Rozwiązanie umowy o pracę przed rozpoczęciem pracy
Umowa o pracę zawierana jest na czas oznaczony lub nieoznaczony bądź na okres próbny. Każdy rodzaj umowy może zostać rozwiązany w terminie wyznaczonym przez przepisy z zachowaniem przewidzianych procedur wskazanych w Kodeksie pracy, ale czy umowa może być rozwiązana jeszcze zanim praca została rozpoczęta?
umowę na okres próbny – zawierana wtedy, kiedy pracodawca chce zobaczyć, czy pracownik sprawdzi się na danym stanowisku. Nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Może zostać skrócona z woli pracodawcy
umowę na czas określony
umowę na czas nieokreślony.
Zasady obowiązujące przy zawarciu umowy o pracę
Każda umowa o pracę zawarta na piśmie może zostać rozwiązana nie tylko w formie pisemnej, ale również ustnie, jeżeli osoba zatrudniająca pracownika potwierdzi w późniejszym czasie, ale jeszcze przed dopuszczeniem pracownika do pracy, warunki pracy na piśmie. Potwierdzeniem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 6 grudnia 2017 roku, sygn. akt II SA/Rz1188/17o treści:
Obowiązek zawarcia umowy o pracę na piśmie nie oznacza, że niezachowanie tej formy skutkuje nieważnością umowy. Forma pisemna umowy o pracę jest wyłącznie formą dla celów dowodowych. Umowa o pracę zawarta w formie ustnej jest zatem skuteczna, na pracodawcy ciąży jedynie obowiązek z art. 29 § 2 zd. drugie Kodeksu pracy, który stanowi, że jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Jak można rozwiązać umowę o pracę?
Do rozwiązania umowy o pracę może dojść z inicjatywy tylko jednej ze stron stosunku pracy lub za zgodą obu. Rozwiązanie może nastąpić:
z powodu upływu czasu, na który została zawarta
przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem)
przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia)
na mocy porozumienia stron.
Umowa o pracę zawarta na okres próby zostaje rozwiązana po upływie okresu próbnego lub jeszcze przed jego upływem za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia umowy zawsze kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli umowa zostaje rozwiązana bez wypowiedzenia lub przez oświadczenie z wypowiedzeniem przez każdą ze stron, powinna mieć formę pisemną. Na oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia musi być podana przyczyna rozwiązania lub wypowiedzenia umowy o pracę uzasadniająca taką decyzję. Dodatkowo na oświadczeniu powinno znaleźć się pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania się od decyzji do sądu pracy.
Umowa o pracę rozwiązana przed rozpoczęciem świadczenia pracy
Czasami na umowie o pracę zostaje wskazany inny termin rozpoczęcia jej świadczenia niż data, w której powstał stosunek pracy. Taka sytuacja może mieć miejsce wtedy, kiedy pracodawca i pracownik zawrą porozumienie w tej sprawie. Takie działanie zgodne jest z prawem. Praca może nastąpić w terminie późniejszym niż rzeczywiście podpisana umowa o pracę. W rzeczywistości bardzo rzadko dochodzi do sytuacji, kiedy rozwiązanie umowy o pracę następuje jeszcze zanim zatrudniony zaczął ją świadczyć. Jednak przepisy dopuszczają taką możliwość na takich samych zasadach jak w przypadku, kiedy umowa była już wykonywana z takim samym prawem przysługującym zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. Nie oznacza to jednak, że okres zatrudnienia trwał i zalicza się go pracownikowi. Powyższe potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 roku, sygn. akt II PK 56/07
Gdy strony wskazały w umowie o pracę dzień jej rozpoczęcia późniejszy niż data zawarcia umowy, czas pomiędzy jej zawarciem a nawiązaniem stosunku pracy nie jest okresem zatrudnienia. Podwładnemu nie przysługują więc w tym okresie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy. Każda ze stron może w tym czasie rozwiązać umowę o pracę na zasadach ogólnych przewidzianych w kp, tj. za wypowiedzeniem albo bez wypowiedzenia, gdyż możliwość rozwiązania umowy nie zależy od nawiązania między stronami stosunku pracy. Dopuszczalne jest także rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron.
PRZYKŁAD Pan Michał otrzymał propozycję pracy. Umowa o pracę z pracodawcą została podpisana w dniu 12 lipca 2022 roku. Jednak zgodnie z wolą pracodawcy, pan Michał miał się pojawić w pracy dopiero 17 lipca. Pracodawcy przysługuje prawo, które daje mu możliwość po już podpisanej umowie o pracę ustalenia z pracownikiem terminu rozpoczęcia pracy na późniejszy dzień niż data podpisania umowy. Warto jednak, aby pracodawca taką adnotację umieścił w umowie o pracę zabezpieczając w ten sposób prawa pracownika.
Sposób rozwiązania umowy o pracę przed jej rozpoczęciem
Umowa o pracę może być rozwiązana jeszcze zanim zostanie rozpoczęta z różnych powodów. Decyzję o jej rozwiązaniu może podjąć pracodawca oraz pracownik. Rozwiązanie takiej umowy nie różni się niczym od rozwiązania stosunku pracy w normalnych okolicznościach, czyli wtedy, kiedy osoba zatrudniona wykonywała już swoje obowiązki służbowe. Aby umowa została rozwiązana należy złożyć oświadczenie, z którego treści będzie można wyczytać, że stosunek pracy zostaje zakończony i należy wskazać dzień, w którym przestanie ona obowiązywać. Jeżeli umowa zostanie rozwiązana jednostronnie, czyli będzie to wynikało z inicjatywy tylko jednej strony, to dobrze jest poznać z przyczynę jej zakończenia. W przypadku rozwiązania za porozumieniem stron nie ma obowiązku podawania uzasadnienia.
Zaleca się, aby oświadczenie dotyczące rozwiązania umowy o pracę zostało złożone w formie pisemnej. Chodzi o ewentualność zachowania dowodów. Zgodnie z przepisami zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą wyrazić swoją wolę również w formie ustnej, ale bezpieczniejsza jednak wydaje się być forma pisemna.
Okres wypowiedzenia rozwiązywanej umowy wynosi odpowiednio:
2 tygodnie - pracownik zatrudniony był krócej niż 6 miesięcy
1 miesiąc – pracownik zatrudniony był co najmniej 6 miesięcy
3 miesiące - pracownik zatrudniony był co najmniej 3 lata.
W praktyce okres zatrudnienia umowy o pracę przed jej rozpoczęciem wynosi najczęściej 2 tygodnie.
Podsumowanie
Przepisy polskiego prawa zezwalają na zakończenie umowy o pracę przed jej rozpoczęciem. Decyzję o rozwiązaniu może podjąć zarówno pracodawca, jak i pracownik, każdy z nich samodzielnie lub w porozumieniu z drugą stroną stosunku pracy. Rozwiązanie umowy w ten sposób nie oznacza, że powstał okres zatrudnienia, ponieważ pracownik nie wykonywał żadnej pracy pomimo powstania stosunku pracy w wyniku podpisanej umowy o pracę. Taka umowa może być rozwiązana za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, najlepiej w formie pisemnej, ale może też to być forma ustna.
