Obecnie, od 22 maja 2023 roku możliwe jest zakładanie fundacji rodzinnych. W jaki sposób tworzy się fundację, jakie są wymagania przy jej zakładaniu, a także jak powinna być opodatkowana?
Fundacja rodzinna jako nowy podmiot o osobowości prawnej
Wszelkie kwestie związane z fundacją rodzinną zostały zawarte w ustawie o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 roku. Art. 2 wspomnianej ustawy wskazuje cele, dla których tworzy się fundację. Szczegółowy cel działalności określa fundator w statucie.
Fundacja rodzinna tworzona jest przede wszystkim w celu:
gromadzenia mienia
zarządzania mieniem w interesie beneficjentów
spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Fundacja rodzinna posiada osobowość prawną, którą nabywa w chwili wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, który prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
W jaki sposób można powołać fundację?
Aby fundacja rodzinna mogła powstać należy wykonać następujące czynności:
złożyć oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim lub w testamencie
ustalić statut
sporządzić spis mienia
ustanowić organy fundacji rodzinnej jakie wymagane są przez ustawę lub statut
wnieść do fundacji fundusz założycielski jeszcze przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim lub wnieść fundusz założycielski w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia jej w testamencie
wpisać fundację do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundator i beneficjent fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna musi posiadać fundatora i beneficjenta. Fundatorem może zostać tylko osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Wymaga się, aby złożyła ona oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim bądź w testamencie. Fundator musi wnieść do fundacji mienie, którym zostanie pokryty fundusz założycielski. Wartość mienia powinna zostać określona w statucie i nie może być niższa niż 100 000 zł. Beneficjentem może zostać:
osoba fizyczna
organizacja pozarządowa, o której mówi art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 roku, która prowadzi działalność pożytku publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 wymienionej ustawy.
Beneficjent powinien zostać umieszczony na liście beneficjentów. Zgodnie ze statutem jest on uprawniony do otrzymania świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. Beneficjentem może zostać również sam fundator.
Fundacja rodzinna – podatnik podatku CIT
Fundacja rodzinna posiada osobowość prawną, co oznacza, że podlega pod ustawę o CIT. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT jest podmiotowo zwolniona od podatku. Jednak od tej zasady obowiązują określone wyjątki. Zwolnieniem nie jest objęta działalność fundacji rodzinnej, która wykracza poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej.
Zgodnie z wymienionym przepisem fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą jedynie w niżej wymienionym zakresie:
zbywania mienia, jeżeli mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia
najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie
przystępowania do:
spółek handlowych
funduszy inwestycyjnych
spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą
uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze
nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze
udzielania pożyczek:
spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje
spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik
beneficjentom
obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej
produkcji produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy z wyłączeniem przetworzonych produktów roślinnych oraz zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej, a także produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, jeżeli ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu, stanowi przynajmniej 50% tego produktu
gospodarki leśnej.
W przypadku zakupu przez fundację rodzinną towaru handlowego celem jego dalszej odsprzedaży fundacja musi od takiej transakcji zapłacić podatek CIT w wysokości 25%.
Beneficjent fundacji rodzinnej - podatek
Zgodnie z art. 20 ust. 1g ustawy o PIT do przychodów z innych źródeł zaliczają się między innymi świadczenia otrzymywane przez beneficjenta fundacji. W jego przypadku świadczenie podlega pod opodatkowanie podatkiem PIT w wysokości 15%. W stosunku do niego można zastosować zwolnienie od podatku, o którym mówi art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT.
Zgodnie z wymienionym przepisem od podatku zwolnione są przychody, na które wskazuje art. 20 ust. 1g ustawy, takie jak przychody:
fundatora lub osoby będącej w stosunku do fundatora osobą z tzw. grupy zero, które uprawnione są do otrzymania mienia w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej
beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu świadczenia, jeżeli beneficjentem jest fundator lub osoba będąca w stosunku do fundatora osobą z tzw. grupy zero.
Jak wskazuje art. 3 pkt 9 ustawy od podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podatkiem nie podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem świadczenia na rzecz beneficjenta, a także stanowiących mienie otrzymane na skutek rozwiązania fundacji rodzinnej lub fundacji rodzinnej w organizacji.
PRZYKŁAD 1 Jeżeli siostra stryjeczna fundatora otrzymuje świadczenie od fundacji rodzinnej z tytułu bycia beneficjentem, to czy będzie musiała od tego świadczenia zapłacić podatek PIT?
Odpowiedź: Tak, będzie musiała zapłacić podatek. W jej przypadku zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT nie ma zastosowania. Podatek zostanie pobrany przez fundację będącą płatnikiem.
Uchwalona ustawa o fundacji rodzinnej zmienia zapisy ustawy o CIT i PIT. W obu ustawach zostało przewidziane zwolnienie jak i opodatkowanie fundacji rodzinnej oraz beneficjentów. Z tytułu otrzymywanych od fundacji świadczeń, beneficjenci, którzy są członkami najbliższej rodziny fundatora nie będą musieli opłacać podatku PIT, z którego zostaną zwolnieni, ani podatku od spadków i darowizn, z którego zapłaty będą wyłączeni.
