Charakterystyka ulgi i jej miejsce w systemie wsparcia przedsiębiorców
Mały ZUS Plus to rozwiązanie stanowiące trzeci etap obniżonego wejścia w system ubezpieczeń społecznych. Po uldze na start oraz okresie preferencyjnych składek przedsiębiorca może przejść do modelu, który pozwala dopasować obciążenia ZUS do realnego dochodu działalności. Konstrukcja programu ma na celu zmniejszenie ryzyka przedwczesnego zamknięcia firmy oraz ograniczenie zatorów płatniczych wynikających z obowiązkowych składek ryczałtowych, często zbyt wysokich dla najmniejszych podmiotów.
Istotą Małego ZUS Plus jest ustalanie podstawy wymiaru składek społecznych na podstawie dochodu z roku poprzedniego. Dzięki temu przedsiębiorca zyskuje elastyczność dopasowania wysokości obciążeń do kondycji finansowej działalności, przy zachowaniu minimalnych i maksymalnych progów wynikających z przepisów systemowych.Warunki skorzystania z Małego ZUS Plus po zmianach w 2026 r.
Do programu można przystąpić po spełnieniu kilku kryteriów formalnych, obejmujących zarówno wysokość przychodu, jak i minimalny okres prowadzenia działalności w poprzednim roku. Kluczowa pozostaje zasada, że ulga jest dostępna wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy w poprzednim roku prowadzili działalność przez co najmniej 60 dni i nie przekroczyli ustawowego limitu przychodów wynoszącego 120 tys. zł. Konstrukcja programu nadal wyklucza możliwość korzystania z ulgi w pierwszym okresie działalności – ulga przysługuje dopiero po zakończeniu wcześniejszych preferencji, o ile przedsiębiorca nie zdecyduje się z nich zrezygnować.
Program pozostaje niedostępny dla podmiotów wykonujących w ramach działalności zadania zbieżne z obowiązkami świadczonymi wcześniej na rzecz pracodawcy, dla osób rozliczających się kartą podatkową ze zwolnieniem VAT czy dla wspólników spółek osobowych. Z ulgi nie mogą skorzystać również osoby posiadające tytuł do ubezpieczeń z innej działalności pozarolniczej ani przedsiębiorcy wykonujący działalność artystyczną lub wolny zawód w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych.Zmiana okresów ulgowych – krótsza przerwa między wykorzystaniem a powrotem do programu
Jedną z najistotniejszych modyfikacji obowiązujących od 2026 r. jest skrócenie obowiązkowej przerwy między okresami korzystania z ulgi. Dotychczas konieczne było odczekanie 60 miesięcy między kolejnymi cyklami. Nowe przepisy redukują tę przerwę do 24 miesięcy, co umożliwia szybszy powrót do programu w przypadku spełnienia warunków dochodowych. Konstrukcja limitu 36 miesięcy korzystania w pięcioletnim okresie pozostaje bez zmian, co oznacza konieczność kontrolowania czasu wykorzystania ulgi.Obowiązki zgłoszeniowe i terminy, które decydują o prawie do ulgi
Przedsiębiorcy, którzy chcą rozpocząć korzystanie z Małego ZUS Plus od początku 2026 r., powinni przeprowadzić zgłoszenia w ZUS najpóźniej do 31 stycznia. Procedura obejmuje wyrejestrowanie z dotychczasowych ubezpieczeń oraz ponowne zgłoszenie z kodem właściwym dla ulgi. Obowiązują standardowe formularze ZUS ZWUA, ZUS ZUA oraz ZUS ZZA. Osoby kontynuujące korzystanie z programu bez przerwy nie muszą składać nowych zgłoszeń - obowiązuje ich jedynie aktualizacja podstawy wymiaru w deklaracjach miesięcznych.
W przypadku wznowienia działalności możliwe jest przystąpienie do ulgi bez konieczności wyrejestrowania, jeżeli w poprzednim roku spełnione były wymogi dotyczące minimalnej liczby dni prowadzenia działalności. Tu obowiązuje zasada zgłoszenia w ciągu 7 dni od wznowienia lub do końca stycznia – zależnie od momentu powrotu na rynek.Mechanizm obliczania podstawy i składek po zmianach wynagrodzeń na 2026 r.
Podstawa wymiaru składek w Małym ZUS Plus pozostaje oparta na identycznym wzorze, gdzie roczny dochód dzieli się przez liczbę dni prowadzenia działalności, a następnie mnoży przez 30. Zmianie ulegają jednak limity wynikające z podwyższenia prognozowanych wskaźników wynagrodzeń.
Od 2026 r. podstawa musi mieścić się między 30% minimalnego wynagrodzenia a 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Podwyższona płaca minimalna oraz wzrost przeciętnego wynagrodzenia podnoszą zarówno dolną, jak i górną granicę podstawy.
Konsekwencją jest zwiększenie minimalnej składki dla osób osiągających bardzo niskie dochody, ale jednocześnie pozostawienie dużej przestrzeni do obniżenia obciążeń względem pełnych składek ZUS, które przekraczają 1600 zł miesięcznie (łącznie ze składką zdrowotną mogą być ponad dwukrotnie wyższe).
Składki społeczne oblicza się przy zastosowaniu standardowych stawek procentowych. W dalszym ciągu składka chorobowa ma charakter dobrowolny, a składka na Fundusz Pracy pozostaje najczęściej nienależna, ponieważ podstawa w Małym ZUS Plus zazwyczaj nie przekracza minimalnego wynagrodzenia.Trzy kluczowe konsekwencje dla przedsiębiorców wynikające ze zmian w 2026 r. to:
- wyższa minimalna podstawa, co podnosi próg najniższych możliwych składek,
- możliwość szybszego powrotu do ulgi dzięki skróceniu obowiązkowej przerwy,
- utrzymanie korzystnego mechanizmu dochodowego, który stabilizuje obciążenia przy niskich dochodach.
Ekonomiczne znaczenie zmian i praktyczne skutki dla firm o niskich przychodach
Wzrost minimalnego wynagrodzenia ma bezpośredni wpływ na minimalną podstawę składek, co może podnieść koszty firm funkcjonujących na granicy opłacalności. Jednocześnie ulga nadal pozostaje jednym z najbardziej efektywnych instrumentów obniżania kosztów stałych w działalnościach o niskiej marży, takich jak małe usługi, działalność lokalna czy biznesy sezonowe.
Skrócenie przerwy między okresami korzystania zwiększa elastyczność zarządzania obciążeniami w perspektywie kilkuletniej. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca prowadzący firmę w zmiennych cyklach przychodowych będzie mógł ponownie korzystać z ulgi szybciej niż dotychczas, jeżeli jego dochód spadnie po okresie zwiększonej aktywności gospodarczej.Podsumowanie
Zmiany przewidziane na 2026 r. nie rewolucjonizują konstrukcji programu, ale dostosowują go do nowych parametrów ekonomicznych. Podwyższenie limitów podstaw wynika przede wszystkim ze wzrostu płac, natomiast skrócenie przerwy między cyklami korzystania zwiększa praktyczną użyteczność ulgi. Mały ZUS Plus pozostaje kluczowym narzędziem dla mikroprzedsiębiorców, którzy chcą utrzymać płynność finansową w warunkach niskich dochodów, a jednocześnie zachować pełny dostęp do zabezpieczenia społecznego. W 2026 r. nadal będzie to rozwiązanie szczególnie istotne dla firm usługowych, jednoosobowych działalności gospodarczych oraz podmiotów rozpoczynających bardziej stabilną działalność po przejściu przez wcześniejsze etapy ulgowe.
Data publikacji: 2025-12-23, autor: FakturaXL
