Jak zmiana formy opodatkowania wpływa na amortyzację?
Zgodnie z ogólną zasadą raz przyjęta metoda amortyzacji powinna obowiązywać aż do momentu całkowitego umorzenia wartości początkowej środka trwałego. Przedsiębiorca prowadząc działalność gospodarczą może wybrać jedną z dostępnych form opodatkowania, którą ma prawo zmienić po zakończonym roku podatkowym. Zmiana formy opodatkowania nie powoduje przerwy w ujmowaniu odpisów amortyzacyjnych w ewidencji środków trwałych.
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej środka trwałego są kosztami uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Od przedsiębiorcy zależy w jaki sposób będzie dokonywał odpisów, czy w równych ratach miesięcznych, kwartalnych, czy jednorazowo na koniec roku podatkowego. W oparciu o art. 22h ust. 2 ustawy o PIT podatnicy mogą z zastrzeżeniem art. 22l i 22ł wybrać jedną ze stosowanych metod amortyzacji określoną w art. 22i – 22k przeznaczoną dla poszczególnych środków trwałych jeszcze przed rozpoczęciem amortyzacji. Wybrana metoda powinna być stosowana aż do chwili całkowitego zamortyzowania środka trwałego. W związku z tym nie ma możliwości zmiany raz wybranej metody amortyzacji.
Stawki amortyzacyjne – podwyższanie lub obniżanie
Czasami środki trwałe wykorzystywane są w złych lub pogorszonych warunkach. W takiej sytuacji podatnicy mogą podwyższać stawki amortyzacyjne. Jednocześnie zgodnie z art. 22i ust. 5 ustawy o PIT mają też prawo do obniżania stawek amortyzacyjnych podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych. Stawki mogą zostać obniżone nawet do wartości zerowej. Zmiana stawki może być dokonana począwszy od miesiąca, w którym dane środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji lub od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Przedsiębiorca ma prawo do obniżania stawki amortyzacyjnej nawet kilka razy w stosunku do jednego środka trwałego. Może też podwyższać stawkę wcześniej obniżonego środka trwałego nawet jednorazowo do wartości wykazanej w Wykazie stawek amortyzacyjnych przewidzianych dla danego środka.
Amortyzacja nie musi przedstawiać rzeczywistego zużycia środka trwałego, dlatego w przypadku, kiedy przedsiębiorca w danym roku poniesie stratę, to może obniżyć stawki amortyzacyjne i w ten sposób nie poniesie dodatkowych kosztów podatkowych.
Obniżenie stawek amortyzacyjnych może dotyczyć zarówno środków trwałych wprowadzonych do ewidencji po raz pierwszy jak i tych, które są już amortyzowane. Stawki mogą być obniżane i następnie podwyższane dla danego środka trwałego w dowolny sposób.
Optymalizacja amortyzacji przy zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Przedsiębiorca po każdorazowym zakończeniu roku podatkowego może zmienić formę opodatkowania, np. może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku wyboru ryczałtu przedsiębiorca płaci podatek od uzyskanego przychodu bez pomniejszania go o koszty podatkowe. W związku z tym chociaż odpisy amortyzacyjne są dla podatnika kosztem firmowym, to jednak w przypadku wyboru ryczałtu takiego kosztu nie stanowią. Pomimo tego przedsiębiorca zobowiązany jest naliczać odpisy amortyzacyjne.
Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku podatnicy oraz spółki, których wspólnicy wybrali ryczałt jako formę opodatkowania mają obowiązek:
posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów
prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
prowadzić ewidencję przychodów oddzielnie za każdy rok podatkowy.
Tak więc przedsiębiorca, który w prowadzonej działalności gospodarczej jako formę opodatkowania wybrał ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wykorzystuje w działalności środki trwałe zobowiązany jest ustawą, do prowadzenia ewidencji środków trwałych na zasadach określonych w Rozporządzeniu w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych z dnia 17 grudnia 2021 roku.
Za środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne uważa się składniki majątku, na które wskazuje art. 22a – 22o ustawy o podatku dochodowym. Wszelkie informacje o posiadanych środkach trwałych powinny być zawarte w wykazie środków trwałych. Składniki majątku należy ująć w wykazie najpóźniej w miesiącu przyjęcia ich do używania. W przypadku zmiany formy opodatkowania podatnik, który wcześniej prowadził ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych może nadal prowadzić tę ewidencję zgodnie z zasadami ujętymi w przepisach rozporządzenia.
Jak mówi par. 12 wyżej wymienionego rozporządzenia wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powinien zawierać między innymi następujące informacje:
wartość początkową
stawkę amortyzacyjną
zaktualizowaną wartość początkową.
Przedsiębiorca stosujący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych również ma obowiązek dokonywać odpisów amortyzacyjnych środków trwałych, ale nie stanowią one dla niego kosztów podatkowych.
Wskazane jest, aby w okresie, w którym przedsiębiorca stosuje opodatkowanie w formie ryczałtu i posiada w firmie środki trwałe dokonał obniżenia stawek amortyzacyjnych środka trwałego do wartości zerowej. Ewentualne odpisy amortyzacyjne w przypadku, kiedy przedsiębiorca płaci zryczałtowany podatek dochodowy i tak nie stanowią kosztów podatkowych. Zgodnie z treścią art. 22i ust. 8 ustawy o PIT przepisów odnoszących się do obniżania stawki amortyzacyjnej nie stosuje się do środków trwałych wykorzystywanych w działalności, z której przychody:
zwolnione są z opodatkowania podatkiem dochodowym – okres korzystania z takiego zwolnienia
opodatkowane są ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatkiem tonażowym lub zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, o którym mówi ustawa o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych z dnia 6 lipca 2016 roku – okres tego opodatkowania.
Wyżej wymieniona zasada została dodana do ustawy z dnia 1 stycznia 2021 roku. Obowiązujące przepisy przejściowe pozwalają podatnikom stosującym ryczałt ewidencjonowany do obniżania stawki amortyzacyjnej środków trwałych, jeżeli dane składniki majątku zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do dnia 31 grudnia 2020 roku.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca cały czas stosował opodatkowanie na zasadach ogólnych. 1 stycznia 2023 roku postanowił zmienić formę opodatkowania na ryczałt ewidencjonowany. W prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuje środek trwały wprowadzony do ewidencji środków trwałych 1 grudnia 2020 roku. Czy przedsiębiorca po zmianie formy opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt ewidencjonowany może obniżyć stawkę amortyzacji do zera?
Odpowiedź: Po zmianie formy opodatkowania na ryczałt podatnik może obniżyć stawkę amortyzacyjną do zera. Jeżeli np. składnik majątku zostałby wprowadzony do ewidencji środków trwałych 1 marca 2021 roku, to w takiej sytuacji przedsiębiorca nie mógłby dokonać obniżenia stawki amortyzacyjnej.
Mam parę pytań, bo trudny tekst:
1. Wyżej wymieniona zasada została dodana do ustawy z dnia 1 stycznia 2021 - w którym artykule tej ustawy znajdziemy te zasadę i jaki jest tytuł tej ustawy?
2. Ile trwa okres przejściowy, o którym jest napisane w tekście?
3. Czy te nowe przepisy dotyczą wszystkich środków trwałych, czy może tylko samochodów?