Jak określić miejsce opodatkowania świadczonych usług?

Zdarza się, że przedsiębiorcy mają problem z właściwym określeniem miejsca opodatkowania świadczonych usług pod kątem rozliczenia podatku VAT. W jaki sposób określa się miejsce świadczenia usług?

Określenie miejsca świadczenia

Prawidłowe rozliczenie transakcji zagranicznych zależy przede wszystkim od prawidłowego określenia miejsca świadczenia. Ma to znaczenie przy stwierdzeniu, w którym kraju usługa powinna zostać opodatkowana podatkiem VAT.

Ustawa o podatku VAT wprowadza podział dotyczący miejsca świadczenia usług zgodnie, z którym występuje:

• miejsce świadczenia usług na rzecz podatnika
• miejsce świadczenia usług na rzecz osoby niebędącej podatnikiem. 

Za podatnika na potrzeby ustalenia miejsca świadczenia usług uważa się podmiot, który:

• jest osobą prawną niebędącą podatnikiem zarejestrowaną na potrzeby podatku VAT
• samodzielnie prowadzi działalność gospodarczą.

Jeżeli chodzi o osobę niebędącą podatnikiem, to w ustawie o VAT brak jest definicji tego pojęcia. Jednak należy sądzić, że do grupy tej będą zaliczały się wszystkie inne pozostałe podmioty, które nie zostały uznane za podatnika. 

Miejsce świadczenia usług dla podatnika – zasada ogólna

Zasada ogólna wskazuje, że w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika miejscem ich świadczenia jest kraj nabywcy danej usługi i w tym kraju nabywca powinien rozliczyć podatek VAT od tej usługi. W tym przypadku podatnik nie rozlicza podatku VAT zarówno wtedy, kiedy usługa świadczona jest na terytorium UE ani wtedy, kiedy dotyczy krajów trzecich. Od zasady ogólnej obowiązują pewne wyjątki 

Miejsce świadczenia usług dla podatnika – wyjątki (zasada szczególna) 

Od zasady ogólnej obowiązuje szereg wyjątków, z którymi podatnik powinien się zaznajomić, aby nie popełnić błędu przy rozliczaniu VAT. 

Rodzaj usługi	Miejsce świadczenia
Przykładowe usługi związane z nieruchomościami: prace budowlane usługi architektów nadzory budowlane usługi zakwaterowania usługi rzeczoznawców usługi pośredników w obrocie nieruchomościami	Miejsce położenia nieruchomości
Usługi transportu pasażerów	Miejsce, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonywanych odległości
Usługi transportu towarów, jeżeli transport towarów wykonywany jest w całości poza terytorium UE, ale na rzecz przedsiębiorcy mającego siedzibę działalności gospodarczej w Polsce	Kraj spoza Unii Europejskiej
Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak: targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy	Miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają
Usługi w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług, takich jak: targi i wystawy, oraz usług pomocniczych do tych usług	Miejsce, w którym ta działalność jest faktycznie wykonywana
Usługi restauracyjne i cateringowe	Miejsce, w którym usługi faktycznie są wykonywane
Usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu, dla których okres wynajmu wynosi nieprzerwanie do 30 dni, a w przypadku jednostek pływających do 90 dni	Miejsce, w którym te środki transportu oddawane są do dyspozycji usługobiorcy
Usługi turystyczne	Miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności, a gdy ich nie posiada, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu

Rozliczanie usług świadczonych na rzecz podatnika – omówienie na przykładach

PRZYKŁAD 1
Polskie przedsiębiorstwo prowadzące działalność w zakresie świadczenia usług budowlanych ma wykonać remont hali produkcyjnej zakładu z Niemiec. W tej sytuacji zgodnie z zasadami szczególnymi, miejscem opodatkowania VAT będzie miejsce położenia nieruchomości, czyli w tym przypadku będą to Niemcy. 


PRZYKŁAD 2 
Polska firma prowadząca działalność doradczą w zakresie gospodarczym świadczy usługi zarówno na rzecz innych firm z Unii Europejskiej, jak i spoza Unii. Zakres prac obejmuje sporządzanie różnych ekspertyz. W 2021 roku firma z Holandii zamówiła u niej wykonanie ekspertyzy. W tym przypadku usługi związane z doradztwem będą opodatkowane zgodnie z zasadami ogólnymi, czyli w miejscu położenia siedziby działalności gospodarczej firmy zlecającej usługę, a więc w Holandii.  


PRZYKŁAD 3 
Polska firma zajmująca się spedycją zorganizowała transport towarów dla kontrahenta z Francji, dla którego stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej jest Francja. W związku z tym usługa zostanie opodatkowana na terytorium Francji. 

Miejsce świadczenia usług dla osoby niebędącej podatnikiem zgodnie z zasadą ogólną

Zasada ogólna wskazuje, że miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów, które nie są podatnikami jest miejsce siedziby działalności gospodarczej usługodawcy, co oznacza, że usługi świadczone przez polskiego przedsiębiorcę na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem bez względu na jego miejsce zamieszkania zawsze podlegają opodatkowaniu w Polsce. Od tej zasady obowiązują liczne wyjątki. Jednak należy mieć na uwadze, że świadczenie usług przez polskiego podatnika na rzecz osoby niebędącej podatnikiem, inaczej konsumenta nie zawsze będzie podlegało pod opodatkowanie VAT w Polsce. 

Miejsce świadczenia usług dla osoby niebędącej podatnikiem zgodnie z zasadą szczególną

Od ogólnej zasady istnieją pewne wyjątki wg, których miejscem opodatkowania usług na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, a także poza jej terytorium jest:

Rodzaj usługi	Miejsce świadczenia
Usługi związane z nieruchomościami	Miejsce położenia nieruchomości
Usługi transportu towarów	Miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Miejscem świadczenia usług transportu towarów, dla którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, jest miejsce rozpoczęcia transportu towarów
Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak: targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy	Miejsce, w którym ta działalność faktycznie jest wykonywana
Usługi restauracyjne i cateringowe	Miejsce, w którym faktycznie usługi są wykonywane
Usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu, dla których okres wynajmu wynosi nieprzerwanie do 30 dni, a w przypadku jednostek pływających do 90 dni	Miejsce, w którym te środki transportu są oddawane do dyspozycji usługobiorcy
Usługi turystyczne	Miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności, a gdy ich nie posiada, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu
Usługi elektroniczne obejmują: usługi telekomunikacyjne, nadawcze i elektroniczne	Miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu usługobiorcy. Jeżeli całkowita wartość usług i towarów sprzedawanych w ramach WSTO nie przekroczy kwoty 42.000 zł (10.000 euro), to wtedy miejsce opodatkowania jest w Polsce. Powyżej tej kwoty można dokonywać rozliczenia w procedurze uproszczonej OSS lub należy dokonać rejestracji do podatku VAT w kraju usługobiorcy

W tym przypadku za miejsce świadczenia usług uznawane jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Do usług tych zalicza się: 

• sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji, przeniesienie lub cesja praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddanie do używania wspólnego znaku towarowego lub wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego lub innych pokrewnych praw
• reklama
• usługa doradcza, inżynierska, prawnicza, księgowa oraz usługi podobne do tych usług
• usługa bankowa, finansowa, ubezpieczeniowa i reasekuracyjna, z wyjątkiem wynajmu sejfów przez banki
• usługa przetwarzania danych, dostarczania informacji oraz usługi tłumaczeń
• dostarczanie (oddelegowanie) personelu
• wynajem, dzierżawa lub inne o podobnym charakterze, których przedmiotem są rzeczy ruchome, z wyjątkiem środków transportu, za które uznaje się również przyczepy i naczepy oraz wagony kolejowe
• zapewnienie dostępu do systemów gazowych, systemów elektroenergetycznych lub do sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej
• usługi przesyłowe: gazu, energii elektrycznej, cieplnej i chłodniczej. 

Rozliczanie usług świadczonych na rzecz osoby niebędącej podatnikiem – omówienie na przykładach

PRZYKŁAD 4
Firma z Polski w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma dokonać transportu rzeczy należących do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Transport ma odbyć się z Polski do Niemiec. Zgodnie z zasadą szczególną miejscem opodatkowania usługi będzie Polska.


PRZYKŁAD 5 
Polska firma prowadząca działalność w zakresie tłumaczeń wykonała usługę tłumaczenia dla osoby niebędącej podatnikiem mieszkającej na terenie USA. Zasada szczególna pozwala, aby taka usługa była opodatkowana w państwie zamieszkania usługobiorcy, czyli w tym przypadku na terytorium USA. 


PRZYKŁAD 6
Przedsiębiorca z Polski świadczy usługi transportowe na rzecz osób prywatnych na terenie całej Unii Europejskiej. W połowie roku przekroczył limit sprzedaży, co oznacza, że musi podjąć decyzję o ewentualnej rejestracji do procedury uproszczonej OSS lub dokonać rejestracji w każdym kraju unijnym, w którym mieszkają nabywcy usług i w każdym z nich rozliczać podatek VAT. 

Podsumowanie 

Przy określaniu miejsca świadczenia usług należy wziąć pod uwagę przede wszystkim fakt na rzecz kogo świadczone są usługi, czy jest to podatnik, czy osoba prywatna. Zgodnie z zasadą ogólną, usługi świadczone na rzecz podatnika podlegają pod opodatkowanie w kraju usługobiorcy. Natomiast dla usług świadczonych na rzecz osoby prywatnej, podatek rozliczany jest w kraju usługodawcy, czyli w przypadku polskiego przedsiębiorcy krajem rozliczenia będzie Polska. Od tej zasady obowiązuje szereg wyjątków, dlatego w takiej sytuacji jeszcze przed podjęciem rozliczenia usług świadczonych poza Polską należy sprawdzić, czy nie podlegają one pod procedury szczególne.

Data publikacji: 2022-11-09, autor: FakturaXL