Jakie są kary za niezłożenie PIT?

Każdy podatnik ma liczne obowiązki. Jednym z nich jest złożenie rocznego zeznania podatkowego, który dotyczy dochodów opodatkowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Niedopełnienie tego obowiązku w ustawowym terminie może prowadzić do konsekwencji natury karno-skarbowej, a w niektórych przypadkach – także do dotkliwych sankcji finansowych. Warto znać aktualne regulacje w tym zakresie, aby świadomie minimalizować ryzyko odpowiedzialności oraz wiedzieć, jak zareagować w sytuacji popełnienia błędu lub niedopatrzenia.

Obowiązek złożenia PIT i termin rozliczenia

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego spoczywa na wszystkich podatnikach, którzy w danym roku podatkowym osiągnęli dochody podlegające opodatkowaniu. W zależności od formy opodatkowania oraz źródła dochodu, stosuje się różne rodzaje deklaracji, m.in. PIT-36, PIT-37, PIT-28 czy PIT-38.

Od 2023 roku, w ramach ujednolicenia terminów wynikającego z reform podatkowych wprowadzonych przez tzw. Polski Ład, termin na złożenie większości deklaracji PIT przypada na 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego. Wyjątkiem są deklaracje dla ryczałtowców (PIT-28), które od tej daty również powinny być składane do końca kwietnia, a nie jak wcześniej – do końca lutego.

Jednocześnie z obowiązkiem złożenia zeznania podatkowego, podatnik zobowiązany jest do uregulowania ewentualnej niedopłaty podatku na przypisany mu indywidualny mikrorachunek podatkowy.

Sankcje za niezłożenie PIT

Nieprzekazanie zeznania podatkowego w terminie lub brak zapłaty należnego podatku może skutkować odpowiedzialnością na gruncie Kodeksu karnego skarbowego (KKS). Konsekwencje te zależą od kwalifikacji czynu jako wykroczenia skarbowego lub przestępstwa skarbowego.

W przypadku, gdy wartość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia (w 2025 r. będzie to ok. 21 250 zł), czyn klasyfikowany jest jako wykroczenie skarbowe. Grozi za nie grzywna w formie mandatu karnego lub grzywny nakładanej przez sąd, której wysokość w 2025 r. może wynosić od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli od ok. 425 zł do nawet ponad 85 000 zł.

Jeśli wartość zaległości podatkowej przekracza wskazany próg, czyn uznaje się za przestępstwo skarbowe. Wówczas możliwe sankcje obejmują grzywnę w stawkach dziennych, karę ograniczenia wolności, a w skrajnych przypadkach – karę pozbawienia wolności do lat 5.

Okoliczności łagodzące i indywidualna ocena sprawy

Organy podatkowe oraz urzędy skarbowe podchodzą do każdego przypadku indywidualnie; w praktyce istotne znaczenie mają takie czynniki, jak:

• okres opóźnienia (kilka dni vs. kilka miesięcy),
• wysokość zaległości podatkowej,
• reakcja podatnika na wezwania urzędu,
• dotychczasowa historia podatkowa,
• sytuacja materialna podatnika.

Osoby, które spóźniły się nieznacznie lub działają w dobrej wierze, mogą liczyć na łagodniejsze potraktowanie, zwłaszcza jeśli dobrowolnie i szybko składają zaległe zeznanie i regulują zobowiązania finansowe wraz z należnymi odsetkami.

Czynny żal – sposób na uniknięcie kary

W polskim prawie podatkowym istnieje instytucja tzw. czynnego żalu, który pozwala uniknąć sankcji, jeżeli podatnik samodzielnie i dobrowolnie zawiadomi organ podatkowy o popełnieniu czynu zabronionego – zanim urząd ten poweźmie o nim informację w toku kontroli.

Złożenie czynnego żalu musi mieć formę pisemną i zawierać:

• opis popełnionego uchybienia (np. niezłożenie PIT-37),
• wyjaśnienie okoliczności (np. przeoczenie, choroba),
• deklarację naprawienia skutków (złożenie zaległego PIT-u, zapłata podatku i odsetek).

W przypadku spełnienia przesłanek ustawowych, organ podatkowy odstępuje od nałożenia kary.

Odsetki za zwłokę

Nie należy zapominać, że oprócz grzywny, podatnik musi uregulować również odsetki za zwłokę od niezapłaconego podatku. Stawka odsetek ustawowych za zwłokę w 2025 roku wynosi 14,5% w skali roku. Odsetki naliczane są od dnia następującego po terminie płatności do dnia faktycznej zapłaty.

Korekta deklaracji PIT – gdy błąd już popełniono

Podatnik, który zorientuje się, że złożony przez niego PIT zawiera błędy (np. pominięcie dochodu, zastosowanie nieprzysługującej ulgi), może złożyć korektę deklaracji podatkowej. Czynność ta również umożliwia uniknięcie odpowiedzialności karnej, pod warunkiem że zostanie przeprowadzona dobrowolnie i bez wezwania urzędu.

Korekta powinna być złożona wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty, a także uzupełnieniem zaległości podatkowej i zapłatą ewentualnych odsetek.

Podsumowanie

Niezłożenie zeznania PIT w ustawowym terminie lub nieuregulowanie należnego podatku to uchybienie, które może skutkować poważnymi konsekwencjami prawno-finansowymi. Polskie przepisy karne skarbowe przewidują szeroki wachlarz sankcji, uzależnionych od skali przewinienia oraz postawy podatnika.

Kluczowe jest szybkie działanie – zarówno w zakresie nadrobienia zaległości, jak i ewentualnego skorzystania z instytucji czynnego żalu lub korekty deklaracji. Terminowe wywiązywanie się z obowiązków podatkowych nie tylko chroni przed karą, ale również buduje pozytywny wizerunek podatnika wobec organów skarbowych.

Data publikacji: 2025-06-29, autor: FakturaXL