Do jednych z obowiązków przedsiębiorcy należy przeprowadzanie spisu z natury. Zgodnie z przepisami remanent powinien być wykonany w określonych terminach. Co do zasady sporządza się go na koniec i na początek roku. Przedsiębiorca może też przeprowadzić spis z natury w trakcie roku podatkowego. Czy taki termin ma wpływ na wysokość zaliczki na podatek dochodowy?
Obowiązek sporządzenia spisu z natury przez przedsiębiorcę wynika z par. 27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Zgodnie z przepisem podatnik powinien sporządzić remanent:
na dzień 1 stycznia
na koniec każdego roku podatkowego
na dzień rozpoczęcia działalności w trakcie roku podatkowego
na dzień, w którym nastąpiła utrata w ciągu roku podatkowego prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym
w przypadku zmiany wspólnika
w przypadku zmiany proporcji udziałów wspólników w firmie
na dzień likwidacji działalności.
Spis z natury przeprowadzony na koniec roku podatkowego nie wymaga sporządzania kolejnego spisu na dzień 1 stycznia następnego roku. W tej sytuacji remanent końcowy jest jednocześnie remanentem początkowym. Czasami spis z natury musi zostać wykonany w związku z wezwaniem naczelnika urzędu skarbowego. Dodatkowo każdy przedsiębiorca ma prawo do przeprowadzenia inwentaryzacji w trakcie roku podatkowego. Takie działanie ma wpływ na wysokość dochodu podatnika. Przedsiębiorca nie ma obowiązku informowania organów podatkowych o zamiarze przeprowadzenia spisu z natury, nawet w sytuacji, kiedy jego sporządzenie ma miejsce w trakcie roku podatkowego.
Do zeznania rocznego pod uwagę brana jest tylko wartość remanentu końcowego i początkowego. Remanenty sporządzane w trakcie roku podatkowego uwzględniane są jedynie w zaliczce. Nie bierze się ich pod uwagę w zeznaniu rocznym.
Remanent, a ustalenie dochodu
Dochodem przedsiębiorcy są uzyskiwane przez niego przychody pomniejszone o poniesione koszty uzyskania przychodów uwzględniające różnice remanentowe. Te ostatnie powstają na skutek różnicy pomiędzy wartością remanentu końcowego, a początkowego. Przedsiębiorca musi o kwotę wynikającą z różnicy:
powiększyć dochód, jeżeli różnica jest dodatnia
pomniejszyć dochód, jeżeli różnica jest ujemna.
Definicję dochodu przedsiębiorcy zawiera art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania, powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Większość podatników przeprowadza remanent zgodnie z przepisami. Spis z natury początkowy sporządza przy rozpoczęciu działalności gospodarczej lub w pierwszym dniu nowego roku podatkowego, a później na zakończenie roku przeprowadza remanent końcowy. Powstałą różnicę pomiędzy spisem końcowym, a początkowym uwzględnia przy wyliczaniu podatku za cały rok podatkowy i generowaniu rocznej deklaracji PIT.
Spis z natury w trakcie roku, a zaliczka
Przepisy pozwalają przedsiębiorcom przeprowadzać remanent w trakcie roku podatkowego. Podatnicy mogą to robić z dowolną częstotliwością, nawet każdego miesiąca. Jeżeli spis z natury przeprowadzany jest w miesiącu, to wartość z remanentu powinna zostać uwzględniona już w momencie generowania zaliczki na podatek dochodowy za okres, za który został przeprowadzony spis. W celu ustalenia różnicy remanentowej pod uwagę należy wziąć różnicę pomiędzy spisem z natury sporządzonym w trakcie roku podatkowego, a spisem początkowym. W przypadku wartości dodatniej, dochód do opodatkowania w zaliczce na podatek dochodowy wyliczonej za miesiąc dokonania spisu z natury zostaje powiększony. W odwrotnej sytuacji, kiedy wartość jest ujemna, dochód do opodatkowania zostaje pomniejszony. Przy kolejnym remanencie przeprowadzanym w trakcie roku przy wyliczaniu różnicy remanentowej, podatnik musi wziąć pod uwagę różnicę pomiędzy remanentem sporządzanym w danym momencie, a poprzednim spisem z natury.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca sporządził początkowy spis z natury na dzień 1 stycznia 2022 roku. Wartość remanentu wyniosła 10 000 zł. W czerwcu 2022 roku podatnik postanowił sporządzić remanent śródroczny. Jego wartość wyniosła 8 000 zł. Dochód do opodatkowania w zaliczce na podatek dochodowy za miesiąc czerwiec zostanie pomniejszony o 2 000 zł. W kolejnym miesiącu przedsiębiorca ponownie postanowił przeprowadzić remanent. Tym razem jego wartość wyniosła 5 000 zł. Pod uwagę powinien wziąć różnicę pomiędzy spisem czerwcowym, a lipcowym. W zaliczce na podatek dochodowy dochód będzie powiększony o 3 000 zł.
