.KOM)

W ocenie tut. Organu umorzenie przez Wnioskodawcę w całości lub części należności za najem/dzierżawę nie powoduje obowiązku wystawienia faktury korygującej na rzecz Najemców/dzierżawców (w razie wystawienia faktury pierwotnej z kwotą czynszu wynikającą z zawartej umowy najmu/dzierżawy). Wnioskodawca bowiem nie koryguje swoich rozliczeń w tym zakresie, a tym samym nie obniża podstawy opodatkowania z tego tytułu. Umorzenia należności w sytuacji opisanej we wniosku nie sposób bowiem uznać za rabat/obniżkę/upust wynagrodzenia w związku ze świadczoną usługą najmu/dzierżawy, będącego podstawą do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku VAT na podstawie art. 29a ust. 10 pkt 1 ustawy i wystawienia faktury korygującej w trybie art. 106j ust. 1 pkt 2 tej ustawy.

Data publikacji: 2022-08-16, autor: FakturaXL