Niektórzy zwalniani pracownicy po spełnieniu warunków mogą liczyć na otrzymanie odprawy pieniężnej. Co prawda w Kodeksie pracy brak jest uregulowań dotyczących odpraw dla zwalnianych pracowników, ale jest o nich mowa w ustawie z marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy z pracownikami z przyczyn niedotyczących pracowników.
Odprawa pieniężna, którą może otrzymać zwalniany pracownik ma charakter jednorazowy i jest rekompensatą dla pracownika za rozwiązanie z nim stosunku pracy. Dotyczy tych pracowników, z którymi umowa o pracę zostaje rozwiązana z przyczyn od nich niezależnych, którzy zostają zwolnieni w ramach procedury zwolnień grupowych na podstawie art. 8 w/w ustawy lub w trybie indywidualnym na podstawie art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 wymienionej ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy z pracownikami z przyczyn niedotyczących pracowników.
Warunki uprawniające do nabycia odprawy pieniężnej
Zgodnie z ustawą o zwolnieniach grupowych do warunków, które muszą zostać spełnione, aby odprawa pieniężna mogła być wypłacona pracownikowi należą:
posiadanie statusu pracownika u danego pracodawcy (tylko umowa o pracę na czas nieokreślony lub określony)
pracodawca musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników
utrata zatrudnienia z winy pracodawcy.
Odprawa pieniężna dla zwolnionych pracowników przysługuje:
w sytuacji, kiedy stosunek pracy ustał w związku z wypowiedzeniem otrzymanym przez pracownika od pracodawcy lub na mocy porozumienia stron, jeżeli za przyczynę zwolnienia odpowiedzialny jest pracodawca
pracownikowi, który otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie warunków pracy lub płacy i nie przyjął nowych warunków.
Zwolnienia grupowe
O zwolnieniach grupowych mówimy wtedy, kiedy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników zwolni w terminie nieprzekraczającym 30 dni i wypowie umowę o pracę lub na mocy porozumienia stron z przyczyn, które nie dotyczą pracowników. Zwolnienie obejmuje:
10 pracowników przy zatrudnianiu mniej niż 100 osób
10% załogi, jeżeli w firmie zatrudnionych jest co najmniej 100 osób, ale mniej niż 300
30 pracowników, jeżeli w zakładzie pracy zatrudnionych jest co najmniej 300 osób.
Do powyższych liczb zalicza się pracowników, z którymi w ramach zwolnienia grupowego zostaje rozwiązany stosunek pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron o ile dotyczy to przynajmniej 5 pracowników. Aby ustalić stan zatrudnienia u danego pracodawcy w celu stwierdzenia możliwości zastosowania ustawy o zwolnieniach grupowych należy wziąć pod uwagę liczbę pracowników na dzień wypowiadania umowy o pracę. Do zatrudnionych pracowników nie wlicza się pracowników tymczasowych oraz innych osób, które świadczą pracę w ramach innych stosunków pracy, jak np. umowy cywilnoprawne.
Zwolnienia indywidualne
Odprawę pieniężną mogą otrzymać również pracownicy zwalniani indywidualnie pod warunkiem, że przyczyny zwolnienia leżą wyłącznie po stronie pracodawcy i jest to jedyna podstawa rozwiązania umowy o pracę, jak np. likwidacja danego stanowiska pracy lub ogłoszenie upadłości firmy bądź jej likwidacja. W tej sytuacji, jeżeli na zwolnienie pracownika dodatkowo wpływ mają również inne okoliczności, to odprawa się nie należy.
Wysokość odprawy
Wysokość odprawy pieniężnej zależy od stażu pracy danego pracownika u pracodawcy, a także wysokości jego wynagrodzenia. Dla pracowników zwalnianych w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych, wysokość odprawy pieniężnej nie może przekroczyć 15 – krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę jakie obowiązuje w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Odprawa pieniężna dla zwalnianych pracowników wynosi odpowiednio:
wysokość miesięcznego wynagrodzenia – pracownik zatrudniony u danego pracodawcy przez okres krótszy niż 2 lata
wysokość dwumiesięcznego wynagrodzenia – pracownik zatrudniony u danego pracodawcy w okresie od 2 do 8 lat
wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia – pracownik zatrudniony u danego pracodawcy przez okres przekraczający 8 lat.
Odprawę dla zwolnionych pracowników wylicza się zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy bez stosowania współczynnika urlopowego. Odprawa pieniężna ustalana jest w wysokości wynagrodzenia miesięcznego. Wyplata powinna mieć miejsce najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę, a najpóźniej w dniu wypłaty ostatniego wynagrodzenia za pracę.
