Opłaconą składkę zdrowotną odlicza się od podatku dochodowego. Zasada ta dotyczy wszystkich podatników zarówno prowadzących działalność gospodarczą, jak i pracowników. Wysokość składki zdrowotnej wynosi 9% podstawy wymiaru. Odliczeniu nie podlega cała kwota, a tylko 7,75% podstawy wymiaru. Pozostała kwota nie jest odliczana ani od podatku, ani od dochodu. Nie stanowi też kosztów uzyskania przychodów.
Za pracownika składkę odprowadza pracodawca będący płatnikiem składek. Kwota odprowadzonych składek wykazywana jest w deklaracji PIT-11, którą płatnik ma obowiązek wypełnić i przekazać pracownikowi. Składka w całości obciąża pracownika i jest potrącana z jego wynagrodzenia brutto. Ograniczona jest do wysokości 7,75% podstawy wymiaru.
Składka zdrowotna – odliczenie przez przedsiębiorcę
Podobna zasada odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego w wysokości 7,75% podstawy wymiaru dotyczy również osób prowadzących działalność gospodarczą. Składkę można odliczyć pod warunkiem, że została ona zapłacona. Pozostała część składki (1,25%) nie podlega odliczeniu i nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Przedsiębiorca nie odliczy również składki zdrowotnej opłacanej za pracowników, ponieważ jej nie opłaca, a jedynie jest jej płatnikiem.
Przedsiębiorca, który sam za siebie opłaca składki zdrowotne może dokonywać odliczeń na bieżąco obniżając zaliczkę na podatek dochodowy w danym okresie rozliczeniowym (miesiąc lub kwartał), w którym składki zostały opłacone. Jeżeli suma składek przekroczy wysokość podatku za dany okres, to wtedy nieodliczona część składek ma prawo być odjęta w kolejnych okresach rozliczeniowych, ale nie może to być później niż moment złożenia zeznania rocznego. Sumę składek podlegającą odliczeniu z całego roku wykazuje się zbiorczo w zeznaniu rocznym. Przedsiębiorca ma prawo odliczyć składkę zdrowotną również od podatku z innych dochodów, jak np.: ze stosunku pracy, w sytuacji kiedy firma wykazuje stratę lub dochody z działalności są niskie i w związku z tym nie ma możliwości odliczenia całości składek. Składki opłacone w danym roku muszą zostać odliczone w tym samym roku. Prawo do odliczenia nie przechodzi na następne lata. Istnieje też możliwość odliczenia zaległych składek zdrowotnych w roku, w którym faktycznie zostały opłacone.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca w 2019 roku odnotował stratę w prowadzonej działalności gospodarczej. Składki na ubezpieczenia społeczne rozliczał na bieżąco ujmując w kosztach podatkowych, a składkę zdrowotną przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy. Czy opłacone przez przedsiębiorcę w 2019 roku składki na ZUS przepadną w związku z odnotowaną stratą?
Odpowiedź: Przedsiębiorca ujmował składki społeczne bezpośrednio w kosztach podatkowych, dlatego powstała strata nie spowoduje ich utraty z uwagi na fakt, że składki ujmowane w kosztach podatkowych powiększają stratę. Takie rozwiązanie daje możliwość rozliczenia straty z lat ubiegłych w kolejnych latach. Z kolei składka zdrowotna zostaje odliczona w zaliczce na podatek dochodowy i nie ma możliwości ujęcia jej bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów. W tym wypadku strata podatkowa powoduje utratę możliwości odliczenia składki zdrowotnej, ponieważ nie można jej rozliczyć w następnych latach.
PRZYKŁAD 2 Podatnik w styczniu 2021 roku uregulował zaległe składki zdrowotne za wrzesień i październik 2020 roku. Czy może odliczyć w 2021 roku zaległe składki zdrowotne za 2020 rok? Czy podatnik ma obowiązek uwzględnienia zapłaconych składek w roku, którego one dotyczą, czyli w zeznaniu rocznym za 2020 rok?
Odpowiedź: Podatnik ma prawo dokonać odliczenia najwcześniej w wyliczeniu zaliczki na podatek dochodowy za styczeń 2021 rok. Składkę zdrowotną można odliczyć w okresie, w którym została ona rzeczywiście opłacona niezależnie od tego jakiego okresu dotyczy.
