PIT roczny, a działalność nierejestrowana

Obowiązkiem każdego podatnika po zakończonym roku podatkowym jest złożenie rocznego zeznania podatkowego. Powyższa czynność dotyczy również osób prowadzących działalność nierejestrowaną.

Kiedy mówimy o działalności nierejestrowanej?

Jeżeli osoba fizyczna prowadzi działalność, z której miesięczny przychód należny nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, to taka działalność nie jest uznawana za działalność gospodarczą. Dodatkowo osoba ją prowadząca nie mogła wykonywać działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Tak stanowi art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców. Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma prawo w każdej chwili dokonać rejestracji do CEIDG i tym samym nabyć status przedsiębiorcy zarejestrowanego.

Podsumowując, za działalność gospodarczą nie jest uważana działalność wykonywana przez osobę fizyczną:

• która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej
• która nie prowadzi działalności w ramach umowy spółki cywilnej
• której przychód należny z działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W 2023 roku minimalne wynagrodzenie w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. wynosi 3 490 zł, a od 1 lipca 2023 r. do końca roku wyniesie 3 600 zł. 

Rozliczanie przychodu z działalności nierejestrowanej

Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek rozliczenia i zapłaty podatku dochodowego od przychodu osiągniętego z tej działalności. Przychody z działalności nierejestrowanej zaliczają się do przychodów z innych źródeł, na które wskazuje art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. W ich przypadku stosuje się formę opodatkowania wg skali podatkowej. Przepisy pozwalają na doliczenie przychodu z innych źródeł do innych przychodów/dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych. Podatnik nie ma obowiązku wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Rozliczenia dokonuje dopiero w momencie składania zeznania rocznego. 

Działalność nierejestrowana – jak ustalić dochód do rozliczenia rocznego?

W deklaracji podatkowej wykazuje się dochód (różnica pomiędzy przychodem, a kosztem podatkowym). Przy działalności nierejestrowanej pod uwagę brany jest przychód należny, czyli wszystkie kwoty należne nawet jeżeli nie zostały otrzymane. Ma to znaczenie przy rozliczaniu podatków oraz przy ustalaniu limitu miesięcznego przychodu uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej. 

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ponosi również koszty podatkowe. W obowiązujących przepisach brak jest szczególnych postanowień odnoszących się do kosztów uzyskania przychodów w działalności nierejestrowanej. Oznacza to, że w jej przypadku stosuje się ogólną zasadę, o której mówi art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Za koszty uzyskania przychodów uważane są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów z wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy. To czy dany wydatek zostanie zaliczony do kosztów uzyskania przychodów zależy przede wszystkim od tego czy faktycznie został poniesiony oraz od tego czy istnieje związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy wydatkiem, a działalnością prowadzoną przez podatnika.

Aby dany wydatek został uznany za koszt podatkowy w działalności nierejestrowanej muszą zostać spełnione łącznie niżej wymienione przesłanki, takie jak: 

• wydatek został poniesiony tylko przez podatnika, a nie inne osoby
• wydatek jest definitywny, czyli wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w żaden sposób zwrócona
• wydatek pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością
• wydatek został poniesiony w celu uzyskania, zachowania bądź zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wysokość osiąganych przychodów
• wydatek został właściwie udokumentowany
• wydatek nie znajduje się w grupie wydatków, które nie są uważane za koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy. 

Swoje zdanie w kwestii uznania kosztów podatkowych w działalności nierejestrowanej wyraził Dyrektor KIS w wydanej interpretacji nr 0115-KDIT3.4011.577.2020.2.JG z dnia 14 stycznia 2021 roku, w której wskazał, że podatnik może odliczyć dla celów podatkowych poniesione przez siebie wydatki nie wymienione w art. 23 ustawy o PIT na potrzeby rozliczenia dochodu z działalności nierejestrowej. Warunkiem jest ich poniesienie na możliwość powstania przychodu, w tym także zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów. W przypadku kosztów podatkowych za koszt uznawany jest jedynie wydatek, który został faktycznie poniesiony.

PRZYKŁAD 1 
Podatnik prowadzi działalność nierejestrowaną. W lutym 2022 roku świadczył usługę, której wartość wyniosła 2 000 zł. Wynagrodzenie za wykonaną pracę zostało wypłacone w dwóch częściach. Pierwsza w marcu, a druga w kwietniu. Podatnik stracił prawo do prowadzenia działalności nierejestrowanej w miesiącu lutym, ponieważ jego przychód należny przekroczył połowę minimalnego wynagrodzenia. Bez znaczenia jest fakt, w którym momencie podatnik otrzymał wynagrodzenie. Pod uwagę brany jest przychód należny, a nie rzeczywiście otrzymany.

PRZYKŁAD 2 
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną zakupiła w grudniu 2022 roku towar na potrzeby prowadzonej działalności. Fakturę zakupu otrzymała również w grudniu. Zaplata za towar miała miejsce w styczniu 2023 roku. Zastosowanie metody kasowej przy działalności nierejestrowanej powoduje, że podatnik ma prawo zaliczyć wydatek do kosztów podatkowych w rozliczeniu za styczeń 2023 rok. 

W sytuacji, kiedy koszty z działalności nierejestrowanej przekroczą osiągnięty przychód, to u podatnika wystąpi strata podatkowa, którą będzie mógł rozliczać w kolejnych latach podatkowych. 

Roczne rozliczenie działalności nierejestrowanej – PIT-36

Działalność nierejestrowaną należy rozliczyć na formularzu PIT-36, który można składać w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po danym roku podatkowym. Do wypełnienia pozostaje:

• część D.1 wiersz 9 „Działalność nierejestrowana określona w art. 20 ust. 1ba ustawy”
  - poz. 85 - przychód z działalności nierejestrowanej
  - poz. 86 - koszty działalności nierejestrowanej
  - poz. 87 – dochód
  - poz. 88 – strata. 

W formularzu nie uwzględnia się zaliczek na podatek dochodowy, ponieważ takie nie są opłacane w działalności nierejestrowanej.

Data publikacji: 2023-02-20, autor: FakturaXL