Jakie obowiązki ma podatnik w zakresie rozliczania VAT, w jakim terminie powinien złożyć deklarację VAT, jakie stawki VAT są dostępne, jak należy rozliczać podatek w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych? To tylko niektóre pytania jakie dość często zadają sobie czynni podatnicy podatku VAT.
Podatnicy mogą rozliczać podatek VAT w terminach: miesięcznych i kwartalnych. W zależności od wybranego okresu składają niżej wymienione pliki:
JPK_V7M – rozliczenie miesięczne
JPK_V7K – rozliczenie kwartalne.
Plik JPK_V7 jest plikiem JPK składanym razem z deklaracją.
Rozliczenie kwartalne przeznaczone jest dla małych podatników VAT, których wartość sprzedaży za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła 1,2 mln euro. Nie skorzystają z niego mali podatnicy, którzy:
są podatnikami czynnymi VAT przez okres krótszy niż 12 miesięcy
w danym kwartale lub w poprzedzających go 4 kwartałach dokonali dostawy towarów lub świadczyli usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, czyli tzw. towary wrażliwe, jak przykładowo: wyroby stalowe, paliwa, metale szlachetne, aparaty fotograficzne cyfrowe, dyski twarde HDD, dyski SDD i inne o łącznej wartości, która przekroczyła w którymkolwiek z miesięcy kwotę 50 000 zł netto bez podatku VAT.
Podatnik, który chce rozliczać się kwartalnie ma obowiązek powiadomienia o tym fakcie naczelnika właściwego urzędu skarbowego w formie pisemnej w terminie najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który po raz pierwszy będzie składał rozliczenie.
Podatek VAT – składanie deklaracji i zapłata podatku
Podatnik ma obowiązek złożyć deklarację i zapłacić podatek VAT należny w terminie:
do 25 dnia następnego miesiąca – rozliczenie miesięczne
do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale – rozliczenie kwartalne.
Jeżeli dzień złożenia deklaracji VAT i zapłaty podatku przypada na dzień wolny od pracy (sobota, niedziela, święto), to termin zostaje przesunięty na najbliższy dzień roboczy. Za każdy dzień zwłoki naliczane są odsetki. W przypadku kiedy łączna kwota odsetek nie przekracza 8,70 zł, to przedsiębiorca nie ma obowiązku ich zapłaty.
Stawki VAT obowiązujące w Polsce
W Polsce obowiązują następujące stawki VAT:
23% - podstawowa stawka VAT
8% - obniżona stawka VAT stosowana między innymi: w budownictwie objętym społecznym programem mieszkaniowym, w usługach związanych z kulturą, sportem i rekreacją
5% - obniżona stawka VAT obejmująca między innymi podstawowe produkty żywnościowe, jak np.: pieczywo, nabiał, artykuły dla niemowląt, książki, e-booki
0% - preferencyjna stawka VAT obowiązująca między innymi w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, a także przy imporcie towarów.
Zastosowanie stawki preferencyjnej 0% oznacza, że przedsiębiorca nie płaci podatku, a jednocześnie ma prawo do odliczania VAT od zakupu towarów i usług związanych z transakcją.
Z dniem 1 lutego 2022 roku stawka podatku VAT na niektóre towary została obniżona do 0% na określony czas trwający do 31 lipca 2022 roku. Obniżką została objęta:
żywność – obniżenie do 0%
paliwa silnikowe (olej napędowy, biokomponenty stanowiące samoistne paliwa, benzyna silnikowa, gaz skroplony LPG – obniżenie z 23% do 8%
nawozy, środki ochrony roślin, ziemia ogrodnicza i inne środki wspomagające produkcję rolniczą – ze stawki 8% do 0%
gaz ziemny – do 0%
energia elektryczna i energia cieplna – do 5%.
Deklaracja VAT UE
Podatnicy VAT UE dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych składają deklaracje VAT i dodatkowo w formie elektronicznej informacje VAT UE, czyli informacje podsumowujące o dokonanych transakcjach wewnątrzwspólnotowych VAT UE. Składa się je wyłącznie w formie elektronicznej za okresy miesięczne, także w przypadku kwartalnego okresu rozliczeniowego w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu transakcji.
Korekta deklaracji VAT
Błędy w deklaracjach VAT (VAT-7, VAT-7K, VAT UE, VAT-27, VAT-9M, VAT-8) wymagają jak najszybszej korekty jak tylko zostaną zauważone. Korekty dokonuje się na takim samym formularzu, co pierwotna deklaracja, zaznaczając kwadrat korekta deklaracji. Do składanej korekty warto jest dołączyć uzasadnienie jej dokonywania korzystając z formularza ORD-ZU (opcja nie jest obowiązkowa).
Konsekwencją dokonanej korekty może być zwrot podatku VAT przez urząd skarbowy na rachunek bankowy podatnika. Termin zwrotu liczony jest od momentu złożenia korekty.
W odwrotnej sytuacji, jeżeli wystąpi niedopłata w VAT, to podatnik ma obowiązek zapłacić zaległość razem z odsetkami za zwłokę, które naliczane są od pierwotnego terminu, w którym podatek powinien być zapłacony aż do dnia jego faktycznej zapłaty. Aby obliczyć wysokość odsetek można skorzystać z kalkulatora odsetek lub samodzielnie wyliczyć je wg wzoru: (kwota zaległości x liczba dni zwłoki x stopa odsetek za zwłokę) : 365.
Obecnie podstawowa stawka odsetek wynosi 8%.
Podatnik może też zastosować obniżoną stawkę w wysokości 50% stawki podstawowej o ile zostaną spełnione poniższe warunki:
została złożona prawnie skuteczna korekta deklaracji jednak nie później niż 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji
została zapłacona cała zaległość w terminie do 7 dni od daty złożenia korekty
korekta nie została złożona w związku z otrzymanym zawiadomieniem o wszczęciu kontroli podatkowej lub pod wpływem już toczącego się postępowania podatkowego bądź kontroli podatkowej.
Podmioty zobowiązane do składania deklaracji VAT
Obowiązku składania deklaracji VAT nie mają przedsiębiorcy:
zwolnieni z VAT ze względu na wielkość sprzedaży lub dokonujących wyłącznie sprzedaży zwolnionej z VAT, z wyłączeniem sytuacji kiedy podatnikom przysługuje zwrot podatku lub są zobowiązani do dokonania korekty podatku wynikającej z ulgi na złe długi
którzy zawiesili działalność gospodarczą i nie wykonują w tym czasie żadnych czynności podlegających VAT.
W przypadku podatnika zwolnionego podmiotowo z VAT ma on obowiązek złożyć deklarację VAT w przypadku kiedy całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 50 000 zł. W tej sytuacji musi on złożyć następujące deklaracje:
VAT-8 – deklaracja dla podatników innych niż podatnicy VAT czynni, którzy zarejestrowani są jako podatnicy VAT UE dokonujący WNT
VAT-9M – deklaracja przeznaczona dla podatników niemających obowiązku składania VAT-7, VAT-7D lub VAT-8, którzy dokonują importu usług lub nabycia towarów i usług.
Jeżeli podatnik zwolniony z VAT przekroczy limit 50 000 zł, to ma obowiązek rejestracji do VAT UE i złożenia deklaracji VAT-8 oraz deklaracji podsumowującej VAT UE. Po rejestracji do VAT UE, podatnik zostaje wpisany do bazy przedsiębiorców dokonujących transakcji WNT.
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie zwalnia podatnika ze składania deklaracji VAT w kilku przypadkach:
dokonywania WNT
dokonywania importu usług lub nabywania towarów w zakresie w jakim jest podatnikiem
zawieszenie nie dotyczy pełnego okresu rozliczeniowego
za okresy rozliczeniowe, za które ma obowiązek rozliczyć podatek z tytułu wykonywania czynności opodatkowanych lub do złożenia korekty.
Zapłata podatku VAT
Plik JPK_V7, a także plik JPK_V7K należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym. I tak:
dla osób fizycznych, jak np. prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą – właściwy jest urząd ze względu na adres zamieszkania podatnika
dla osób innych niż fizyczne, jak np.: spółki cywilne, czy spółka z o. o. – właściwy jest urząd ze względu na adres siedziby firmy.
Podatek należny do urzędu skarbowego wpłaca się na indywidualny mikrorachunek podatkowy, najczęściej przelewem. Jest to obowiązek podatników prowadzących księgi rachunkowe lub KPiR. Mikroprzedsiębiorca ma możliwość zapłaty podatku w formie gotówkowej.
Kim jest mikroprzedsiębiorca?
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który przynajmniej w jednym z 2 ostatnich lat obrotowych:
zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników
osiągnął roczny obrót netto poniżej równowartości 2 000 000 euro lub sumy aktywów jego bilansu rocznego nie przekroczyły równowartości 2 000 000 euro.
Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności
Przedsiębiorcy rozliczający transakcje z innymi przedsiębiorcami mają obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP), split payment o ile spełnią łącznie 3 warunki:
wartość brutto faktury przekracza kwotę 15 000 zł
przynajmniej jedna z pozycji na fakturze dotyczy tzw. wrażliwych towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT
sprzedawca i nabywca są podatnikami VAT.
Jeżeli nabywca towaru/usługi otrzyma od sprzedawcy fakturę z adnotacją „Mechanizm podzielonej płatności”, to powinien dokonać zapłaty za pomocą split payment. Podatek VAT wynikający z faktury trafi na rachunek VAT sprzedawcy.
W komunikacie przelewu musi być wskazana:
kwota podatku VAT lub jego część
kwota sprzedaży brutto lub jej część
numer faktury, której dotyczy płatność
NIP dostawcy.
Sprzedaż mieszana – czym jest i jak ją rozliczyć?
Zgodnie z przepisami podatek VAT odlicza się jedynie od zakupów, które służą czynnościom opodatkowanym. W sytuacji kiedy przedsiębiorca prowadzi sprzedaż mieszaną, czyli związaną ze sprzedażą zwolnioną i opodatkowaną w ramach jednej działalności gospodarczej, to powinien podzielić wydatki związane z prowadzoną działalnością na:
zakupy związane tylko ze sprzedażą opodatkowaną – możliwość rozliczenia VAT
zakupy związane tylko ze sprzedażą zwolnioną – nie można rozliczyć VAT
zakupy służące zarówno sprzedaży opodatkowanej jak i zwolnionej – nie można jednoznacznie przypisać danych zakupów do działalności opodatkowanej lub zwolnionej.
W przypadku kiedy nie można oddzielić kwot związanych ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną, to należy obliczyć współczynnik proporcji wg wzoru: dzieli się roczny obrót z tytułu wykonywania czynności opodatkowanych przez roczny obrót całkowity (czynności zwolnione i opodatkowane). Pod uwagę brane są dane z roku poprzedniego.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca prowadzi sprzedaż mieszaną. W poprzednim roku uzyskał przychód w wysokości 30 000 zł (10 000 zł ze sprzedaży usług zwolnionych z VAT oraz 20 000 zł z usług opodatkowanych). W tym wypadku proporcja wyniesie 0,66. Przedsiębiorca może odliczyć 66% VAT. Przedsiębiorca, który dopiero rozpoczyna działalność może ustalić proporcję dokonując oszacowania wg własnych przypuszczeń. Wysokość współczynnika jaki będzie chciał zastosować musi uzgodnić z urzędem skarbowym. Rzeczywista proporcja jest możliwa do wskazania dopiero po zakończeniu roku podatkowego i może różnić się od tej szacunkowej. W takiej sytuacji przedsiębiorca powinien obliczyć współczynnik w oparciu o rzeczywistą sprzedaż z danego roku i sporządzić korektę podatku naliczonego. Korektę sporządza się w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K w zależności od wybranego okresu rozliczeniowego. W przypadku podatników rozliczających się kwartalnie będzie to pierwszy kwartał, a dla podatników, którzy wybrali rozliczenie miesięczne będzie to pierwszy miesiąc roku.
Informacje końcowe
Podatnicy, którzy mają problem z prawidłowym rozliczeniem podatku, których dotyczą bardziej skomplikowane sytuacje mogą skorzystać z pomocy instytucji jaką jest Krajowa Informacja Skarbowa, dzwoniąc pod jej numer infolinii. Bardziej skomplikowane sprawy mogą zostać rozstrzygnięte w wydanej interpretacji podatkowej na podstawie złożonego wniosku o jej wydanie. Dodatkowo na stronach internetowych Ministerstwa Finansów można znaleźć wiele przydatnych informacji.
