Spółka jawna a przepisy prawa handlowego
Art. 22 KSH wskazuje, że:- spółką jawną jest spółka osobowa prowadząca przedsiębiorstwo pod własną firmą, ale równocześnie nie jest inną spółką handlową [por. § 1],
- każdy ze wspólników spółki bierze na siebie odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia, czyli odpowiada całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność jest solidarna razem z innymi wspólnikami, a także ze spółką, zgodnie z przepisami art. 31 [por. § 2].
Zacznijmy od tego, że spółka jawna to spółka osobowa, czyli spółka, która ma możliwość nabywania praw we własnym imieniu, wliczając do tego własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać oraz być pozywaną. Zgodnie z zasadami spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą [por. art. 8 KSH].
W przedstawionych regulacjach pojawia się określenie przedsiębiorstwo, ale co to dokładnie jest? Szczegółowe informacje na temat przedsiębiorstwa zostały przedstawione w art. 55(1) ustawy z dnia 24 kwietnia 1963 – Kodeks cywilny.Przepisy wskazują, że przedsiębiorstwo stanowi zorganizowany zespół składników niematerialnych oraz materialnych służących do prowadzenia działalności gospodarczej i charakteryzuje się przede wszystkim:
- oznaczeniem indywidualizującym przedsiębiorstwo albo jego konkretną część – mowa o nazwie przedsiębiorstwa,
- ma własne nieruchomości albo ruchomości, wliczając do tego urządzenia, materiały, towary, wyroby i inne prawa rzeczowe do nieruchomości albo ruchomości,
- prawem określonym na podstawie umów najmu i dzierżawy nieruchomości albo ruchomości i prawem do korzystania z nieruchomości bądź ruchomości stanowiących efekt zawarcia innych stosunków prawnych,
- wierzytelnością, prawem z papierów wartościowych oraz środków pieniężnych,
- koncesjami, licencjami oraz zezwoleniami,
- patentami oraz pozostałymi prawami własności przemysłowych,
- majątkowymi prawami autorskimi oraz majątkowymi prawami pokrewnymi,
- tajemnicą przedsiębiorstwa,
- ma księgi oraz dokumenty dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej.
Określenie prowadzenie przedsiębiorstwa, które pojawia się w przepisie art. 8 § 2 i art. 22 § 1 KSH jest tożsame z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Art. 24 KSH wskazuje, że firma, pod którą spółka jawna będzie prowadzić przedsiębiorstwo, musi przestrzegać następujących zasad:- firma spółki jawnej musi zawierać nazwiska albo firmy (nazwy) wszystkich wspólników lub nazwisko bądź firmę (nazwę) jednego lub kilku wspólników i dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” [por. § 1],
- ustawodawca pozwala na zastosowanie skrótu „sp.j.” [por. § 2].
Wspólnicy spółki jawnej
Wspólnikami spółki jawnej mogą zostać następujące osoby:- osoby fizyczne,
- osoby prawnej, wliczając do tego tzw. ułomne osoby prawne,
- inna spółka osobowa,
- małżonkowie.
Zabrania się, aby wspólnikiem spółki jawnej została spółka cywilna, ale nie ma przeciwwskazań, aby wspólnicy spółki cywilnej stali się wspólnikami w spółce jawnej.
Art. 22 § 2 KSH wskazuje, że każdy wspólnik bierze na siebie odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z innymi wspólnikami, a także ze spółką. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki występuje również w momencie, kiedy dojdzie do zlikwidowania spółki.
Odpowiedzialność wyznaczona w art. 22 § 2 i art. 31 KSH ma charakter:- osobisty,
- nieograniczony,
- solidarny ze spółką i z pozostałymi wspólnikami.
Należy podkreślić, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za dług spółki powstaje w stosunku do wszystkich wspólników osobno.
To dobry moment, aby przytoczyć orzecznictwo, które przekazuje następujące stanowisko:Subsydiarna (posiłkowa) odpowiedzialność wspólnika polega na tym, że uzupełnia ona odpowiedzialność spółki i sprowadza się do tego, że gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, to dopiero wówczas można sięgnąć do majątków wspólnika. Posiłkowy charakter tej odpowiedzialności oznacza zatem, że nie można zaspokoić się z majątku wspólnika, jeżeli nie wykorzystano drogi sięgnięcia do majątku samej spółki i także to zagadnienie aktualizuje się na etapie postępowania egzekucyjnego [por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 października 2019 r., sygn. akt III AUa 806/18],
Z istoty solidarności wynika, że spółka jawna i jej wspólnicy są zobowiązani w ten sposób, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich tych podmiotów łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z dłużników zwalnia pozostałych. Sprawa o świadczenie, za które dłużnicy odpowiadają solidarnie, nie musi się zatem toczyć z udziałem ich wszystkich, a wyrok nie musi dotyczyć ich niepodzielnie. Solidarność bierna istnieje w interesie wierzyciela, nie może więc on być zmuszony do prowadzenia sprawy przeciwko wszystkim dłużnikom, jeżeli jest to sprzeczne z jego interesem [por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV CSK 503/15].
Umowa spółki jawnej
Wyróżnia się dwa sposoby zawarcia umowy spółki jawnej, czyli:- podpisanie umowy spółki jawnej w formie pisemnej, a następnie zarejestrowanie spółki w rejestrze przedsiębiorców,
- podpisanie umowy spółki jawnej przy zastosowaniu wzorca umowy widniejącego w systemie teleinformatycznym.
Oprócz tradycyjnych form zawarcia umowy spółki – mowa tutaj o umowach pisemnych albo korzystaniu ze wzoru dostępnego w systemie teleinformatycznym dostępne jest również stworzenie spółki jawnej na skutek przekształcenia innej spółki w spółkę jawną.
Art. 551 § 1 KSH wskazuje, że spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna (spółka przekształcana) może zostać przekształcona w inną spółką handlową, określaną jako spółka przekształcona.Forma pisemna
Art. 23 KSH nakłada na wspólników obowiązek sporządzenia umowy spółki w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Sytuacja przedstawia się nieco inaczej, kiedy jeden ze wspólników zdecyduje się wnieść nieruchomość jako swój wkład własny do spółki – wtedy konieczne jest podpisanie umowy w formie aktu notarialnego, który pozwala na przeniesienie własności danej nieruchomości na rzecz spółki jawnej.Wzór umowy
Art. 23(1) KSH warunkuje zasady zawierania umowy spółki jawnej:- nie ma przeciwwskazań, aby umowa spółki jawnej została zawarta poprzez wzorzec umowy [§ 1],
- aby zastosować wzorzec umowy, trzeba uzupełnić formularz umowy znajdujący się w systemie teleinformatycznym, a następnie opatrzyć umowę kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym [§ 2],
- umowa spółki jawnej, która została opisana w 1, zostaje zawarta po uzupełnieniu w systemie teleinformatycznym niezbędnych danych, które służą do jej podpisania oraz w momencie opatrzenia ich podpisami elektronicznymi wspólników [por. § 3],
- nie ma przeciwwskazań, aby umowa spółki omówiona w 1 została zmieniona, w zakresie postanowień zmiennych umowy, z zastosowaniem wzorca uchwały zmieniającej umowę spółki, występującego w systemie teleinformatycznym. Przepis § 2 należy wykorzystać na takich samych zasadach. Gdy umowa nie zostaje zmodyfikowana poprzez wzorzec uchwały, zmiana odbywa się po przygotowaniu nowej umowy spółki [por. § 4],
- Minister Sprawiedliwości wyznaczył, w drodze rozporządzenia, wzorzec umowy albo wzorzec uchwały zmieniającej umowę spółki jawnej oraz wzorce innych uchwał, a także czynności odbywające się z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, biorąc pod uwagę potrzebę ułatwienia zakładania spółek, dbania o sprawność postępowania przy ich zakładaniu, a także sprawność postępowania sądowego w przedmiocie ich realizacji, zastosowania uproszczeń w ich działaniu oraz obowiązek dbania o bezpieczeństwo i pewność obrotu gospodarczego [§ 5].
- podpisaniu umowy spółki poprzez zastosowanie wzorca, co umożliwia wypełnienie formularza umowy widniejącego w systemie teleinformatycznym i jednoczesne zautoryzowanie umowy podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym,
- zgłoszenie spółki do rejestru oraz wpisanie do rejestru.
Do zmiany umowy spółki jawnej można skorzystać także ze wzorca umowy widniejącego w systemie teleinformatycznym – chociaż ta opcja jest dostępna jedynie w sytuacji, gdy zawarcie umowy spółki również odbyło się przy pomocy wzorca.
Ustawodawca zabrania zmiany wszystkich podanych informacji, dane podlegające modyfikacji są precyzyjnie określone.Jakie elementy muszą znaleźć się w umowie spółki jawnej?
Umowa spółki jawnej musi zawierać następujące informacje:- firma i siedziba spółki,
- wskazanie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika wraz z ich wartością,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, pod warunkiem że jest wyznaczony.
Jakie występują elementy zgłoszenia spółki jawnej do sądu rejestrowego?
Art. 26 § 1 KSH wskazuje, jakie elementy muszą się znaleźć w zgłoszeniu spółki jawnej do sądu rejestrowego.Wśród obowiązkowych elementów należy wymienić:
- firmę, siedzibę i adres spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników wraz z adresami wspólników bądź ich adresami do doręczeń albo adresami do doręczeń elektronicznych,
- nazwiska i imiona osób mających upoważnienie do reprezentowania spółki, a także sposób reprezentacji.
- spółka jawna zaczyna istnieć w momencie wpisu do rejestru [art. 25(1) § 1 KSH],
- jeżeli konieczna jest zmiana danych wskazanych w 26 § 1 KSH (odnoszących się do elementów zgłoszenia spółki jawnej do rejestru) musi to zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu [por. art. 26 § 2 KSH],
- wszyscy wspólnicy mają zarówno prawo, jak i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru [art. 26 § 3 KSH].
Art. 694(1)§ 1 KPC wskazuje, że wniosek do sądu rejestrowego odpowiadający za uzupełnianie Krajowego Rejestru Sądowego zostaje dostarczony przez podmiot podlegający wpisowi do rejestru, pod warunkiem że przepisy szczególnie nie narzucają innego postępowania. W praktyce oznacza to, że każdy ze wspólników spółki jawnej ma obowiązek zgłoszenia jej do rejestru.
Nie ma przeciwwskazań, aby spółka cywilna została zmieniona w spółkę jawną, jednak zabrania się zawierania umowy przy pomocy wzorca, czyli wymagane jest podpisanie jej w formie pisemnej. Do sądu rejestrowego należy zgłosić przekształcenie spółki. To obowiązek wszystkich wspólników.Kilka słów podsumowania
Spółkę jawną można rozpoznać po prowadzeniu przedsiębiorstwa, a także prowadzeniu tego przedsiębiorstwa pod własną firmą. Spółka jawna zostaje założona głównie poprzez zawarcie umowy spółki jawnej.
Data publikacji: 2023-06-12, autor: FakturaXL
