Rozpoczęcie działalności gospodarczej wiąże się z podjęciem wielu ważnych decyzji. Jedną z nich jest decyzja o byciu płatnikiem podatku od towarów i usług. W niektórych okolicznościach przedsiębiorca może skorzystać ze zwolnienia z VAT. Kiedy przedsiębiorcy nie opłaca się być czynnym podatnikiem VAT?
Przedsiębiorca, który chce rozliczać podatek VAT musi dopełnić kilku formalności. Najpierw powinien dokonać rejestracji na formularzu VAT-R. W niektórych okolicznościach podatnik może zostać zwolniony z jego rozliczania. Obowiązkiem każdego czynnego podatnika VAT jest sporządzanie i wysyłanie do urzędu skarbowego w wybranym okresie rozliczeniowym plików JPK VAT. Dodatkowo podatnik VAT czynny musi prowadzić rejestr VAT.
Kto koniecznie musi być płatnikiem podatku VAT, a kto nie musi nim być?
VAT, czyli podatek od towarów i usług jest podatkiem płaconym przez przedsiębiorców. Sprzedawca ma obowiązek doliczyć go do ceny sprzedawanego towaru lub usługi co oznacza, że płaci go nabywca przy zakupie towaru. Przeważnie jest nim konsument. Podatnikowi jako stronie obciążonej jego kosztem przysługuje prawo do odliczenia VAT-u od zakupionych towarów lub usług. Natomiast sprzedawca zobowiązany jest do wpłaty naliczonego i pobranego od klienta podatku do urzędu skarbowego. Niektórzy przedsiębiorcy mogą zostać zwolnieni z rozliczania VAT-u przedmiotowo lub podmiotowo. Zwolnienie podmiotowe przysługuje przedsiębiorcom, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli przychody nieprzekraczające 200 000 zł. Po ich przekroczeniu mają obowiązek dokonania rejestracji do VAT. W sytuacji, w której przedsiębiorca prowadzi działalność przez niepełny rok, to powinien przysługującą mu kwotę limitu obliczyć proporcjonalnie do miesięcy, w których prowadził działalność gospodarczą. Przedsiębiorcy mogą skorzystać także ze zwolnienia przedmiotowego, którym objęte są niektóre rodzaje działalności, jak np. usługi medyczne, edukacyjne czy szkolenia dla instytucji publicznych.
Przedsiębiorcy działający w niektórych branżach, takich jak przykładowo usługi prawnicze, doradcze, jubilerskie objęci są obowiązkową rejestracją do VAT niezależnie od wysokości osiąganych przychodów. Podmioty zobowiązane do rozliczania i płacenia podatku VAT zostały wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. Podatnicy prowadzący działalność w branżach wskazanych w tym przepisie nie mogą skorzystać ze zwolnienia.
Z zasady bycie czynnym podatnikiem VAT jest korzystniejszą opcją dla wielu przedsiębiorców w porównaniu ze zwolnieniem z podatku, dlatego większość z nich wybiera bycie płatnikiem VAT. Głównym powodem jest możliwość odliczania podatku VAT od transakcji przeprowadzanych z innymi czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Przedsiębiorca może obniżyć VAT należny z faktur zakupowych, różnych inwestycji oraz innych kosztów ponoszonych w związku prowadzoną działalnością, dlatego nawet przy małych kosztach firmowych opłaca się być podatnikiem VAT czynnym. Jest to też korzystne rozwiązanie w przypadku podmiotów mających nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym. Dotyczy to głównie przedsiębiorców, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej:
są dostawcami towarów lub usług na rzecz innych przedsiębiorców będących czynnymi podatnikami VAT
są importerami towarów i mają prawo do odliczenia VAT z dokumentów celnych
świadczą usługi opodatkowane stawką niższą niż 23%
dokonują wysokich inwestycji.
Kiedy bycie vatowcem nie jest opłacalne?
Nie dla każdego przedsiębiorcy bycie czynnym podatnikiem VAT jest opłacalne. Dzieje się tak w przypadku, kiedy prowadzący działalność gospodarczą:
świadczy usługi i sprzedaje towary dla klientów niebędących podatnikami VAT Chodzi o konsumentów oraz innych przedsiębiorców, którzy zwolnieni są z podatku VAT. W tych dwóch przypadkach może okazać się, że pomimo odliczenia podatku od dokonywanych zakupów, VAT należny od sprzedaży może przewyższyć VAT naliczony od zakupów. Sprzedawca zwolniony z podatku do wystawionej faktury dolicza VAT, którego klient nie może odliczyć i tym sposobem musi więcej zapłacić za towar lub usługę.
generuje małe koszty lub nie ma ich wcale i dodatkowo rozlicza się ryczałtowo Jeżeli przykładowo przedsiębiorca świadczy usługi doradcze lub edukacyjne polegające na prowadzeniu szkoleń przez Internet, to w takiej sytuacji koszty jakie ponosi są stosunkowo niskie, a przychody duże. W tym przypadku lepiej zarejestrować się do VAT dopiero po przekroczeniu limitu przychodów w wysokości 200 000 zł. Przy wcześniejszej rejestracji koszt podatku VAT może być wyższy niż podatek naliczony.
W niektórych okolicznościach, kiedy odbiorcami są podmioty zwolnione z VAT i na ich rzecz dokonywana jest sprzedaż objęta niższą stawką podatku niż 23%, to wtedy bycie płatnikiem VAT może okazać się opłacalne. W takiej sytuacji u podatnika może wystąpić nadwyżka podatku naliczonego nad należnym i jest to dla niego korzystne rozwiązanie. Nadwyżka może przejść na kolejny miesiąc, a podatek zostaje obniżony lub może zostać zwrócony podatnikowi.
Faktura VAT wystawiona przez przedsiębiorcę zwolnionego z podatku od towarów i usług
Przedsiębiorcy zwolnieni z podatku od towarów i usług mogą również wystawiać rachunki i faktury sprzedaży. Jednak nie może to być zwykła faktura VAT, na której będzie wyszczególniony podatek VAT. Taki dokument musi posiadać adnotację, że przedsiębiorca zwolniony jest z VAT i informację o podstawie zwolnienia. Poza tym faktura powinna zawierać wszystkie podstawowe dane umieszczane na tradycyjnych fakturach.
Faktura bez VAT, a koszty działalności
Na fakturze wystawionej przez osobę niebędącą podatnikiem VAT czynnym nie widnieje podatek VAT, ponieważ sprzedawca zwolniony jest z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. W związku z tym nabywca nie może ująć faktury w rejestrze VAT zakupów. Może jedynie zaksięgować ją w KPiR i dzięki temu obniżyć podstawę opodatkowania w PIT. Oznacza to, że podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT z takiej faktury.
Czy warto być płatnikiem VAT, czy lepiej skorzystać ze zwolnienia?
Przedsiębiorca, który może wybrać, czy chce być podatnikiem VAT, czy raczej woli być zwolniony z rozliczania podatku od towarów i usług powinien przed podjęciem decyzji zastanowić się nad tym co dla prowadzonej przez niego działalności gospodarczej będzie bardziej korzystne. W tym celu powinien wziąć pod uwagę:
status podmiotów, z którymi będzie podejmował najczęściej współpracę w zakresie sprzedaży towarów lub usług, czy będą to raczej podmioty zwolnione z VAT, czy podatnicy VAT, a może osoby prywatne niebędące przedsiębiorcami
ponoszone wydatki
wysokość stosowanej najczęściej stawki VAT przy sprzedaży.
Wszystkie te aspekty powinny być rozważane pod kątem dłuższego okresu czasu, rozwoju firmy, czy ewentualnych inwestycji.
