Polscy przewoźnicy uczestniczący zarówno w transporcie międzynarodowym jak i wewnątrzwspólnotowym powinni dobrze znać zasady obowiązujące przy rozliczaniu podatku VAT w zakresie transportu towarów. W celu dokonania prawidłowego rozliczenia należy przede wszystkim oddzielić przewozy międzynarodowe od wewnątrzwspólnotowych.
Transport wewnątrzwspólnotowy świadczony na rzecz podatnika – zasady
Celem ustalenia zasad opodatkowania usługi transportu wewnątrzunijnego należy skorzystać z zapisów art. 28b ustawy o VAT, który mówi, że miejscem świadczenia usług na rzecz innego podatnika z Unii Europejskiej jest kraj, w którym znajduje się siedziba usługobiorcy. Wyjątkiem od tej zasady są przypadki, kiedy:
usługi świadczone są dla stałego miejsca działalności innego niż siedziba podatnika - miejscem świadczenia i opodatkowania jest stałe miejsce prowadzenia działalności
podatnik, który jest usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – miejscem świadczenia i opodatkowania usługi jest stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu usługobiorcy.
Polski przewoźnik świadczący usługi transportowe na rzecz podatnika z innego kraju UE nie musi opodatkowywać transakcji w kraju.
Jeżeli przedsiębiorca świadczy usługę transportową na terenie Unii Europejskiej na zlecenie polskiego przedsiębiorcy, to taka transakcja powinna być opodatkowana w kraju usługobiorcy, czyli w tym przypadku przedsiębiorca powinien wystawić fakturę VAT ze stawką 23%.
PRZYKŁAD 1 Firma z Polski świadczy usługi transportowe w zakresie dostawy towaru z Polski do Francji na rzecz podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, którego miejsce zamieszkania znajduje się we Francji. W tej sytuacji usługa podlega pod opodatkowanie we Francji, ponieważ w tym kraju znajduje się miejsce zamieszkania usługobiorcy.
PRZYKŁAD 2 Firma transportowa X posiada siedzibę w Polsce. Świadczy usługi transportu towarów dla firmy Y z Polski. Towary będą przewożone z terytorium Estonii do Francji. W tym przypadku usługobiorcą jest polska firma, dlatego transakcja opodatkowana będzie w Polsce według stawki 23%.
Transport wewnątrzwspólnotowy świadczony na rzecz niepodatnika – zasady
Jeżeli usługi wewnątrzwspólnotowe w zakresie transportu świadczone są na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, to w takiej sytuacji należy postępować zgodnie z art. 28f ust. 2 ustawy o VAT, który mówi, że miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz osób niebędących podatnikami jest miejsce, w którym odbywa się transport po uwzględnieniu odległości jakie zostały pokonane z zastrzeżeniem ust. 3. W dalszej części wymienionego przepisu jest odpowiednio napisane, że:
3. Miejscem świadczenia usług transportu towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna. 4. Miejsce rozpoczęcia transportu, o którym mowa w ust. 3, oznacza miejsce, w którym faktycznie rozpoczyna się transport towarów, niezależnie od pokonanych odległości do miejsca, gdzie znajdują się towary. 5. Miejsce zakończenia transportu, o którym mowa w ust. 3, oznacza miejsce, w którym faktycznie kończy się transport towarów.
PRZYKŁAD 3 Firma z Polski świadczy usługę transportu towarów z Francji do Holandii. Usługa wykonywana jest na rzecz osoby prywatnej nieprowadzącej działalności gospodarczej. W związku z tym zostanie ona opodatkowana w miejscu rozpoczęcia transportu, czyli we Francji.
Transport międzynarodowy – definicja
Definicja transportu międzynarodowego dla celów VAT została zawarta w ustawie o VAT. Art. 83 ust. 3 pkt1 ustawy o VAT wskazuje, że:
Przez usługi transportu międzynarodowego rozumie się: 1) przewóz lub inny sposób przemieszczania towarów: a) z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej, b) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium kraju, c) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju (tranzyt), d) z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej lub z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju.
Jaka stawka VAT przy transporcie międzynarodowym?
Transport międzynarodowy zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT został zakwalifikowany do grupy szczególnych przypadków w stosunku, do których zastosowanie ma stawka 0% VAT. Ze zwolnienia z VAT można skorzystać po spełnieniu określonych warunków. Przede wszystkim przedsiębiorca musi być w posiadaniu szczegółowej dokumentacji na jaką wskazuje art. 83 ust. 5 ustawy o VAT.
W zależności od rodzaju usługi wymagane są następujące dokumenty:
towary przewożone przez przewoźnika lub spedytora - list przewozowy lub dokument spedytorski, taki jak:
kolejowy
lotniczy
samochodowy
konosament morski
konosament żeglugi śródlądowej
stosowane wyłącznie w komunikacji międzynarodowej lub inny dokument, z którego będzie jednoznacznie wynikać, że w wyniku przewozu z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia została przekroczona granica z państwem trzecim oraz faktura wystawiona przez przewoźnika (spedytora)
towary importowane - oprócz dokumentów wymienionych powyżej należy dołączyć dokument potwierdzony przez urząd celny, z którego będzie jednoznacznie wynikać, że wartość usługi została wliczona do podstawy opodatkowania z tytułu importu towarów
towary przewożone przez eksportera - dowód wywozu towarów
inne osoby - międzynarodowy bilet lotniczy, promowy, okrętowy lub kolejowy, wystawiony przez przewoźnika na określoną trasę przewozu dla danego pasażera.
Dodatkowo polscy przewoźnicy świadczący usługi transportowe poza granicami kraju mogą skorzystać z dodatkowej ulgi, o której mowa jest w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których stawka podatku od towarów i usług została obniżona, a także zostały umieszczone warunki stosowania stawek obniżonych z dnia 25 marca 2020 roku.
Jak wskazuje par. 6 ust. 1 stawkę 0% podatku VAT można zastosować również w niżej wymienionych przypadkach, takich jak:
transport towarów, jeżeli wykonywany jest w całości na terytorium kraju i jest częścią usługi transportu międzynarodowego
transport towarów świadczonych na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy będącego usługobiorcą tych usług, który posiada na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego świadczone są usługi transportowe. W przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej wymagane jest posiadanie na terytorium kraju stałego miejsca zamieszkania lub może to być zwykłe miejsce pobytu pod warunkiem, że transport ten wykonywany jest w całości poza terytorium kraju
z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej
z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju.
Od października 2020 roku czynni podatnicy VAT świadczący usługi transportowe oraz związane z gospodarką magazynową muszą obowiązkowo stosować na fakturach oznaczenia kodem GTU 13 w JPK_V7.
Transport międzynarodowy – miejsce opodatkowania usług
Dla usług wykonywanych na rzecz podatnika miejscem opodatkowania zgodnie z art. 28b ustawy o VAT jest miejsce siedziby usługobiorcy lub może też być stałe miejsce prowadzenia działalności, jeżeli usługa wykonywana jest dla stałego miejsca prowadzenia działalności. Od tej zasady występują pewne wyjątki, które zostały wymienione w art. 28f ustawy o VAT. Sytuacja, w której nabywcą jest również podatnik, ale usługa transportowa w całości świadczona jest poza terytorium Unii Europejskiej, to w takiej sytuacji za miejsce świadczenia usług uznawane jest terytorium państwa trzeciego, czyli obszar znajdujący się poza Unią. Jeżeli usługa transportowa wykonywana jest na rzecz podatnika z kraju spoza terytorium Unii Europejskiej, a transport w całości wykonywany jest na terytorium kraju, to wtedy miejscem świadczenia usług jest terytorium kraju.
PRZYKŁAD 4 Kontrahent z Rosji zlecił firmie z Polski wykonanie usługi transportowej towarów z Łodzi do Katowic. Transport w całości został wykonany na terytorium kraju, dlatego usługa opodatkowana jest w Polsce.
