Różnica między wykroczeniem, a przestępstwem skarbowym

W urzędzie skarbowym zgodnie z przepisami prawa wszelkie nieprawidłowości mogą być traktowane jak przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Oba, chociaż różnią się między sobą, to wiążą się z odpowiedzialnością karną skarbową.

Co to jest wykroczenie skarbowe?

Przez wykroczenie skarbowe określa się mniej poważne czyny zabronione. Karą nakładaną na podatnika za ich popełnienie jest najczęściej kara grzywny. Wszelkie uregulowania związane z wykroczeniami skarbowymi znajdują się w Kodeksie karnym skarbowym (Dz. U. 1999 Nr 83 poz. 930 z późn. zm.). 
Jak mówi art. 53 par. 3 Kodeksu karnego skarbowego

Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Przykłady wykroczeń skarbowych

• nieterminowe złożenie deklaracji PIT lub VAT
• błędne zastosowanie ulgi podatkowej
• drobne nieprawidłowości w ewidencji sprzedaży
• brak zgłoszenia darowizny w urzędzie skarbowym.

Jeżeli podatnik popełni takie wykroczenie, to urząd skarbowy może na niego nałożyć mandat w określonej wysokości bez kierowania sprawy do sądu. 

Wykroczenie skarbowe – wysokość kary grzywny

Zgodnie z przepisami kara grzywny za wykroczenie skarbowe może wynieść od 1/10 do 20-krotności wynagrodzenia minimalnego. W przypadku, kiedy podatnik otrzyma mandat, to jego wysokość nie może przekroczyć 5-krotności kwoty minimalnego wynagrodzenia. Przy wyroku nakazowym wartość ta nie może być wyższa niż 10-krotność minimalnego wynagrodzenia. 

W 2025 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 4 626 zł. W związku z tym:

• kara grzywny za wykroczenie skarbowe nałożona mandatem karnym przez urząd skarbowy – od 466,60 zł do 23 330 zł
• grzywna za wykroczenie skarbowe nałożona nakazem sądowym – od 466,60 zł do 46 660 zł
• grzywna za wykroczenie skarbowe nałożona wyrokiem sądu – od 466,60 zł do 93 320 zł. 

Mandat karny nakłada na podatnika naczelnik urzędu skarbowego. Podatnik ma prawo nie przyjąć mandatu. W takiej sytuacji sprawa kierowana jest do sądu, który orzeka o jego wysokości. 

Kiedy mówimy o przestępstwie skarbowym? 

Przestępstwo skarbowe jest bardziej poważnym naruszeniem przepisów podatkowych. Jak stanowi art. 53 par. 2 Kodeksu karnego skarbowego

Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności.

Z kolei art. 53 par. 1 Kodeksu karnego skarbowego wskazuje, że: 

Czyn zabroniony jest to zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w niniejszym kodeksie.

Przestępstwo skarbowe ma charakter finansowy i dotyczy podatków, ceł oraz innych zobowiązań publicznoprawnych. 

Przykładowe przestępstwa skarbowe

Cechą charakterystyczną przestępstwa skarbowego jest wysoki stopień szkodliwości społecznej, a także świadome działanie sprawcy. Przestępstwo skarbowe może popełnić zarówno przedsiębiorca jak i osoba fizyczna nieprowadząca działalności. W szczególności dotyczy podatków, ceł, akcyzy i obowiązków ewidencyjnych.

Do najczęściej występujących przestępstw skarbowych należy między innymi:

• zaniżanie dochodów lub zatajanie źródeł przychodu
• wystawianie fikcyjnych faktur i wyłudzenia podatku VAT
• sprzedaż towarów objętych akcyzą bez opodatkowania, jak np.: alkohol lub tytoń
• prowadzenie w pełni świadomie tzw. „podwójnej księgowości”. 

Za popełnienie powyższych przestępstw grożą wysokie kary finansowe i odpowiedzialność karna. 

Wykroczenie skarbowe przechodzi w przestępstwo

Jeżeli zostanie przekroczona wartość limitu w wysokości 5-ciokrotności minimalnego wynagrodzenia, który w 2025 roku wynosi 23 130 zł w wyniku czego dojdzie do uszczuplenia podatków, podatek nie zostanie zapłacony lub wartość towaru wobec, którego zostały naruszone przepisy, to w takiej sytuacji wykroczenie skarbowe może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe.

Określając wysokość kary, sąd bierze pod uwagę jeszcze inne czynniki: 

• jaki zamiar miał podatnik, tzn. czy jego działanie było umyślne
• czy dany czyn może zostać powtórzony
• jaka jest wartość szkody na rzecz państwa.

Przebieg postępowania skarbowego

Zazwyczaj postępowanie skarbowe prowadzone jest w specjalnym trybie uproszczonym. Chodzi o to, aby szybko zakończyć sprawę.

Postępowanie skarbowe prowadzone jest na kilku etapach:

• zawiadomienie podatnika o podejrzeniu naruszenia przepisów
• postępowanie przygotowawcze – na tym etapie zbierane są dowody oraz przeprowadzane są przesłuchania
• możliwość przyjęcia mandatu, jeżeli doszło do wykroczenia
• sporządzenie aktu oskarżenia – dotyczy przestępstw
• postępowanie sądowe zakończone orzeczeniem kary.

Sposoby na uniknięcie kary

W niektórych przypadkach przepisy pozwalają uniknąć kary za popełnione przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Dotyczy to przede wszystkim tych podmiotów, które chcą naprawić swój błąd poprzez:

• złożenie czynnego żalu zgodnie z art. 16 Kodeksu karnego skarbowego – jeżeli podatnik sam poinformuje organ skarbowy o naruszeniu przepisów jeszcze przed wykryciem błędu przez urzędników pozwoli mu to uniknąć kary
• dobrowolne poddanie się karze – dzięki temu skraca się proces i w konsekwencji podatnik otrzymuje niższą karę grzywny
• uregulowanie zaległości – jeżeli podatnik zapłaci podatek razem z odsetkami, to może to spowodować odstąpienie od kary lub warunkowe umorzenie postępowania.

Wykroczenie, a przestępstwo skarbowe – różnice

Wykroczenie i przestępstwo skarbowe różni przede wszystkim wartość przedmiotu czynu. W przypadku, kiedy kwota uszczuplenia przekroczy 5-krotność minimalnego wynagrodzenia, to taki czyn zostaje uznany za przestępstwo skarbowe. W 2025 roku jest to kwota: 23 130 zł. Z innych różnic należy wymienić: 

• za wykroczenie skarbowe nie idzie się do więzienia
• skutkiem popełnienia przestępstwa skarbowego może być wpis do rejestru karnego i ograniczenia zawodowe
• przestępstwo skarbowe najczęściej wynika z umyślnego działania na szkodę Skarbu Państwa.

Data publikacji: 2025-07-18, autor: FakturaXL