Podatnicy prowadzący książkę przychodów i rozchodów muszą wykazać w niej przychody osiągnięte w działalności gospodarczej oraz poniesione koszty. Przychody ze sprzedaży towarów lub świadczonych usług ewidencjonuje się w kolumnie 7 „Sprzedaż towarów i usług” oraz w kolumnie 8 „Pozostałe przychody”.
Kolumna 8 KPiR – jakie przychody się w niej księguje?
Katalog przychodów zaliczanych do pozostałych przychodów zawiera art. 14 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W grupie tej znajdują się takie przychody jak:
odpłatne zbycie składników majątku
świadczenia otrzymane w naturze
wynagrodzenie za obsługę pracowniczego programu emerytalnego uczestnika
środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia ze spółki
otrzymane kary umowne
odsetki od środków pieniężnych na rachunkach bankowych
umorzone lub przedawnione zobowiązania
wartość zwróconych wierzytelności opisanych jako nieściągalne lub na które utworzono rezerwy zaliczone do kosztów uzyskania przychodów
dotacje
subwencje
różnice kursowe
otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Zagadnienia związane z pozostałymi przychodami reguluje rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Otrzymane odszkodowanie – jak należy je poprawnie rozliczyć?
Każde otrzymane odszkodowanie powinno zostać rozliczone niezależnie od miejsca zaksięgowania opłaconej składki ubezpieczeniowej i zaewidencjonowane w książce przychodów i rozchodów. Wszelkie kwestie związane z księgowaniem otrzymanego odszkodowania zostały zawarte w art. 3 ust. 32 ustawy o rachunkowości, który wskazuje co podlega pod pozostałe koszty i przychody operacyjne. Zgodnie z przepisem są to koszty i przychody związane w sposób pośredni z prowadzoną działalnością operacyjną danej jednostki. Szczególnie chodzi tu o koszty i przychody związane z odszkodowaniami i karami.
Wypłata odszkodowania z ubezpieczenia może zostać zaliczona do przychodów lub rozchodów w zależności od tego jaki produkt obejmuje dane ubezpieczenie. W przypadku, kiedy dotyczy ono składników majątku firmy (środków trwałych), to odszkodowanie powinno zostać zaksięgowane jako przychód w podatku dochodowym. Przeważnie taki przychód podlega pod opodatkowanie. Z zapłaty podatku zwolniony jest jedynie ten przedsiębiorca, który opłaca ubezpieczenie za samochód inny niż osobowy, kwotę otrzymanego odszkodowania przeznaczył na naprawę bądź zakup nowego, takiego samego składnika majątku lub kiedy wypadek wydarzył się po dniu 31 grudnia 2018 roku.
Odszkodowania majątkowe i osobowe nie podlegają pod zapłatę podatku dochodowego. Wyjątkiem są odszkodowania za szkody na składnikach majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej. Środki na naprawę uszkodzonych składników majątku mogą pochodzić zarówno z własnych zasobów podatnika, jak i otrzymanego odszkodowania. Wydatek poniesiony na naprawę księguje się w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”.
Z kolei przychód, czyli wpływ środków z odszkodowania należy ująć w kolumnie 8 „Inne przychody” na podstawie posiadanego dowodu księgowego. Ten sam dowód księgowy stanowi podstawę do rozliczenia podatku dochodowego z racji uzyskania odszkodowania za uszkodzone składniki majątku firmy. Sposób rozliczania szkód związanych z samochodami zależy od rodzaju wykupionej polisy ubezpieczeniowej. Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT ma prawo do odliczenia podatku VAT od kosztu naprawy pojazdu.
PRZYKŁAD 1 Czynny podatnik VAT posiada w firmie samochód osobowy, dla którego wykupił ubezpieczenie OC i AC w łącznej wysokości 9 000 zł netto. Podatek VAT wynosi 2 070 zł, czyli razem brutto jest to kwota 11 070 zł. Ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie w wysokości 9 000 zł. W jaki sposób podatnik powinien zaksięgować odszkodowanie i naprawę samochodu?
Faktura kosztowa powinna zostać ujęta w książce przychodów i rozchodów w kwocie netto 9 000 zł, a podatek VAT wykazany w JPK_V7 w kwocie 2 070 zł. Natomiast odszkodowanie należy zaksięgować w kolumnie 8 KPiR „Pozostałe przychody” z datą otrzymania odszkodowania. Dla podatników korzystających ze zwolnienia z VAT kosztem podatkowym jest łączna kwota brutto od całości transakcji.
PRZYKŁAD 2 Podatnik zwolniony z VAT posiada w firmie samochód osobowy, dla którego wykupił ubezpieczenie OC i AC w łącznej wysokości 9 000 zł netto. Podatek VAT wynosi 2 070 zł, czyli razem brutto jest to kwota 11 070 zł. Ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie w wysokości 9 000 zł. W jaki sposób podatnik powinien zaksięgować odszkodowanie i naprawę?
W tym przypadku kwota za naprawę pojazdu powinna zostać zaksięgowana w kwocie brutto 11 070 zł w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”. Natomiast odszkodowanie należy ująć w kolumnie 8 KPiR w dacie jego wypłaty.
Rozliczenie otrzymanego odszkodowania, a naprawa powypadkowa samochodu
Jeżeli wypłacane odszkodowanie dotyczy pojazdu posiadającego jedynie ubezpieczenie OC, to nie należy księgować kosztów o ile są one niższe od wartości otrzymanego świadczenia. W tej sytuacji w KPiR należy ująć przychód będący nadwyżką kwoty odszkodowania nad poniesionymi wydatkami. W przypadku wypłaty odszkodowania obowiązuje zasada, że ubezpieczyciel wypłaca środki w kwocie netto i dolicza do niej część podatku VAT niepodlegającą odliczeniu. W tej sytuacji podatnik musi zapłacić podatek VAT w pozostałej części podlegającej odliczeniu i ująć go w JPK_V7.
PRYKŁAD 3 Przedsiębiorca posiada w firmie 2 samochody osobowe. Jeden z nich, który podlegał odliczeniu VAT w 50% uległ wypadkowi. Samochód posiadał obowiązkowe ubezpieczenie OC. W jaki sposób przedsiębiorca powinien rozliczyć otrzymane odszkodowanie?
W tym przypadku odszkodowanie otrzymane z ubezpieczenia należy ująć w książce przychodów i rozchodów tylko wtedy, kiedy wartość odszkodowania będzie wyższa niż poniesione koszty. Różnicę wynikającą z tych dwóch wartości księguje się następująco:
w kolumnie 8 w dacie otrzymania odszkodowania – przychód wyższy od kosztów
możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów – przychód niższy od kosztów.
Zgodnie z przepisami kosztem uzyskania przychodów nie są straty powstałe na skutek utraty lub likwidacji samochodów oraz wydatków poniesionych na remonty powypadkowe o ile samochody te nie posiadały dobrowolnego ubezpieczenia AC. Wydatki poniesione na naprawę samochodu mogą stanowić koszt uzyskania przychodu, jeżeli samochód objęty jest ubezpieczeniem AC. Jednocześnie wypłacone odszkodowanie będzie stanowiło w całości przychód podlegający opodatkowaniu. Czynny podatnik VAT może odliczyć VAT w przysługującej mu kwocie, która w przypadku samochodów osobowych wynosi 50% wartości. Natomiast w przypadku samochodów ciężarowych jest to 100%.
PRZYKŁAD 4 Jak należy rozliczyć otrzymane odszkodowanie samochodu, który uległ wypadkowi i był objęty ubezpieczeniem OC i AC? Samochód podlegał odliczeniu VAT w wysokości 50%.
Odpowiedź: W tym przypadku do przychodów firmy zalicza się pełną wartość otrzymanego odszkodowania, czyli wartość netto powiększoną o 50% podatku VAT niepodlegającego odliczeniu. Wypłacone odszkodowanie zalicza się w dniu wypłaty do przychodów podlegających pod opodatkowanie. Do kosztów zalicza się również faktury kosztowe.
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca oddał do naprawy samochód ciężarowy użytkowany na podstawie leasingu. Samochód objęty był ubezpieczeniem AC. Podatnik otrzymał fakturę na kwotę brutto 18 450 zł, na którą składa się wartość netto 15 000 zł + podatek VAT w wysokości 3 450 zł. W celu otrzymania zwrotu poniesionych kosztów naprawy podatnik udostępnił fakturę w zakładzie ubezpieczeń. W tej sytuacji przedsiębiorca może otrzymać zwrot wartości netto z faktury. Koszty podatku VAT musi pokryć w całości samodzielnie, ponieważ ma prawo do odliczenia pełnej kwoty VAT. Jak w tej sytuacji należy rozliczyć odszkodowanie i fakturę za naprawę pojazdu, jeżeli ubezpieczyciel za nią zapłacił?
Odpowiedź: Otrzymana faktura VAT powinna zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Jednocześnie podatnik może odliczyć podatek VAT. Przychód z odszkodowania należy zaksięgować w kolumnie 8 książki przychodów i rozchodów „Pozostałe przychody”.
Rozliczanie odszkodowania w jednostce budżetowej
W ustawie o finansach publicznych w art. 5 ust. 2 pkt 6 można przeczytać czym są dochody publiczne. Zgodnie z przepisem należą do nich między innymi odszkodowania należne jednostkom z sektora finansów publicznych. W zasadzie pieniądze z odszkodowania powinny znaleźć się na koncie samorządu. Jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami jednostka budżetowa ma prawo utworzyć specjalne konto, na które będą mogły wpływać pieniądze z odszkodowania, które będą mogły być wydatkowane jedynie na pokrycie strat oraz naprawę zniszczonego składnika. Otrzymane odszkodowanie księguje się jako rozliczenie dochodu na koncie 097 „Wpływy z różnych dochodów”. Natomiast wydatki na naprawę należy ująć na koncie 421 „Zakup materiałów i wyposażenia” oraz na koncie 427 „Zakup usług remontowych”.
