Jak otworzyć i prowadzić firmę w Wielkiej Brytanii?
Niektórzy przedsiębiorcy w poszukiwaniu większych zarobków decydują się na otwarcie i prowadzenie firmy za granicą Polski. Jakie wymagania musi spełnić przedsiębiorca, który chce na przykład założyć firmę w Wielkiej Brytanii?
Obecnie polscy przedsiębiorcy mają prawo prowadzić firmę w dowolnym państwie członkowskim Unii Europejskiej, a także na terytorium Szwajcarii i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Rejestracja działalności na tych obszarach dokonywana jest na zasadach obowiązujących na danym terytorium. Obowiązujące w krajach UE procedury administracyjne można sprawdzić na liście punktów kontaktowych KE. Dla przedsiębiorcy nie ma znaczenia, w którym państwie mieszka. Otwierając działalność w jednym z państw członkowskich objęty jest przepisami z zakresu zabezpieczenia społecznego jakie obowiązują w państwie podjęcia działalności gospodarczej. Powyższa zasada jest zasadą miejsca wykonywania pracy i obowiązuje w państwach członkowskich UE, EOG oraz Szwajcarii.
Do grupy państw członkowskich EOG oprócz krajów Unii Europejskiej wchodzą jeszcze: Norwegia, Islandia i Lichtenstein.
Sposób ustalania przepisów obowiązujących w danych krajach
Przedsiębiorca z Polski, który chce rozpocząć prowadzenie firmy w innym kraju członkowskim UE, EOG lub w Szwajcarii ma obowiązek zapoznania się z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ubezpieczeń społecznych. W tym celu pod uwagę bierze się:
miejsce zamieszkania przedsiębiorcy. Jeżeli miejsce jest w państwie członkowskim UE, w którym przedsiębiorca wykonuje znaczną część działalności, to przedsiębiorca podlega ubezpieczeniom społecznym w państwie zamieszkania
miejsce zamieszkania przedsiębiorcy nie jest w kraju, w którym wykonuje on znaczną część swojej działalności, to przedsiębiorca podlega przepisom zabezpieczenia społecznego państwa, w którym znajduje się centrum zainteresowania działalności.
Znaczna część działalności ustalana jest na podstawie kryteriów:
czasu pracy
obrotu
liczby świadczonych usług
dochodu.
Jeżeli przedsiębiorca wykonuje przynajmniej 25% działalności w państwie zamieszkania, to zostaje objęty zabezpieczeniem społecznym w tym państwie, czyli musi w nim dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Przy ogólnej ocenie prowadzenia działalności gospodarczej oprócz podanych wcześniej kryteriów należy wziąć pod uwagę również inne. W przypadku gdyby informacje dotyczące przepracowanych godzin w państwie członkowskim miejsca zamieszkania nie były dostępne lub na podstawie zaistniałych okoliczności trudno byłoby ustalić, czy znaczna część pracy została wykonana w państwie członkowskim miejsca zamieszkania, to stosuje się inną metodę ustalania, którą może być kryterium zarobków w danym państwie.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca mieszka w Polsce i tu prowadzi też działalność gospodarczą oraz dodatkowo ma firmę na terenie Francji. W Polsce działalność wykonuje przez 20 dni. Natomiast we Francji 10 dni. Oznacza to, że dla przedsiębiorcy państwem, w którym podlega pod ubezpieczenia społeczne jest Polska, ponieważ tu wykonuje znaczną część działalności ze względu na czas pracy.
PRZYKŁAD 2 Miejscem zamieszkania przedsiębiorcy jest Polska. Działalność prowadzi w Niemczech oraz w Hiszpanii. Czasami w nieznacznej części dokonuje transakcji na terenie Polski. Stałym miejscem zamieszkania przedsiębiorcy jest Hiszpania i tu też przeprowadza najwięcej transakcji. W związku z tym, że działalność przedsiębiorcy w Polsce jest na bardzo niskim poziomie, to Polska nie będzie dla niego krajem ubezpieczenia społecznego. Będzie nim Hiszpania, ponieważ w tym kraju znajduje się centrum zainteresowania jego firmy.
W przepisach brak jest definicji określenia „centrum interesów osobistych lub gospodarczych”. Przez pojęcie interesy osobiste należy rozumieć związki mające charakter rodzinny i personalny, czyli osobisty i towarzyski. Duże znaczenie dla kwestii ustalenia miejsca lokowania interesów osobistych może mieć miejsce przebywania najbliższej rodziny pracownika. Jeżeli osoba nie posiada najbliższej rodziny, to duże znaczenie mają więzi partnerskie lub towarzyskie. Z kolei przez „centrum interesów gospodarczych” należy rozumieć miejsce osiągania przez przedsiębiorcę głównych korzyści majątkowych, czyli będzie to miejsce wykonywania pracy, posiadanych inwestycji, majątku, kredytów, rachunków bankowych itp.
Zasady te stosowane są zarówno w sytuacji kiedy działalność zarejestrowana jest tylko w jednym państwie, ale prowadzona jest także na terytorium kilku państw, jak również wtedy kiedy została zarejestrowana w różnych państwach członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii.
Zgłoszenie do ubezpieczeń
Jeżeli przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność w dwóch lub więcej krajach, to powinien o tym fakcie powiadomić właściwą instytucję i złożyć wniosek w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa. W Polsce taką instytucją jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na miejsce zamieszkania. Po otrzymaniu wniosku z ZUS przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie ustalić przepisy, które będą miały zastosowanie do sytuacji przedsiębiorcy. Jest to ustalenie wstępne mające charakter tymczasowy. Obowiązkiem instytucji ubezpieczeniowej jest przesłanie stosownych informacji do jego odpowiedników z drugich państw członkowskich, w których ma być prowadzona działalność gospodarcza. Wstępne określenie przepisów staje się ostateczne w terminie 2 miesięcy począwszy od momentu poinformowania przez ZUS o tym co zostało ustalone w kwestii instytucji z innych państw.
Powyższa zasada przemiany ustawodawstwa tymczasowego na ostateczne zawiera 2 wyjątki:
brak pewności co do określenia, które przepisy mają zastosowanie – ZUS porozumiewa się z instytucjami będących ich odpowiednikami z innych państw członkowskich, aby wspólnie ustalić jakie będą to przepisy
brak akceptacji lub odmienna opinia przez poinformowanego odpowiednika ZUS-u z innego państwa członkowskiego na temat sposobu ustalenia właściwych przepisów przed upływem 2 miesięcy.
Jeżeli w danej sytuacji dla przedsiębiorcy właściwe będą polskie przepisy dotyczące ubezpieczenia społecznego zarówno tymczasowo jak i ostatecznie, to ZUS powinien o tym poinformować przedsiębiorcę. Z kolei jeżeli właściwe będą przepisy innego państwa członkowskiego, to przedsiębiorca otrzyma taką informację od odpowiednika ZUS-u z danego państwa.
Zagraniczna działalność tymczasowa
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w Polsce przez okres co najmniej 2 miesięcy i nosi się z zamiarem przeniesienia jej do innego państwa na okres dłuższy niż 24 miesiące, to nadal może podlegać polskiemu ubezpieczeniu społecznemu o ile spełni łącznie wymienione poniżej warunki:
przedsiębiorca jest w posiadaniu dokumentów, takich jak: umowy, faktury, rachunki potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej na terenie Polski przez okres co najmniej 2 miesięcy przed przeniesieniem firmy poza granice
przedsiębiorca utrzymuje w Polsce infrastrukturę, która będzie mogła pozwolić mu podjąć działalność po powrocie, jak np.: posiadanie powierzchni biurowej w Polsce, czy opłacanie podatków w kraju
działalność przenoszona przez przedsiębiorcę ma charakter podobny do tej wykonywanej w Polsce.
Przedsiębiorca, który spełnia te warunki powinien złożyć w swoim oddziale ZUS-u wniosek o wydanie zaświadczenia A1. Jest ono potwierdzeniem podlegania pod polskie ubezpieczenie. W przypadku nie spełnienia chociaż jednego z powyższych warunków, przedsiębiorcę obowiązują zasady dotyczące ubezpieczeń społecznych obowiązujące w państwie, w którym rozpoczyna działalność. Jego obowiązkiem jest zgłoszenie się do instytucji ubezpieczeniowej podobnej do polskiego ZUS-u i jednocześnie wyrejestrowanie się z ubezpieczeń opłacanych w Polsce.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca z Polski od miesiąca prowadzi firmę komputerową. Za 2 miesiące zamierza przenieść działalność do Francji. Firma będzie prowadzona w zupełnie innej branży. Przedsiębiorca chce otworzyć we Francji salon obuwniczy. Wymagane jest, aby zarejestrował się do francuskich ubezpieczeń, ponieważ działalność prowadzona za granicą kraju ma inny charakter niż ta wykonywana w Polsce.
Przeniesienie działalności do innego państwa na okres dłuższy niż 24 miesiące
Jeżeli przedsiębiorca przenosi działalność do innego kraju na okres dłuższy niż 2 lata i jednocześnie minął termin ważności zaświadczenia A1, to przedsiębiorca zobowiązany jest do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne w państwie, do którego przeniósł działalność. W przypadku gdyby chciał nadal opłacać składki w polskim ZUS-ie, to powinien skontaktować się z właściwym oddziałem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W takiej sytuacji ZUS musi wystąpić w imieniu przedsiębiorcy z wnioskiem o zawarcie porozumienia wyjątkowego, do instytucji zagranicznej. Zgoda od zagranicznego podmiotu pozwala przedsiębiorcy nadal opłacać składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce aż do momentu zakończenia prowadzenia działalności za granicą.
Prowadzenie działalności przez okres krótszy niż 2 miesiące zobowiązuje przedsiębiorcę do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne w kraju, w którym czasowo prowadzi działalność.
Własna działalność w Polsce, a zatrudnienie w innym państwie
Prowadzenie działalności w Polsce i jednocześnie zatrudnienie w innym państwie UE, EOG lub w Szwajcarii oznacza, że przedsiębiorca podlega przepisom państwa, w którym został zatrudniony. Tym samym zostaje wyłączony z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych i nie ma obowiązku zapłaty składek w Polsce.
Przedsiębiorca musi wyrejestrować się z ZUS i złożyć:
deklarację ZUS ZWUA – kod 600, inna przyczyna wyrejestrowania
formularz ZUS ZWPA – służy do wyrejestrowania płatnika składek ZUS
oświadczenie o wyrejestrowaniu informujące o podjęciu zatrudnienia w innym kraju i odprowadzaniu tam składek na ubezpieczenia społeczne
druk A1 służący do wykazania okresów podlegania pod ubezpieczenia społeczne w danym państwie, a także tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Pracodawca, który zatrudnia pracowników składa w ZUS-ie jedynie formularz ZUS ZWUA i oświadczenie o wyrejestrowaniu. Druku ZUS ZWPA nie powinien składać, ponieważ cały czas jest płatnikiem składek, które musi opłacać za zatrudnionych pracowników.
Praca marginalna, a praca najemna
Praca marginalna to stała praca, której pracujący poświęca mniej niż 5% swojego regularnego czasu pracy, w której zarabia mniej niż 5% uzyskiwanego zysku. Wykonywanie pracy marginalnej w jednym państwie UE i jednocześnie zatrudnienie w innym państwie nie jest uznawane za wykonywanie pracy w dwóch lub w kilku państwach członkowskich. Oznacza to, że przedsiębiorca nie zostanie objęty przepisami o ubezpieczeniu społecznym państwa, w którym wykonuje pracę marginalną.
PRZYKŁAD 4 Przedsiębiorca wykonuje pracę zarobkową w 2 państwach. W Polsce wykonuje działalność gospodarczą, a we Włoszech pracuje w restauracji i wykonuje pracę najemną, dlatego powinny być wobec niego zastosowane włoskie przepisy ubezpieczeniowe. Jeżeli wynagrodzenie przedsiębiorcy z pracy z restauracji we Włoszech będzie niższe niż 5% ze wszystkich osiąganych przez niego dochodów, to wykonywana przez niego praca będzie uznana za pracę marginalną. W tym przypadku przedsiębiorca zostaje uznany za pracującego wyłącznie w Polsce i tym samym będzie musiał opłacać składki w Polsce od całości osiąganych przez siebie dochodów, zarówno w Polsce, jak i we Włoszech.
Działalność gospodarcza w państwach spoza UE
Rejestracja działalności gospodarczej lub podjęcie pracy w państwie nie należącym do Wspólnoty wymaga posiadania odpowiedniego tytułu pobytowego. W tym celu należy najpierw sprawdzić, czy Polska podpisała umowę o zabezpieczeniu społecznym z państwem, w którym przedsiębiorca chce prowadzić działalność gospodarczą oraz czy firma musi odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne w danym kraju. Jeżeli taka umowa została zawarta z państwem, w którym przedsiębiorca chce prowadzić działalność gospodarczą, to w zasadzie nie musi on rejestrować się w zagranicznym systemie ubezpieczeń społecznych i nadal może pozostawać w polskim systemie ubezpieczeniowym oraz odprowadzać składki do polskiego ZUS-u.
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w USA. Jego miejscem zamieszkania są Stany Zjednoczone, w którym to państwie ma prawo stałego pobytu. Część usług wykonywana jest w Polsce. Zgodnie z art. 6 umowy o zabezpieczeniu społecznym jaka została zawarta pomiędzy Polską, a USA, przedsiębiorca podlega pod amerykański system ubezpieczeń społecznych wg zasady miejsca zamieszkania.
Prowadzenie działalności w Wielkiej Brytanii
Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nie zablokowało możliwości rejestracji działalności w tym kraju. Nadal można otwierać różne formy działalności w Anglii pod warunkiem dopełnienia kilku obowiązków. W Wielkiej Brytanii można założyć następujące rodzaje działalności gospodarczej:
samozatrudnienie (self-employment, self-employed, sole trader) - odpowiednik polskiej jednoosobowej działalności gospodarczej
spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (Limited Company – LTD)
spółkę partnerką (Partnership)
spółkę akcyjną (Public Limited Company – PLC).
Sposób prowadzenia firmy do końca 2020 roku
Firma zarejestrowana w Anglii przed końcem 2020 roku może nadal prowadzić działalność jeżeli przedsiębiorca korzysta z programu osiedleńczego (settlement scheme). Program tworzy bazę cudzoziemców, którzy przebywają na terytorium Wielkiej Brytanii.
Przedsiębiorca, który chce skorzystać z programu osiedleńczego musi złożyć wniosek przewidziany dla mieszkańców Unii Europejskiej i zarejestrować się do niego.
Po złożeniu wniosku, przedsiębiorca otrzymuje jeden ze statusów zależnie od długości pobytu w Anglii: 1. status osoby osiedlonej (settled status) – 5 lat zamieszkania w Wielkiej Brytanii, możliwość przebywania na terytorium kraju bez ograniczeń 2. tymczasowy status osoby osiedlonej (pre-settled status) – mniej niż 5 lat zamieszkania w Wielkiej Brytanii. Osoba przebywająca w Wielkiej Brytanii przez okres ponad 5 lat ma prawo wystąpić o status osoby osiedlonej. Wniosek o uzyskanie statusu osoby tymczasowo osiedlonej lub osoby osiedlonej można złożyć za pośrednictwem strony internetowej lub aplikacji mobilnej. Zgłoszenie do programu osiedleńczego jest bezpłatne.
Rejestracja działalności gospodarczej po 1 stycznia 2021 roku
Po 1 stycznia 2021 roku przedsiębiorca może wykonywać działalność na obszarze Wielkiej Brytanii jeżeli:
uzyska wizę pozwalającą być aktywnym zawodowo
zdobędzie co najmniej 70 punktów w kategoriach określonych we wniosku, jak np.: znajomość języka, oferowane wynagrodzenie, które nie może być niższe od wynagrodzenia minimalnego, podanie firmy deklarującej zatrudnienie, kwalifikacje i wykształcenie.
Dużą szansę na otrzymanie wizy z prawem pobytu posiadają osoby z wyższym wykształceniem i określonymi umiejętnościami, jak przykładowo: inżynierowie, prawnicy, informatycy. Wniosek o wydanie wizy kosztuje od 610 do 1 408 funtów. Mogą o nią ubiegać się osoby pełnoletnie, które ukończyły 18 lat. Dokument wydawany jest na określony czas, ale nie dłuższy niż 5 lat.
Wizy dotyczące aktywności zawodowej wydawane są dla:
pracowników wykwalifikowanych
pracowników firm międzynarodowych przeniesionych do oddziału firmy w Wielkiej Brytanii
pracowników tymczasowych
pracowników sezonowych
startupów
studentów i absolwentów Global Talents
inwestorów, którzy chcą przeznaczyć przynajmniej 2 000 000 funtów na działalność gospodarczą w Wielkiej Brytanii.
Za rozpatrzenie wniosku trzeba zapłacić opłatę administracyjną oraz opłatę do Narodowego Funduszu Zdrowia (NHS surcharge).
Składki na ubezpieczenie
Zatrudnienie lub prowadzenie firmy w Wielkiej Brytanii zobowiązuje do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne w Wielkiej Brytanii. Do tego celu potrzebny jest brytyjski numer ubezpieczenia, czyli National Insurance Number – NIN wykorzystywany do celów podatkowych i ubezpieczeniowych. Numer nadawany jest obywatelom brytyjskim oraz zagranicznym rezydentom z prawem do pobytu i pracy. Wniosek o nadanie numeru składa się do lokalnego Jobcentre Plus.
Składki na ubezpieczenie społeczne – osoby zatrudnione
Firmy jednoosobowe mają obowiązek zapłaty jednego z rodzajów ubezpieczenia społecznego, które zależy od ich dochodów:
Class 2 NICs – zarobki w wysokości do 6 475 funtów rocznie, kwota ubezpieczenia wynosi 3,05 funtów tygodniowo
Class 4 NICs – zarobki przekraczające 9 501 funtów rocznie, kwota ubezpieczenia wynosi 9% od przychodów (zarobki do 50 000 funtów) lub 2% przychodów (zarobki powyżej 50 000 funtów).
Osoby, których zarobki nie przekraczają kwoty 6 475 funtów nie muszą opłacać składek na ubezpieczenie społeczne w Wielkiej Brytanii. Ze składek zwolnione są też kobiety powyżej 60 roku życia oraz mężczyźni powyżej 65 roku życia.
Prowadzenie spółki LTD
Dyrektor spółki LTD ma status pracownika i zobowiązany jest do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne NI po przekroczeniu w danym roku podatkowym dochodu w wysokości 8 632 funtów, czyli po przekroczeniu tzw. progu Primary Threshold. Dyrektor spółki LTD, który w miesiącu pobiera wynagrodzenie nieprzekraczające 680 funtów jest zwolniony z zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne oraz z podatku. Przekroczenie limitu 680 funtów wymaga zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne obliczane procentowo.
Prowadzenie spółek partnerskich
W Wielkiej Brytanii działa spółka partnerska Partnership, której każdy partner ma obowiązek rozliczać się samodzielnie z urzędem skarbowym. Spółka może liczyć maksymalnie 20 partnerów. Każdy z nich powinien być zarejestrowany jako self-empoyed. Jednym z obowiązków partnera w spółce jest zapłata składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jej wysokość ustalana jest indywidualnie dla każdego z partnerów po rejestracji w HM Revenue and Customs. Polskim odpowiednikiem brytyjskiej spółki partnerskiej jest spółka cywilna.
