Kilka lat temu został wprowadzony mechanizm podzielonej płatności. Dotyczy czynnych podatników VAT. Split payment może być stosowany na zasadzie dobrowolności, a dla niektórych podatników jest obowiązkowy.
Czym jest mechanizm podzielonej płatności i kogo dotyczy?
Kwestie związane z mechanizmem podzielonej płatności (MPP) zostały zawarte w art. 108a ust. 2 ustawy o VAT. W split payment płatność za towar lub usługę nie trafia w całości na rachunek odbiorcy, ale zostaje podzielona na kwotę netto przelaną na konto sprzedawcy i kwotę podatku, która trafia na rachunek VAT. Przedsiębiorca nie musi go zakładać, ponieważ bank tworzy rachunek VAT automatycznie w ramach konta firmowego. Rachunek VAT służy wyłącznie do regulowania płatności z tytułu podatku VAT.
Dla niektórych podatników mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy. Zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT do stosowania mechanizmu podzielonej płatności zobowiązani są podatnicy, którzy dokonują płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT udokumentowane fakturą, na której widnieje kwota przekraczająca wartość 15 000 zł lub jej równowartość, która może być wyrażona w walucie obcej, zgodnie z zasadą przeliczania kwot stosowaną w celu określenia podstawy opodatkowania. Podatnikowi za naruszenie obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności grożą sankcje podatkowe.
Nie wszyscy podatnicy muszą stosować MPP, ale mogą, jeżeli chcą, co oznacza, że w ich przypadku zastosowanie mechanizmu jest dobrowolne. Podatnik po otrzymaniu faktury może ją opłacić za pomocą split payment lub za pomocą standardowego przelewu.
Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności występuje tylko wtedy, jeżeli łącznie zostaną spełnione trzy warunki:
faktura zostanie wystawiona na kwotę brutto przekraczającą 15 000 zł lub mającą jej równowartość
faktura będzie dokumentowała dostawę towarów lub świadczenie usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT
czynności dokonywane są na rzecz podatnika.
Mechanizm podzielonej płatności – naruszenie przez sprzedawcę obowiązku stosowania
W przypadku wystąpienia obowiązku stosowania split payment, faktura wystawiona przez sprzedawcę powinna zawierać oznaczenie „Mechanizm podzielonej płatności”. Podatnik, który ma obowiązek wystawienia takiej faktury musi przyjąć płatność z tej faktury z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Dokument bez takiego oznaczenia uważany jest za błędny. Za takie przewinienie podatnikowi grożą konsekwencje podatkowe. Urząd skarbowy może nałożyć na przedsiębiorcę dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wykazanej na fakturze. Sankcje nalicza się od wartości kwoty VAT wykazanej na fakturze za dostawę towaru lub usługi, które zostały objęte obowiązkowym split payment. W przypadku przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą sankcją za powyższe przewinienie jest kara grzywny w wysokości do 180 stawek dziennych. Jeżeli nabywca ureguluje należność w MPP w całej kwocie odpowiadającej kwocie VAT jaka przypada na dostawę towarów lub świadczenie usług objętych obowiązkiem zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, to sprzedawca może uniknąć sankcji. Do skutków naruszenia mechanizmu podzielonej płatności odnoszą się przepisy mówiące o skutkach błędnego wystawiania faktur, czyli bez adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”. Od tej zasady obowiązują dwa wyjątki, które pozwalają uniknąć odpowiedzialności. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie zostanie ustalone:
w stosunku do osób fizycznych, które za taki sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub za przestępstwo skarbowe
jeżeli zapłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług z załącznika 15 ustawy wykazanej na fakturze została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Jeżeli więc sprzedawca nie zamieści na fakturze wymaganej adnotacji, a należność zostanie zapłacona z zastosowaniem MPP, to sprzedawca nie poniesie odpowiedzialności podatkowej za to przewinienie.
Mechanizm podzielonej płatności – konsekwencje dla nabywcy
Nabywca również może ponosić odpowiedzialność za naruszenie mechanizmu podzielonej płatności. W treści art. 108a ust. 7 ustawy o VAT można przeczytać, że jeżeli zostanie stwierdzone naruszenie mechanizmu podzielonej płatności przez podatnika, który nie dokonał płatności w procedurze mechanizmu podzielonej płatności, to naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego może nałożyć na niego dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługiwymienione w załączniku nr 15 do ustawy, które zostały wykazane na fakturze i których dotyczy płatność.
Od tej zasady obowiązują dwa wyjątki, które, jeżeli wystąpią, to dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie zostanie naliczone. Jeżeli:
osoba fizyczna za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub za przestępstwo skarbowe
dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury opłaconej z naruszeniem MPP.
Odbiorca faktury, który nie dokona płatności za pomocą mechanizmu podzielonej płatności, pomimo, że miał taki obowiązek, to tym samym naraża się na dodatkowe zobowiązanie podatkowe w ramach podatku od towarów i usług. Zobowiązanie nie powstanie, jeżeli sprzedawca zapłaci całą kwotę podatku należnego wynikającą z faktury.
Podsumowanie
Naruszenie obowiązku mechanizmu podzielonej płatności może wywołać konsekwencje w podatku dla obu stron transakcji, zarówno dla sprzedawcy, jak i nabywcy. W tym zakresie obowiązujące przepisy przewidują dwa wyjątki, które mogą uchronić od odpowiedzialności.
