Niektórzy przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej chcą jednocześnie zajmować się działalnością charytatywną, artystyczną, sportową lub inną. W ich przypadku dobrym pomysłem może być założenie fundacji.
Fundacja jest organizacją pozarządową, którą powołuje się w celach społecznych. Wszelkie uregulowania związane z działalnością fundacji zostały zawarte w ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach.
Zgodnie z przepisami, fundację można ustanowić w celu realizacji celów społecznych lub gospodarczo-użytecznych, takich jak:
ochrona zdrowia
opieka i pomoc społeczna
rozwój gospodarki i nauki
ochrona środowiska
opieka nad zabytkami
kultura i sztuka
oświata i wychowanie
kultura i sztuka.
Fundacja może także realizować dowolne cele inne niż te wymienione powyżej. Mogą to być cele gospodarczo-użyteczne lub społeczne mające charakter publiczny. Fundacja musi służyć dobru ogólnemu, nie może działać w celu zaspokojenia prywatnego, osobistego dobra fundatora i innej osoby. Charakterystyczną cechą tego rodzaju organizacji jest niedochodowość celu w jakim została ona stworzona.
Do osób, które mogą ustanowić fundację należą: osoby fizyczne niezależnie od ich miejsca zamieszkania i obywatelstwa lub osoby prawne z siedzibą w Polsce lub za granicą, z zastrzeżeniem, że siedziba fundacji powinna znajdować się w Polsce.
Fundacja – od pomysłu do założenia
Zanim fundacja zacznie działać należy najpierw:
ustalić wysokość funduszu założycielskiego i ustanowić akt fundacyjny
Osoba, która jest fundatorem fundacji musi określić cel tworzonej organizacji i przeznaczyć na ten cel określony majątek, którego zadaniem ma być umożliwienie wykonywania działań fundacyjnych.
Na fundusz założycielski mogą składać się:
pieniądze – należy wskazać wysokość kwoty, która ma być przeznaczona na realizację celu fundacji. Środki mogą być przekazane zarówno w PLN, jak w obcej walucie, której równowartość należy określić w złotówkach wg aktualnego kursu NBP
papiery wartościowe – należy określić rodzaj papierów z podaniem ich indywidualnych cech oraz określeniem wierzytelności z nich przysługującej
rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji – przy wniesionej do majątku nieruchomości należy podać nr księgi wieczystej.
Fundator ma prawo samodzielnie zadecydować o wysokości funduszu założycielskiego. W przepisach brak jest informacji określającej zarówno minimalną jak i maksymalną jego wysokość. Określając wysokość funduszu warto wziąć pod uwagę fakt, czy przez fundację ma być prowadzona też działalność gospodarcza, czy też nie. Przyjęło się, że minimalna wysokość funduszu założycielskiego waha się w granicach od 500 zł do 1 000 zł. W przypadku kiedy fundacja będzie prowadziła działalność gospodarczą, to środki majątkowe nie mogą być niższe od 1 000 zł. Jest to zapisane w ustawie o fundacjach. Fundacja na działalność pożytku publicznego powinna przeznaczyć przynajmniej taką samą kwotę, co oznacza, że minimalna wysokość funduszu musi zawrzeć się w kwocie 2 000 zł.
Akt fundacyjny
Akt fundacyjny jest oświadczeniem woli fundatora zmierzającym do ustanowienia fundacji, w którym fundator określa cel fundacji i majątek jaki przeznacza na realizację celu. Przepisy wymagają, aby akt założycielski posiadał formę aktu notarialnego. Jego sporządzenie dozwolone jest również za granicą. Jednak, aby miał taką samą moc jak ten zapisany przed notariuszem w Polsce, to powinien być sporządzony przez polskiego konsula i posiadać pisemne upoważnienie Ministra Sprawiedliwości.
W oświadczeniu o ustanowieniu fundacji powinny znaleźć się takie elementy, jak:
cel lub cele powstania fundacji
majątek przeznaczony na realizację założonych celów fundacji.
Fundator może też wskazać w oświadczeniu właściwego ministra, który będzie miał nadzór nad fundacją. Warto wybrać ministra, który zajmuje się sprawami będącymi celem fundacji.
Obowiązek przekazania określonego majątku do fundacji należy wykonać w momencie kiedy zostanie ona wpisana do KRS, czyli otrzyma osobowość prawną. Do momentu wpisu, fundator może odwołać akt fundacyjny.
Statut fundacji
Fundacja żeby mogła działać musi mieć ustanowiony statut. Ustanawia go fundator. Powinien w nim określić:
nazwę – statut musi zawierać pełną nazwę fundacji. Taka sama nazwa musi figurować również w akcie fundacyjnym (o ile została w nim podana). Warto podać nazwę różną od tej, którą posiadają inne fundacje. Pozwoli to łatwiej ją rozpoznać i zapamiętać przez ewentualnych darczyńców. Jeżeli fundacja będzie prowadziła działalność gospodarczą, to w nazwie obowiązkowo musi znaleźć się forma prawna organizacji, „fundacja”
siedzibę – należy wpisać nazwę miejscowości, w której mieści się siedziba fundacji. Nie jest wymagane wpisywanie całego adresu
majątek – należy wpisać wysokość funduszu założycielskiego. W przypadku kiedy majątkiem będą rzeczy, to wpisuje się ich wartość rynkową
cele – informacja po co została założona fundacja
formy i zakres działalności – należy podać sposób realizacji statutowych celów fundacji przez określenie konkretnych działań jakie mają zostać podjęte
skład i organizację zarządu – fundacja musi posiadać zarząd będący jej organem wykonawczym, który będzie kierował działalnością fundacji i reprezentował ją na zewnątrz. Zarząd jest jedynym obowiązkowym organem fundacji
sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia zarządu oraz jego członków – zarząd najczęściej wybiera sam fundator. W statucie można określić osoby wchodzące w skład pierwszego zarządu fundacji. Członkiem zarządu może zostać również fundator.
Oprócz wyżej wymienionych, w statucie mogą znaleźć się także inne postanowienia, jak np.: związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez fundację, czy możliwości oraz warunki jakie muszą zostać spełnione przy połączeniu z inną fundacją, a także zmiany celu lub statutu. Statut może tez ustanowić inna wybrana specjalnie w tym celu osoba fizyczna lub prawna.
Zarząd fundacji
Po ustaleniu statutu należy powołać zarząd, który jest odpowiedzialny za codzienne działania fundacji. W skład zarządu oraz innych jego organów może wchodzić także fundator lub inni fundatorzy. W przypadku kiedy fundator wchodzi w skład zarządu, to najczęściej zostaje prezesem fundacji i w związku z tym otrzymuje szczególne uprawnienia. Może:
reprezentować fundację na zewnątrz w każdych sprawach nie mających związku z majątkiem
uczestniczyć w kongresach lub sympozjach.
W zarządzie może zasiadać dowolna liczba osób, ale nie może ich być mniej niż 2. Liczba członków zarządu powinna być wskazana w statucie przez określenie „od do”. Najlepiej jeżeli liczba członków będzie nieparzysta. Pozwoli to łatwiej podejmować decyzje, dla których wymagana jest większość. W przypadku liczby parzystej, decydujący głos powinien należeć do prezesa. Zadania należące do zarządu:
kierowanie bieżącymi sprawami fundacji
wyznaczanie głównych celów fundacji
reprezentowanie fundacji na zewnątrz
sprawowanie zarządu nad majątkiem fundacji
podejmowanie decyzji w sprawie zmian statutu
występowanie z wnioskiem i wyrażenie zgody na połączenie z inną fundacją
podejmowanie decyzji w sprawie likwidacji fundacji i przekazania jej majątku.
Wpis do KRS
Fundacja, aby mogła prowadzić działalność musi zostać wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Wniosek o rejestrację należy złożyć na formularzu KRS-W20 (podstawowy formularz służący do zgłaszania fundacji). Należy go wypełnić wpisując:
nazwę i wydział sądu
rodzaj dokonywanej rejestracji
określenie formy prawnej organizacji
adres do korespondencji i dane pełnomocnika procesowego
treść zgłoszenia
informacje o formularzach załączników i dokumentach.
Wykaz formularzy załączników:
KRS-WK – załącznik przeznaczony do zgłoszenia osób wchodzących w skład zarządu. Wpisuje się w nim informacje podane w statucie fundacji (kto jest uprawniony do reprezentowania, czy rodzaj funkcji pełnionych w zarządzie przez określone osoby)
KRS-WM – formularz składa się w sytuacji kiedy fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą i rozpocznie ją po zarejestrowaniu.
Do wniosku o rejestrację fundacji w KRS należy dołączyć wymienione dokumenty:
oświadczenie o ustanowieniu fundacji – 1 egz.
oświadczenie wskazujące właściwego ministra nadzorującego działalność fundacji – 1 egz.
statut fundacji podpisany przez fundatora – 3 egz.
uchwały o powołaniu władz fundacji – 1 egz.
oświadczenie członka zarządu o adresie do doręczeń – 1 egz.
dowód dokonania opłaty za wniosek o wpis do rejestru.
Dodatkowo, przy rejestracji należy dołączyć pisemną zgodę osób powołanych do zarządu, jeżeli wniosek o rejestrację fundacji nie został podpisany przez zarząd.
Wymaga się, aby wszystkie składane formularze były podpisane przez tę samą osobę lub osoby (fundator lub zarząd). Wniosek o wpis do KRS wymaga wniesienia opłaty na rachunek bankowy sądu lub dokonanej w kasie sądowej wydziału sądu, w którym składany jest wniosek.
W przypadku fundacji koszty kształtują się następująco:
fundacja rejestrująca się jedynie w KRS – 250 zł
fundacja rejestrująca się w rejestrze fundacji i rejestrze KRS – 600 zł (500 zł – opłata za wpis + 100 zł – ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).
Wpis dokonywany jest na podstawie stwierdzenia, że czynności prawne, które są podstawą wpisu, podjęła osoba upoważniona do tego lub upoważniony organ i są one ważne. Sąd musi też stwierdzić, że cel i statut fundacji są zgodne z przepisami prawa. Dopiero po tych czynnościach wpis zostaje dokonany. Fundacji po zarejestrowaniu w KRS zostaje automatycznie nadany numer REGON oraz NIP.
Fundator ma obowiązek w ciągu 21 dni, dokonania zgłoszenia do urzędu skarbowego na formularzu NIP-8, który będzie zawierał dane uzupełniające:
miejsce przechowywania dokumentacji rachunkowej
wykaz rachunków bankowych
datę powstania obowiązku płacenia składek
datę wyrejestrowania z ubezpieczenia ostatniej osoby, za którą płatnik ma obowiązek złożenia dokumentów ubezpieczeniowych
przeważający rodzaj wykonywanej działalności statutowej wg PKD.
Zakładanie konta bankowego
Fundacja jako organizacja pozarządowa powinna posiadać własny rachunek bankowy. Dzięki temu czynności związane z rozliczeniami podatkowymi są o wiele łatwiejsze.
Konto bankowe dla fundacji można otworzyć po przedstawieniu dokumentów:
statut fundacji
wydruk lub odpis z KRS
decyzja w sprawie nadania numeru NIP
dokumenty tożsamości osób upoważnionych do podejmowania działań w imieniu klienta.
