Ceny transferowe dla podmiotów powiązanych

Podczas wzajemnych transakcji obowiązkowe jest stosowanie cen rynkowych i przygotowanie dokumentacji cen transferowych. Czym są transakcje z podmiotami powiązanymi i jakie są przesłanki zakwalifikowania podmiotu za podmioty powiązane?

Podmioty powiązane i ich status

Art. 23m ustawy o PIT oraz art. 11a ustawy o CIT definiują określenie podmioty powiązane:

• podmioty, gdzie jeden ma znaczący wpływ na minimum jeden inny,
• podmioty, na które znaczący wpływ jest wywierany przez:
  • ten sam inny podmiot,
  • małżonka, krewnego bądź powinowatego do drugiego stopnia, osobę fizyczną wybierającą znaczący wpływ na minimum jeden podmiot,
• spółka niebędącą osobą prawną (np. spółka jawna) i jej wspólnik,
• spółka komandytowa i komandytowo-akcyjną i jej komplementariusz,
• podatnik i jego zagraniczny zakład.

Wywieranie znaczącego wpływu oznacza:

• posiada bezpośrednio bądź pośrednio minimum 25% udziałów w kapitale albo praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących bądź zarządzających, udziały bądź prawa do udziału w zyskach, stratach bądź majątku albo ich perspektywy, wliczając do tego jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne,
• posiada faktyczną zdolność osoby fizycznej do pływania na podejmowanie istotnych decyzji gospodarczych przez osobę prawną bądź jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej,
• pozostawanie w związku małżeńskim lub występowanie pokrewieństwa albo powinowactwa do drugiego stopnia.

Przez określenie zdolność do podejmowania decyzji rozumie się przypadki, kiedy istnieje osoba fizyczna mająca prawo decydować o kluczowych sprawach gospodarczych podejmowanych przez podmiot, mimo iż nie uzyskała formalnego umocowania w organach stanowiących bądź kontrolnych.

Decyzje dotyczą, chociażby wyboru członków organów zarządzających albo nadzorujących u podatnika, podjęcie decyzji o niekontynuowaniu pewnego zakresu działalności, wprowadzenia na rynek nowego produktu albo przyjęcia konkretnego zakresu działalności od podmiotu powiązanego.

PRZYKŁAD 1
Prezes spółki, który pragnie założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ze swoim partnerem, nie jest pewien, czy w niniejszej sytuacji mowa o powiązaniach pomiędzy podmiotami. Należy zaznaczyć, iż partner w tej spółce wchodzi w skład zarządu, a osoba fizyczna nie posiada formalnego umocowania do działania w imieniu spółki, jednak rzeczywiście podejmuje wszystkie ważne decyzje dla spółki. W analizowanym przykładzie na miejsce wywieranie znaczącego wpływu, czyli wspomniane osoby są kwalifikowane jako podmioty powiązane, mimo faktu, iż nie są członkami rodziny. Przypisy wskazują, że podmioty powiązane występują także w przypadku pojawienia się konkretnych okoliczności faktycznych. Wywieranie znaczącego wpływu nie musi zostać potwierdzone dokumentami formalnymi. Wystarczy, gdy osoba fizyczna ma prawo wpływać na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych - mamy wtedy do czynienia z podmiotami powiązanymi.

Transakcje z podmiotami powiązanymi a przepisy prawa

Obowiązkiem podmiotów powiązanych jest wyznaczenie cen transferowych na zasadach wyznaczonych przez podmioty niepowiązane - to stanowisko przedstawione w ustawie o PIT oraz CIT.

Cena transferowa stanowi rezultat finansowy warunków wyznaczonych bądź narzuconych z uwagi na występujące powiązania, wliczając do tego cenę, wynagrodzenie, wynik finansowy bądź wskaźnik finansowy.

Cena transferowa nie jest ceną albo wynagrodzeniem, gdyż stanowi całościowy rezultat finansowy czynności o charakterze gospodarczym. Wydatki oraz dochody i zyski, od których trzeba regulować podatek przez podmioty powiązane, są uwarunkowane cenami transferowymi - wyrok WSA w Szczecinie z 27 stycznia 2022 roku, I SA/Sz 673/21).

W sytuacji, kiedy ze względu na występujące powiązania wyznaczono albo narzucono warunki odmienne od warunków, które wypracowałyby podmioty niepowiązane, co stało się przyczyną wykazania dochodu niższego (wyższej straty) od wartości, która zostałaby uzyskana, jeżeli powiązanie nie występowało, zadaniem organu podatkowego jest wskazanie wartości dochodu (straty) podatnika, a warunki określone w powiązaniach nie odgrywają żadnego znaczenia.

Występujące powiązania między podmiotami nie są traktowane jako sankcjonowane okoliczność. Z uwagi na wyznaczoną wartość podatku, organ podatkowy ma prawo zmienić poziom opodatkowania sprzecznego z obowiązkiem ustawowym.

Regulacje dotyczące wyznaczania dochodu bądź straty przez organ podatkowy nie są stosowane automatycznie, gdy pomiędzy podmiotami wystąpią powiązania - kluczowe znaczenie odgrywa ich zastosowanie w celu zmiany poziomu opodatkowania albo uchylenia się od tego obowiązku. Kluczowym celem regulacji jest zagwarantowanie, aby każda transakcja odbywała się na zasadach zgodnych z warunkami rynkowymi, czyli zasadami, jakie zostałyby wyznaczone przez podmioty niezależne podczas jednakowej albo podobnej sytuacji.

Drugim zadaniem regulacji jest ochrona interesów Skarbu Państwa. Jeżeli podmioty w dokonywanych transakcjach nie stosują cen obowiązujących na rynku, zmierzają do uzyskania korzyści podatkowych.

Należy mieć świadomość, że podmioty, które w trakcie wyznaczania cen transferowych uwzględniają ceny rynkowe, nie powinny obawiać się ingerencji zarówno w dochody, jak i straty.

Ingerencja organów podatkowych następuje, gdy podmioty zaniżyły albo zawyżyły zastosowane ceny. Takie postępowanie odbiega od ogólnych przepisów obowiązujących w trakcie wyznaczania podstawy opodatkowania.

Należy jeszcze raz podkreślić, że podmioty powiązane są zobowiązane do używania cen rynkowych we wzajemnych relacjach, czyli transakcje muszą mieć taką samą wartość, jak w przypadku podmiotów niepowiązanych.

Jakie warunki obowiązują podczas wyznaczania cen transferowych?

Zgodnie z ustawą PIT, podmioty powiązane mają obowiązek wyznaczać ceny transferowe na warunkach, jakie obowiązywałyby dla podmiotów niepowiązanych. Mimo swobody umów zabronione jest wyznaczanie cen towarów i usług bez uwzględniania wartości obowiązujących na rynku.

W praktyce nie ma przeciwwskazań, aby cena sprzedaży była znacznie większa niż obowiązujące ceny rynkowe, jednak szansa na sprzedaż towarów jest znikoma.
Dla podmiotów powiązanych nabywca ma prawo zaakceptować wyższą cenę nabycia, co przekłada się na wzrost kosztów podatkowych.

Powiązania występujące między podmiotami mogą zostać wykorzystane w celu optymalizacji podatkowych. Aby zapobiec takim sytuacjom, transakcje są weryfikowane przez organy podatkowe. W praktyce oznacza to, że podmioty powiązane wykazujące niższy albo wyższy dochód niż wskazują na to ceny rynkowe, mogą spodziewać się ustalenia przez organy podatkowe niniejszego dochodu bądź straty na podstawie warunków rynkowych.

Dokumentacja cen transferowych

Podmioty powiązane mają obowiązek przygotowania dokumentacji stanowiącej dowód dokonania transakcji. Dokumenty potwierdzają, jakie ceny rynkowe zostały zastosowane przez podmioty.

Dokumentacja cen transferowych za rok podatkowy musi zostać przygotowana i dostarczona w terminie do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. To skuteczny sposób weryfikacji warunków wyznaczenia cen transferowych i upewnienia się, iż podmioty postępowały zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Po nowelizacji przepisów w 2022 roku dokumentacja musi zostać przygotowana w formie elektronicznej.

Dokumentacja jest obligatoryjna, jeżeli w roku podatkowym przekroczono progi wyznaczone przez ustawodawcę:

• 10 000 000 zł – w przypadku transakcji towarowej;
• 10 000 000 zł – w przypadku transakcji finansowej;
• 2 000 000 zł – w przypadku transakcji usługowej;
• 2 000 000 zł – w przypadku innej transakcji niż określona w pkt 1-3.

Art. 23z ustawy PIT podaje katalog podmiotów, które nie są zobowiązane do przygotowywania dokumentacji cen transferowych, bez względu na fakt, czy podane progi zostały przekroczone.

Wymogiem przygotowania dokumentacji cen transferowych jest występowanie powiązań pomiędzy podmiotami.

Data publikacji: 2023-12-07, autor: FakturaXL