Coraz częściej zapłata za towar, czy usługę realizowana jest w formie bezgotówkowej. Jednak cały czas jest jeszcze określona grupa konsumentów, którzy dokonują zapłaty gotówką. Użytkownicy powinni mieć prawo wyboru sposobu płatności (forma bezgotówkowa, czy gotówkowa). Czy sprzedający może odmówić przyjęcia zapłaty za towar lub usługę w formie gotówki?
Metody płatności za towar/usługi dostępne dla nabywców
W Polsce prawnymi środkami płatniczymi są monety i banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski (art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim – Dz. U. z 2020 r. poz. 2027). Konsumenci mają prawo realizować płatności zarówno w formie bezgotówkowej (elektronicznie z wykorzystaniem karty płatniczej), jak i gotówkowej. Jeszcze do niedawna, jeżeli przedsiębiorca przed dokonaniem transakcji przekazał klientowi informację, że nie akceptuje gotówki jako formy zapłaty za zakupiony towar, czy wykonaną usługę, np.: poprzez umieszczenie takiej informacji w widocznym miejscu w sklepie, to w takiej sytuacji jedyną formą zapłaty była forma bezgotówkowa.
Takie postępowanie było wyraźnie niesprawiedliwe w stosunku do osób nieposiadających rachunków płatniczych, które przez brak akceptacji gotówki przez niektóre sklepy, czy punkty usługowe mogły zostać pozbawione zaspokojenia podstawowych potrzeb. Jest to sytuacja, która nie powinna mieć miejsca. Obecnie przedsiębiorcy zgodnie z nowymi uregulowaniami zostali zobowiązani do akceptacji płatności gotówkowych za pomocą środków pieniężnych emitowanych przez NBP.
Odmowa przyjęcia płatności gotówką
Zgodnie z nowymi przepisami, które weszły w życie 5 listopada 2021 roku nie może dochodzić do sytuacji kiedy warunkiem zawarcia umowy o świadczenie usług lub umowy sprzedaży będzie konieczność dokonania zapłaty jedynie w formie bezgotówkowej. Przedsiębiorca, jako akceptant nie może odmówić przyjęcia zapłaty od klienta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP. Akceptantem nazywana jest osoba będąca odbiorcą innym niż konsument, na rzecz którego agent rozliczeniowy jest świadczeniodawcą usługi płatniczej, czyli jest podmiotem przyjmującym płatność kartą. Wyraża więc zgodę, aby nabywca za sprzedawane przez niego towary lub usługi mógł zapłacić kartą płatniczą.
Art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych
Art. 59ea jest nowym przepisem dodanym do ustawy o usługach płatniczych. Jest w nim zapis zgodnie, z którym akceptant nie ma prawa uzależniać zawarcia umowy sprzedaży towaru lub świadczenia usług w stosunku do konsumentów i narzucać im realizacji płatności tylko w formie bezgotówkowej. Konsument ma prawo wybrać najbardziej odpowiednią dla siebie formę płatności (bezgotówkowa lub gotówkowa). Akceptant w każdej ofercie dotyczącej zawarcia umowy sprzedaży lub świadczenia usług musi udostępnić możliwość regulowania płatności zarówno w formie bezgotówkowej jak i gotówkowej. Wynika z tego, że sprzedawca w każdym posiadanym punkcie sprzedaży, w którym udostępnia płatności z użyciem kart płatniczych ma obowiązek przyjęcia również wpłaty w gotówce, o ile klient wyrazi taką chęć.
Poza tym sprzedawcy nie mają prawa nakładać i pobierać dodatkowych opłat za przyjmowanie płatności gotówkowej, ani ustalania różnych cen w zależności od realizowanej formy zapłaty. Mowa o tym jest w art. 59ea ust. 3 ustawy o usługach płatniczych.
Akceptant nie może nakładać ani pobierać opłat z tytułu przyjmowania zapłaty znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP, ani różnicować ceny w zależności od formy zapłaty.
Nakaz przyjęcia gotówki w świetle nowych przepisów
W świetle nowych przepisów w niektórych sytuacjach płatność gotówką może być objęta zwolnieniem. Ma to miejsce wtedy kiedy:
działalność prowadzona jest przez Internet
działalność prowadzona jest w miejscu, w którym brak jest personelu
ma miejsce impreza masowa, pod warunkiem że informacja o płatnościach tylko w formie bezgotówkowej będzie zawarta w regulaminie imprezy
w przypadku jednorazowej transakcji i bez znaczenia jest liczba płatności z niej wynikających. Wartość transakcji musi być równa przeciętnemu wynagrodzeniu z sektora przedsiębiorstw nie licząc nagród zysku z trzeciego kwartału z poprzedniego roku ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego lub większa od niego.
