Przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podejmują współpracę z różnymi podmiotami gospodarczymi. Transakcje mogą być zawierane między innymi z podmiotami powiązanymi. Od 1 października 2020 roku obrót pomiędzy nimi wymaga oznaczenia w ewidencji sprzedaży, a następnie w pliku JPK_V7M.
O podmiotach powiązanych mówimy wtedy kiedy występuje pomiędzy nimi zależność związana z osobami lub kapitałem. Podmiotami, o których mowa mogą być osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej bądź podmioty zagraniczne. Z powodu występowania sporego zakresu powiązań tak bardzo ważna jest dokładna i szczegółowa ich analiza oraz odpowiednie oznaczenie na fakturach dokumentujących ten typ transakcji.
Podmioty powiązane
Definicja podmiotu powiązanego jest dość złożona. W ustawie z 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1406) za podmiot powiązany uważa się:
podatnika mającego siedzibę na terytorium Polski zwanego „podmiotem krajowym”, który bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu lub kontroli bądź posiada udział w kapitale firmy położonej za granicą
osobę fizyczną lub prawną, której miejsce zamieszkania lub siedziba mieści się za granicą zwanej „podmiotem zagranicznym”, która bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu bądź kontroli bądź posiada udział w kapitale podmiotu krajowego
takie same osoby prawne lub fizyczne, które równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu lub kontroli bądź posiadają udział w kapitale podmiotu krajowego i podmiotu zagranicznego
jeżeli pomiędzy podmiotami lub osobami pełniącymi w nich funkcje zarządzające, nadzorcze bądź kontrolne występują powiązania mające charakter rodzinny, kapitałowy, majątkowy lub wynikają ze stosunku pracy. Taki związek zachodzi wtedy kiedy któraś z wymienionych osób będzie łączyć funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne w podmiotach.
Przez powiązania rodzinne należy rozumieć małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przez powiązania kapitałowe, o których mówi ust. 5 należy rozumieć sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada bądź dysponuje bezpośrednio lub pośrednio, prawem głosu mającym co najmniej 25% wszystkich praw głosu.
Przedsiębiorstwo powiązane to takie, które pozostaje w jednym z niżej wymienionych związków:
przedsiębiorstwo posiada większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie pełniąc w nim rolę udziałowca, akcjonariusza lub członka
przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy z nim zawartej lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki
przedsiębiorstwo będące udziałowcem, akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa posiada samodzielną kontrolę na mocy umowy z innymi udziałowcami, akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców, akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.
W definicji podmiotu powiązanego znajduje się pojęcie o „znacznym wpływie”. Należy je rozumieć jako:
posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale, prawa głosu w organach kontrolujących, stanowiących lub zarządzających
faktyczną zdolność osoby fizycznej wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych
pozostawanie w związku małżeńskim lub występowanie pokrewieństwa bądź powinowactwa do drugiego stopnia.
Chodzi na przykład o operacje gospodarcze pomiędzy firmami prowadzonymi przez członków tej samej rodziny bądź powiązanych wkładem kapitałowym.
Podmiot powiązany, a kwestie podatkowe
Z punktu widzenia podatków duże znaczenie odgrywa dokładne określenie, czy podmiot współpracujący jest podmiotem powiązanym. Jest to tak ważne z powodu określenia obowiązków w zakresie prowadzenia dokumentacji cen. Dodatkowo od 1 października 2020 roku transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi muszą zostać uwzględnione w pliku JPK_V7M, a które wcześniej powinny być oznaczone w ewidencji sprzedaży. Prawidłową kwalifikację może ułatwić posiadanie odpowiedniej wiedzy z zakresu obowiązujących przepisów w tym zakresie.
Ceny transferowe
zgodnie z obowiązującymi normami podatkowymi są cenami stosowanymi we wszystkich transakcjach handlowych pomiędzy podmiotami gospodarczymi, u których występują powiązania lub mają one siedzibę w państwie, w którym stosowana jest ryzykowna optymalizacja podatkowa, czyli w tzw. „raju podatkowym”. Podatnicy mają obowiązek sporządzenia dokumentacji jeżeli wartość ich przychodów lub kosztów z poprzedniego roku podatkowego była równa przynajmniej kwocie 2 mln euro. Obecnie podstawowy próg transakcji wynosi 50 000 euro z tendencją wzrostu w zależności od przychodów.
Transakcje z podmiotami z rajów podatkowych
Przedsiębiorca, który współpracuje z podmiotem mającym siedzibę w raju podatkowym ma obowiązek dokumentowania operacji finansowych w przypadku:
współpracy umowy spółki niebędącej osobą prawną, gdzie łączna wartość wniesionych wkładów przekracza 100 000 zł
wystąpienia sytuacji kiedy przedmiot gospodarczy dokonuje zapłaty na rzecz przedsiębiorcy z siedzibą w raju podatkowym jeżeli łączna kwota wynikająca z umowy lub faktycznie zapłacona jest wyższa od 100 000 zł lub gdy podmioty zawierają umowę o współpracy we wspólnym przedsięwzięciu, którego realizacja przekracza wartość 100 000 zł.
Państwa z raju podatkowego zostały wskazane w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.
Podmioty powiązane w JPK
Zgodnie z nowelizacją przepisów podatników obowiązują nowe zasady sporządzania JPK. Przedsiębiorcy mają obowiązek stosowania na fakturach oraz w pliku kontrolnym specjalnych, dodatkowych oznaczeń oraz adnotacji. Przede wszystkim chodzi o umieszczanie właściwych symboli GTU, czy oznaczenia „TP”. Stosuje się go przy transakcjach dotyczących podmiotów powiązanych.
Na podatniku spoczywa prawidłowa ocena z którym podmiotem jest powiązany, a z którym nie. Jeżeli dojdzie do kontroli skarbowej, to w razie niejasności przedsiębiorca będzie musiał wytłumaczyć się ze swojej decyzji oraz o braku odpowiednich oznaczeń.
