Podatek od towarów i usług, czyli popularny podatek VAT doliczany jest do każdego towaru lub usługi. Pobiera się go na każdym etapie obrotu towarami/usługami. Istnieje możliwość odliczenia podatku pobranego na wcześniejszym etapie obrotu, co powoduje, że nie ma miejsca kaskadowe nakładanie się podatku. Podatek pobierany jest na wszystkich etapach obrotu gospodarczego, jak przykładowo: oddzielnie przy produkcji, handlu hurtowym, półhurtowym, detalicznym itp.
Mechanizm rozliczenia VAT został skonstruowany w taki sposób, że w rzeczywistości ciężar podatku zostaje przerzucony na końcowego odbiorcę. Brany jest pod uwagę na każdym kolejnym etapie produkcji przez podmioty, które tworzą wartość dodaną w wysokości jaka została wyznaczona wartością dodaną. Prawem przedsiębiorcy jest możliwość odliczenia podatku VAT zapłaconego we wcześniejszym etapie obrotu. Przyjmuje się, że podatek VAT powinien być neutralny pod względem ekonomicznym dla przedsiębiorcy, który nie jest ostatecznym konsumentem. Podatek VAT zalicza się do podatków pośrednich, czyli tych, których nie płaci się bezpośrednio w urzędzie skarbowym, a w chwili nabycia danego towaru lub usługi. Podatek zawiera się w cenie zakupu.
Stawki podatku VAT
Dopuszczalna minimalna podstawowa stawka podatku VAT stosowana w państwach członkowskich Unii Europejskiej wynosi 15%. Jest zgodna z Dyrektywą Rady Europejskiej 2006/112/EC, która jednocześnie nie określiła maksymalnej wysokości stawki podstawowej. Państwa członkowskie UE stosują bardzo zróżnicowane stawki podatku VAT. Stawka podatku VAT może być:
podstawowa – stosowana w każdym kraju, obowiązuje w stosunku do większości sprzedawanych towarów i usług, wartość stawki nie może być niższa niż 15%
obniżona – stosuje się ją do ograniczonej liczby towarów i usług. W danym państwie mogą obowiązywać maksymalnie 2 obniżone stawki podatku VAT, które z reguły nie są niższe niż 5%
specjalna – obowiązuje tylko w niektórych państwach dla wybranych towarów i usług. Dodatkowo w niektórych krajach część towarów i usług zwolniona jest z podatku VAT.
Stawki pośrednie stosuje się tylko do niektórych towarów i usług, w stosunku do których nie można zastosować stawki obniżonej. W przypadku towarów, dla których kraje członkowskie UE stosowały obniżone stawki w dniu 1 stycznia 1991 roku nadal możliwe jest ich stosowanie pod warunkiem, że nie są niższe od 12%.
Wysokość stawek podatku VAT w krajach UE obowiązujące od 1 stycznia 2021 roku
