Niektórzy przedsiębiorcy na początku prowadzenia działalności gospodarczej nie dokonują rejestracji dla celów podatku VAT. Jednak czasami może zdarzyć się sytuacja kiedy podatnik będzie musiał dokonać zgłoszenia. Czy można zarejestrować się do VAT w trakcie miesiąca?
Definicję działalności gospodarczej można znaleźć w ustawie o podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mówi ust.2 ustawy bez względu na cel i rezultat działalności.
W świetle art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje działalność producentów, handlowców lub usługodawców również podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników i osoby wykonujące wolne zawody. W szczególności chodzi o czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
PRZYKŁAD 1 Osoba fizyczna w ramach dziedziczenia stała się właścicielem 4 lokali handlowych. Postanowiła, że je wynajmie, ponieważ nie ma zamiaru kontynuować działalności gospodarczej, która była w nich prowadzona. Czy prywatny wynajem lokali może zostać uznany za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT?
Odpowiedź: W tym wypadku nie ma znaczenia status osoby wynajmującej żeby dana czynność została uznana za działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT najem lokalu jest tą czynnością, która powoduje, że osoba fizyczna wykonuje działalność gospodarczą. Podobne zdanie zostało wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 5 września 2018 roku, sygn. akt I FSK 1326/16 wskazał, że nie jest ważny status bycia podatnikiem VAT, ani cel i wynik prowadzonej działalności.
PRZYKŁAD 2 Podatnik ma zamiar otworzyć działalność gospodarczą. Chce uczyć osoby wykluczone zawodowo. Głównym jego celem jest poprawa wizerunku. Podatnik nie jest nastawiony na zysk.
Odpowiedź: Działalność podatnika nie jest nastawiona na zysk, ale wykonuje on działalność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.
PRZYKŁAD 3 Osoba fizyczna kupiła mieszkanie celem wynajęcia go. Mieszkaniem zainteresowała się firma, która wynajęła je na cel mieszkaniowy dla prezesa. Umowa najmu została podpisana na 5 lat. Czy w tym przypadku osoba fizyczna wykonuje działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT?
Odpowiedź: W świetle ustawy o VAT najem uznawany jest za działalność gospodarczą. W opisanym przypadku podatnik będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT, ponieważ wynajmuje nieruchomość na cele mieszkaniowe.
Rejestracja do VAT
Podmioty wymienione w art. 15 ustawy o VAT, zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy o VAT mają obowiązek przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 15 ustawy zarejestrować się do VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 (podmioty zwolnione z VAT). W ust. 3 w/w przepisu ustawy zostało wskazane, że podmioty wymienione w art. 15, których sprzedaż zwolniona jest z podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub które wykonują wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 powinny złożyć zgłoszenie rejestracyjne. Oznacza to, że podatnicy zwolnieni z podatku VAT mają wybór czy chcą być podatnikami czynnymi, czy też nie.
Zgłoszenie rejestracyjne składa się do naczelnika właściwego urzędu skarbowego na druku VAT-R. Rejestracja następuje z chwilą złożenia formularza rejestracyjnego. Od tej chwili dany podmiot otrzymuje status podatnika podatku od towarów i usług i ma prawo do dokonywania odliczeń podatku naliczonego od zakupów. Rejestracja do CEIDG nie oznacza automatycznej rejestracji do VAT.
PRZYKŁAD 4 Podatnik założył działalność gospodarczą i zarejestrował firmę w CEIDG. Zajmuje się sprzedażą internetową. Czy chcąc zostać czynnym podatnikiem VAT, przedsiębiorca musi dokonać dodatkowo zgłoszenia do VAT?
Odpowiedź: Tak, podatnik musi dokonać rejestracji do VAT na formularzu VAT-R. Sama rejestracja do CEIDG jest niewystraczająca.
Zgłoszenie rejestracyjne do VAT – weryfikacja
Naczelnik urzędu skarbowego zanim zarejestruje podmiot musi zweryfikować dane podatnika podane w zgłoszeniu rejestracyjnym. Dopiero po weryfikacji możliwa jest rejestracja przedsiębiorcy jako podatnika VAT czynnego. W niektórych okolicznościach naczelnik może nie zarejestrować podmiotu jako podatnika VAT. Taka sytuacja będzie miała miejsce jeżeli:
dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą
podmiot nie istnieje
pomimo podjętych udokumentowanych prób, nie można skontaktować się z podmiotem lub jego pełnomocnikiem
podmiot lub jego pełnomocnik nie stawiają się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego
podane informacje świadczą, że podatnik może prowadzić działania, w których będzie wykorzystywał działalność banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 Ordynacji podatkowej lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów, które mają związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 Ordynacji podatkowej
sąd orzekł wobec danego podmiotu zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o odrębne przepisy.
Rejestracja do VAT w trakcie miesiąca
Kwestie związane z rejestracją podatnika VAT czynnego od pierwszego dnia miesiąca lub w trakcie miesiąca zostały uregulowane w art. 113 ust. 4 ustawy o VAT. Podatnicy, o których mówi art. 113 ust. 1 i 9 mają prawo zrezygnować ze zwolnienia określonego w wymienionych przepisach. Muszą o tym poinformować pisemnie naczelnika urzędu skarbowego jeszcze przed początkiem miesiąca. Natomiast podatnicy, którzy rozpoczynają wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy o VAT w trakcie roku podatkowego mogą zrezygnować ze zwolnienia w momencie wykonania pierwszej czynności opodatkowanej, czyli przed dniem wykonania takiej czynności.
PRZYKŁAD 5 Podatnik w dniu 12 sierpnia rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Nie zrezygnował z bycia podatnikiem zwolnionym przed pierwszą dokonaną czynnością. Podatnik chce wziąć udział w przetargu i wygrać go. Do wykonania tej czynności musi być czynnym podatnikiem VAT. 20 września dokonał zgłoszenia na druku VAT-R. Od kiedy zostanie zarejestrowany jako podatnik VAT czynny?
Odpowiedź: Podatnik zostanie czynnym podatnikiem VAT z początkiem października, ponieważ nie dokonał rejestracji przed rozpoczęciem wykonywania czynności opodatkowanych.
Kiedy podatnik utraci prawo do zwolnienia?
Zgodnie z art. 113 ust. 9 ustawy o VAT z podatku od towarów i usług zwolniona jest sprzedaż dokonywana przez podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego wykonującego czynności określone w art. 5 ustawy, jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności kwoty określonej w ust. 1. W 2021 roku jest to 200 000 zł.
Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę
(art. 113 ust. 10 ustawy o VAT).
Podatnik może utracić prawo do zwolnienia z VAT jeżeli przekroczy określony limit. Po zmianie statusu podatnika ze zwolnionego na czynny, przedsiębiorca, który dokonuje zakupów towarów i usług związanych z czynnościami opodatkowanymi ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający ze wcześniejszych zakupów. Potwierdzeniem tego jest interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 3 lipca 2015 roku, numer: IPTPP3/4512-113/15-4/BM o treści:
w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.
