Działalność nierejestrowana – czy potrzebny jest numer NIP?
NIP jest numerem identyfikującym podatnika na potrzeby podatku VAT i dotyczy jedynie określonej grupy podatników. Kwestie z tym związane reguluje ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami mają obowiązek ewidencyjny. Wynika z tego, że każdy podmiot o statusie podatnika i będący płatnikiem ma obowiązek ewidencyjny. Obowiązek ten nie zależy od formy prawnej funkcjonującej firmy.
Zgodnie z ustawą występują dwa rodzaje identyfikatorów podatkowych:
numer PESEL – podatnicy będący osobami fizycznymi objęci rejestrem PESEL nieprowadzący działalności gospodarczej lub niezarejestrowani podatnicy VAT
numer NIP – pozostałe podmioty podlegające pod obowiązek ewidencyjny, o którym mowa jest w art. 2.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami podatnicy mają obowiązek dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego na potrzeby podatku do naczelnika urzędu skarbowego lub organu właściwego na podstawie odrębnych przepisów. Zgłoszenia dokonuje się jeden raz niezależnie od rodzaju formy opodatkowania, liczby oraz rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej i liczby prowadzonych firm (art. 5 ust. 1 ustawy o NIP).
Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o NIP, zgłoszenie identyfikacyjne osób fizycznych musi zawierać dane podatnika:
imiona i nazwisko
datę i miejsce urodzenia
płeć
nazwisko rodowe
obywatelstwo lub obywatelstwa
adres zamieszkania
adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy
imiona rodziców
rodzaj i numer dokumentu tożsamości
numer PESEL w przypadku osób fizycznych objętych rejestrem.
Zgłoszenia identyfikacyjnego NIP zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy o NIP nie dokonują następujący podatnicy:
będący osobami fizycznymi, którzy objęci są rejestrem PESEL nieprowadzący działalności gospodarczej
Na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy o NIP osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą w zgłoszeniu identyfikacyjnym podają dane, o których mowa jest w ust. 2, czyli:
nazwę (firmę)
adres głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej
adresy dodatkowych miejsc wykonywania działalności
adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej
przedmiot wykonywanej działalności określony wg standardów klasyfikacyjnych.
Przedsiębiorcy mogą dokonać zgłoszenia wypełniając formularz CEIDG-1. Na tej podstawie nadawany im jest numer NIP. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nie muszą posiadać numeru NIP. W ich przypadku numerem identyfikacyjnym jest PESEL. Zgodnie z przedstawionymi faktami i prawem podatkowym numerem PESEL mogą posługiwać się wyłącznie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej i niezarejestrowane jako podatnicy podatku VAT.
Status osoby fizycznej prowadzącej działalność nierejestrowaną
Na podstawie art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców, działalnością gospodarczą nie jest działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód osiągnięty z tej działalności nie przekroczył w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowo osoba taka nie mogła wykonywać działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Osoba, która spełnia wymienione kryteria wykonuje działalność nierejestrowaną. W świetle obowiązujących przepisów nie jest ona podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, dlatego obowiązek posiadania NIP-u jej nie dotyczy. Osoba fizyczna wykonująca działalność nierejestrowaną może złożyć wniosek o wpis do CEIDG. Wtedy od dnia określonego we wniosku, działalność nierejestrowa staje się działalnością gospodarczą.
Działalność nierejestrowana, a podatek VAT
Zgodnie z art. 7 par. 1 Ordynacji podatkowej za podatnika uważana jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która podlega pod obowiązek podatkowy. Z kolei zgodnie z par. 2 wymienionego przepisu Ordynacji podatkowej, podatnikami mogą też być inne podmioty niż te wymienione w par. 1. W świetle ustawy o VAT (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT) za podatnika uważa się osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mówi ust. 2 tejże ustawy, bez względu na cel i rezultat działalności. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT za działalność gospodarczą uważa się:
wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W świetle ustawy o VAT osoba, która prowadzi działalność nierejestrowaną jest podatnikiem VAT. Wiąże się to z faktem, że aktywność gospodarcza tej osoby spełnia kryteria działalności gospodarczej zgodnie z ustawą o VAT. Jeżeli więc działalność nierejestrowana uważana jest za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT, to podatnik ma obowiązek wskazania numeru NIP.
Z zasady nadanie NIP-u odbywa się za pomocą formularza CEIDG-1. Takiego druku nie składają osoby prowadzące działalność nierejestrową, dlatego w ich przypadku nadanie numeru NIP odbywa się na podstawie formularza NIP-7, w którym zobowiązane są one do wypełnienia pkt 2 w części A.4. „Osoba podlegająca zarejestrowaniu jako podatnik podatku od towarów i usług lub będąca zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług”. Z powyższego wynika, że osoby prowadzące działalność nierejestrowaną zobowiązane są do posługiwania się identyfikatorem NIP. W ich przypadku nie ma możliwości korzystania z numeru PESEL.
