Usługi sztucznej inteligencji jako usługi elektroniczne
Zgodnie z unijnymi przepisami (rozporządzenie wykonawcze Rady UE nr 282/2011), usługi AI traktowane są jako usługi świadczone drogą elektroniczną. Kluczowe cechy takich usług to ich automatyczny charakter, minimalny udział człowieka oraz niemożność realizacji bez wykorzystania technologii informacyjnych. Typowym przykładem są interaktywne modele językowe czy systemy rekomendacyjne działające na żądanie użytkownika — w pełni online, bez indywidualnej obsługi po stronie usługodawcy.
W świetle prawa podatkowego, w tym także przepisów krajowych, rozwiązania sztucznej inteligencji spełniają przesłanki definiujące usługi elektroniczne. Oznacza to, że zakup dostępu do modeli AI, subskrypcji czy licencji użytkownika (np. w ramach miesięcznych planów ChatGPT Plus, Grok Pro) powinien być rozpatrywany zgodnie z przepisami dotyczącymi tej kategorii świadczeń.Miejsce świadczenia usługi i skutki podatkowe
Dla prawidłowego rozliczenia VAT kluczowe jest ustalenie miejsca świadczenia usługi. Jeżeli nabywcą usługi AI jest przedsiębiorca z Polski, a dostawcą zagraniczny podmiot (np. OpenAI z USA, Anthropic z Wielkiej Brytanii), to zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że miejscem świadczenia usług elektronicznych na rzecz podatnika jest kraj, w którym ten podatnik ma siedzibę działalności gospodarczej — w tym przypadku Polska.
Skutek? Zakup licencji AI od zagranicznego dostawcy stanowi tzw. import usług.Import usług i mechanizm odwrotnego obciążenia
Definicja importu usług została zawarta w art. 2 pkt 9 ustawy VAT. Odnosi się ona do sytuacji, gdy usługodawca nie ma siedziby w Polsce, natomiast nabywca jest polskim podatnikiem VAT. W takim przypadku obowiązek rozliczenia podatku należnego spoczywa nie na usługodawcy, ale na usługobiorcy — w ramach mechanizmu reverse charge (odwrotnego obciążenia), uregulowanego w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT.
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca z Polski kupując licencję na korzystanie z narzędzia AI od zagranicznego dostawcy, powinien samodzielnie rozliczyć VAT należny z tytułu tej transakcji. Faktura wystawiona przez np. OpenAI nie zawiera polskiego VAT, co nie zwalnia nabywcy z obowiązku wykazania tego podatku w swoich rozliczeniach.Obowiązek podatkowy i prawo do odliczenia VAT
Chociaż mechanizm odwrotnego obciążenia oznacza obowiązek naliczenia VAT od importowanej usługi, przedsiębiorca nie musi w efekcie ponosić dodatkowego kosztu. Wszystko dzięki przepisom art. 86 ustawy VAT, który pozwala odliczyć VAT naliczony — pod warunkiem, że usługa jest wykorzystywana do czynności opodatkowanych.
Oznacza to, że jeżeli zakup licencji na AI służy działalności gospodarczej, która generuje przychody opodatkowane VAT, to przedsiębiorca może w tej samej deklaracji podatkowej wykazać zarówno podatek należny (z tytułu importu usług), jak i podatek naliczony do odliczenia. Ostatecznie operacja ta może być neutralna podatkowo.
Warto jednak zaznaczyć, że prawo do odliczenia przysługuje wyłącznie czynnym podatnikom VAT, czyli zarejestrowanym zgodnie z art. 96 ustawy. Przedsiębiorcy niezarejestrowani jako podatnicy VAT czynni nie mogą skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego.Zakup licencji AI w praktyce
W codziennej działalności gospodarczej zakup licencji na narzędzia AI najczęściej odbywa się w formie subskrypcji — miesięcznej lub rocznej — i opłacany jest kartą firmową. Faktura wystawiana przez dostawcę (np. OpenAI lub Anthropic) jest dokumentem księgowanym w ewidencji zakupu, natomiast obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi, czyli zazwyczaj w momencie uzyskania dostępu do narzędzia.
W systemie księgowym taka transakcja powinna być wykazana jako import usług, z odpowiednim przypisaniem podatku należnego oraz równoczesnym wykazaniem podatku naliczonego — jeżeli oczywiście spełnione są warunki do jego odliczenia.AI spoza Unii Europejskiej a dodatkowe obowiązki
W przypadku zakupu licencji od podmiotów mających siedzibę poza Unią Europejską (np. OpenAI z USA), przedsiębiorca powinien mieć na uwadze obowiązek rozpoznania importu usług również na gruncie przepisów o podatku dochodowym. Warto zweryfikować, czy dana transakcja nie wiąże się z obowiązkiem poboru podatku u źródła (tzw. withholding tax), choć w przypadku standardowych usług elektronicznych zazwyczaj nie występuje taka konieczność.
Dodatkowo, dla większych przedsiębiorstw prowadzących szczegółowe analizy zakupów zagranicznych, rekomendowane jest zachowanie dokumentacji potwierdzającej świadczenie usług drogą elektroniczną oraz brak fizycznej obecności usługodawcy na terytorium kraju.Podsumowanie
Zakup licencji na korzystanie z narzędzi sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT czy Grok, należy traktować jako import usług elektronicznych. W konsekwencji polski przedsiębiorca ma obowiązek samodzielnego rozliczenia podatku VAT w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia.
Dobra wiadomość jest taka, że przy spełnieniu określonych warunków (czynny status VAT oraz wykorzystanie usługi do działalności opodatkowanej), transakcja ta może być neutralna podatkowo, ponieważ podatek należny może zostać w całości odliczony jako naliczony.
W dobie cyfryzacji i powszechnego korzystania z rozwiązań opartych na AI, znajomość zasad ich rozliczania staje się nie tylko kwestią zgodności z przepisami, ale również elementem optymalizacji kosztów i bezpieczeństwa podatkowego firmy.
Data publikacji: 2025-08-20, autor: FakturaXL
