Ulga IP BOX przeznaczona jest dla podatników prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Pozwala obniżyć podatek dochodowy do 5%. Ulga dostępna jest od 2019 roku. Jednak cały czas stanowi problem dla niektórych przedsiębiorców, zwłaszcza w kwestiach związanych z jej rozliczaniem.
W sytuacji kiedy podatnik osiągnie kwalifikowany dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej zapłaci podatek w wysokości 5% podstawy opodatkowania.
Za kwalifikowane prawa własności intelektualnej uważa się:
patenty
prawo ochronne na wzór użytkowy
prawo z rejestracji wzoru przemysłowego
prawo z rejestracji topografii układu scalonego
dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin
prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego jakie zostały dopuszczone do obrotu
wyłączne prawo, o którym mówi ustawa z dnia 26 czerwca 2003 roku o ochronie prawnej odmian roślin
autorskie prawo do programu komputerowego, które podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, gdzie stroną jest Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, w których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Przy dochodzie z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów pochodzących z kwalifikowanych praw własności intelektualnej jakie zostały osiągnięte w roku podatkowym. Za wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uważa się iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej z danego roku podatkowego i wskaźnika wyliczonego zgodnie z poniższym wzorem:
{(a + b) x 1,3} / (a + b + c + d)
Poszczególne litery zawarte we wzorze oznaczają koszty rzeczywiście poniesione przez podatnika na:
działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej prowadzoną bezpośrednio przez podatnika
nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż te, które zostały wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 3 i pkt 4 ustawy o CIT
nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Dochód/strata z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej
Za dochód lub stratę z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uważa się obliczony dochód/stratę w zakresie w jakim został osiągnięty pochodzący:
z opłat lub należności jakie wynikają z umowy licencyjnej dotyczącej kwalifikowanego prawa własności intelektualnej
z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jakie zostało uwzględnione w cenie sprzedaży produktu lub usługi
z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej pod warunkiem, że zostało uzyskane w postępowaniu spornym w danym postępowaniu sądowym lub arbitrażu
ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
Obowiązki podatników opodatkowanych na zasadach IP BOX
wyodrębnienie każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w prowadzonych książkach rachunkowych
prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób, który pozwoli ustalić przychody, koszty uzyskania przychodów i dochodu/straty jakie przypadają na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej
wyodrębnienie kosztów przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w sposób jaki zapewnia określenie kwalifikowanego dochodu
dokonywanie zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w taki sposób, aby można było ustalić łączny dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej – jeżeli podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a księgi rachunkowe nie pozwalają spełnić warunków wskazanych w punkcie 2 i 3
dokonywanie zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w taki sposób, który pozwala ustalić dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do produktu lub usługi bądź do produktów lub usług – jeżeli podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą ich ilość w produkcie lub usłudze bądź w produktach lub usługach, a księgi rachunkowe nie pozwalają spełnić warunków wskazanych w punktach od 2 do 4.
Jeżeli na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji trudno ustalić jest dochód lub stratę z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, to podatnik ma obowiązek zapłacić podatek liniowy lub wg skali podatkowej.
Prowadzenie ewidencji na potrzeby IP BOX
Podatnicy korzystający z obniżonej do 5% stawki podatku z racji uzyskiwanych dochodów kwalifikowanych muszą obowiązkowo prowadzić ewidencję dla wszystkich operacji finansowych mających związek z uzyskiwaniem dochodów kwalifikowanych. Przepisy nie zawierają wskazań w jakiej formie ma być prowadzona powyższa ewidencja. Najważniejsze, aby była sporządzona w sposób należyty i tak aby można było na jej podstawie wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu niższą stawką 5%, a także dochodu niepodlegającego opodatkowaniu obniżoną stawką.
Ministerstwo Finansów w wydanych objaśnieniach z dnia 15 lipca 2019 roku dotyczących opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez prawa własności intelektualnej po obniżonej stawce wskazało, że podatnik uzyskujący dochody kwalifikowane powinien w prowadzonych księgach rachunkowych dokonać wyodrębnienia w ewidencji księgowej operacji gospodarczych każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, który pozwoli uzyskać informacje wymagane w zakresie rozliczania przychodów, kosztów uzyskania przychodów, a także dochodu lub straty.
Wymóg dotyczący wyodrębnionej ewidencji dotyczy wydzielenia operacji gospodarczych w księgach rachunkowych, np. na kontach pomocniczych. Podatnik jeszcze zanim poniesie koszty uzyskania przychodów związane z IP BOX powinien najpierw zaplanować i wskazać wyodrębnioną ewidencję księgową w zakresie ksiąg rachunkowych. Powinna ona dotyczyć kont przychodów, kosztów uzyskania przychodów, dochodów lub strat z kwalifikowanych IP oraz kont związanych ze środkami trwałymi i rozrachunkami.
Podsumowując podatnik, który będzie chciał skorzystać ze stawki preferencyjnej będzie miał obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej za okres, w którym prowadził działalność badawczo-rozwojową w sposób umożliwiający bieżące sprawdzanie i śledzenie prowadzonych prac badawczo-rozwojowych mających na celu wytwarzanie, ulepszanie, rozwijanie kwalifikowanych praw własności intelektualnej, a także uzyskiwanych przychodów i kosztów z nimi związanych.
Ewidencja IP BOX – zmiany w orzecznictwie
W wielu wydanych wyrokach sądowych zostały wskazane warunki dotyczące ulgi IP BOX. Zostały one określone następująco:
podatnik osiąga dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, między innymi z autorskiego prawa do programu komputerowego – obniżona stawka 5% może być stosowana tylko do tych dochodów
przedmiot ochrony wymienionych praw, przykładowo program komputerowy został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej
podatnik prowadzi ewidencję zgodną z wymaganiami wskazanymi w ustawie o PIT lub CIT. Do obowiązków nałożonych na podatnika należy między innymi: obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu/straty jakie przypadają na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej – ewidencja IP BOX służy głównie do wyliczenia dochodu, do którego można zastosować 5% stawki.
W przepisach nie został określony termin obowiązujący do sporządzenia ewidencji. Możliwość skorzystania z ulgi IP BOX nakłada na podatników obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji dla wszystkich operacji, które związane są z uzyskaniem dochodów kwalifikowanych. Przepisy nie określają formy w jakiej ewidencja powinna być sporządzona. Ważne, aby była prowadzona w sposób należyty, który pozwoli w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%, a także dochodu niepodlegającego opodatkowaniu w obniżonej stawce.
W związku z powyższym, stanowisko organu podatkowego, że ewidencja jest prawidłowa tylko wtedy kiedy prowadzona jest na bieżąco, nie ma podstaw do uznania jej za właściwe. Przy czym przez bieżące prowadzenie należy rozumieć, że ewidencja prowadzona jest od samego początku, czyli od momentu, od którego podatnik korzystał z ulgi IP BOX i dokonywał w niej zapisów w sposób płynny.
Jeżeli na podstawie ksiąg rachunkowych trudno jest ustalić dochód/stratę z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, to podatnik ma obowiązek zapłaty podatku zgodnie ze wskazaniami z art. 27 lub 30c, czyli wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym.
