Koniec roku to czas podsumowań i zamknięcia wielu spraw, również firmowych. Przedsiębiorca na koniec roku ma obowiązek sporządzić spis z natury, który pozwoli mu zamknąć rok w KPiR. Dotyczy to także przedsiębiorców, którzy zawiesili działalność gospodarczą.
Spis z natury, inaczej remanent polega na policzeniu ilości towarów znajdujących się na stanie firmy, które nie zostały sprzedane i są przeznaczone na handel. Remanentem objęte są towary pozostające na stanie na dzień 31 grudnia. Są to wszystkie składniki majątku, których zakup zaksięgowano w kolumnie 10, czyli „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu”: 1. towary handlowe 2. materiały podstawowe 3. materiały pomocnicze 4. półwyroby 5. wyroby gotowe 6. braki 7. odpady.
Remanent – inne towary
Spisem z natury objęte są również towary będące własnością podatnika, które w dniu sporządzenia spisu znajdowały się poza przedsiębiorstwem oraz towary obce. W przypadku towarów obcych podaje się jedynie ich ilość, ponieważ nie podlegają one wycenie. W remanencie nie ujmuje się środków trwałych i wyposażenia.
Remanent – obowiązek jego przeprowadzenia
Przeprowadzenie remanentu na koniec roku (31 grudnia) jest obowiązkiem podatników prowadzących podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów (KPiR) opodatkowanych na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym.
Podatnicy, którzy sporządzili spis z natury na koniec roku podatkowego nie mają obowiązku sporządzania remanentu na dzień 1 stycznia roku następnego. W księdze rachunkowej wpisują dane ze spisu z natury sporządzonego na koniec roku poprzedniego.
Elementy spisu z natury
Remanent musi być sporządzony starannie i powinny w nim znaleźć się takie dane, jak: 1. nazwisko i imię właściciela firmy lub nazwa firmy 2. data sporządzenia spisu 3. kolejny numer z pozycji arkusza spisu z natury 4. dokładne określenie towaru oraz innych składników, które zostały objęte spisem 5. jednostka miary 6. ilość składników majątku w dniu spisu 7. dokładna cena za jednostkę miary 8. wartość (ilość towaru przemnożona przez cenę jednostkową) 9. łączna wartość spisu z natury 10. klauzula „Spis zakończono na pozycji…” 11. podpisy osób sporządzających spis z natury 12. podpis właściciela firmy (wspólników).
W komisji sporządzającej spis powinny być przynajmniej 2 osoby. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej drugą osobą, która bierze udział w spisie może być inny członek rodziny lub małżonek.
Wycena składników majątku
Zgodnie z obowiązującymi przepisami składniki majątku, które zostały ujęte w spisie z natury muszą zostać wycenione najpóźniej w ciągu 14 dni od zakończenia inwentaryzacji. Przedsiębiorca dokonuje wyceny stosując się do poniższych zasad: 1. materiały oraz towary handlowe są wyceniane na podstawie cen zakupu, nabycia lub cen rynkowych obowiązujących w dniu sporządzenia spisu (jeżeli są niższe od cen zakupu lub nabycia) 2. półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe i braki wycenia się na podstawie kosztów wytworzenia 3. odpady, które straciły swoją pierwotną wartość wycenia się na podstawie oszacowania biorąc pod uwagę ich dalszą użyteczność. W przypadku działalności usługowej i budowlanej, produkcja niezakończona zostaje wyceniona w oparciu o koszty wytworzenia. Jednak nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów, które zostały zużyte do tej produkcji. Produkcja zwierzęca jest wyceniana według cen rynkowych z dnia, w którym sporządzono spis. W tym przypadku należy uwzględnić gatunek, grupę i wagę zwierząt. Przedsiębiorcy, czynni podatnicy VAT wyceniają towary według cen netto. Pozostali zgodnie z ceną brutto.
Ujęcie remanentu w KPiR
Zgodnie z przepisami spis z natury musi zostać wpisany do Książki Przychodów i Rozchodów. Przedsiębiorca na koniec roku ujmuje jego wartość w ostatniej pozycji, już po dokonanym podsumowaniu kolumn. Może to zrobić na dwa sposoby: 1. w jednej pozycji (zsumowane wszystkie składniki). W tym przypadku wymagane jest sporządzenie osobnego zestawienia, w którym poszczególne składniki majątku zostaną dokładnie opisane i wycenione. Zestawienie musi być dołączone do księgi i przechowywane razem z nią 2. wpisanie poszczególnych rodzajów składników spisu z natury.
Jeżeli w firmie nie ma na stanie żadnych towarów handlowych, to wtedy wartość remanentu wynosi 0 zł i także musi być ujęta w księdze.
Dochód – ujęcie w KPiR
Dochód widoczny w KPiR jest różnicą pomiędzy przychodem, a kosztami, która to wartość może być powiększona o różnicę między wartościami remanentów (początek i koniec roku).
Jeżeli końcowa wartość spisu z natury jest wyższa od wartości z początku roku, to wtedy koszty uzyskania przychodu zostają zmniejszone o tę różnicę.
Jeżeli końcowa wartość spisu z natury jest niższa od wartości z początku roku, to wtedy koszty uzyskania przychodu zostają zwiększone o tę różnicę.
Dochód oblicza się następująco: 1. należy ustalić wartość osiągniętego przychodu z kolumny 9 2. należy ustalić wysokość poniesionych kosztów: do wartości spisu z natury z początku roku podatkowego należy dodać wartość zakupów towarów handlowych z kolumny 10 i 11 i pomniejszyć je o wartość spisu z natury z końca roku podatkowego. Uzyskaną kwotę należy powiększyć o kwotę wydatków z kolumny 14 i następnie pomniejszyć o wartość wynagrodzeń w naturze w części, w której koszty (wynagrodzenia w naturze) zostały zaksięgowane w innych kolumnach księgi.
Przedsiębiorca powinien wartość osiągniętego przychodu z kolumny 9 pomniejszyć o koszty uzyskania przychodów w danym roku podatkowym. Wyliczona różnica jest dochodem uzyskanym w roku podatkowym, który należy przenieść do zeznania rocznego.
