Najem prywatny, a odliczenie składki zdrowotnej

Przychody z najmu prywatnego mogą osiągać nie tylko przedsiębiorcy, ale również osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Rozliczenie najmu za rok 2021 było ostatnim, w którym podatnik miał prawo do odliczenia składki zdrowotnej od podatku naliczonego od osiągniętego przychodu z tytułu najmu prywatnego. Począwszy od rozliczenia za 2022 rok nie ma już takiej możliwości.

Kiedy mówimy o najmie prywatnym?

Najem prywatny ma miejsce wtedy, kiedy wynajmujący i najemca zawrą ze sobą umowę najmu w ramach, której wynajmujący oddaje do używania najemcy składnik majątku będący jego własnością lub współwłasnością. Najem prywatny wiąże się z poniesieniem opłaty za oddanie do używania danego składnika majątku, który wchodzi w skład majątku osobistego wynajmującego. W przypadku przedsiębiorcy nie może to być składnik majątku firmowego. 

Przychody z najmu prywatnego powinny zostać właściwie zakwalifikowane do odpowiedniego źródła przychodów. Od 2022 roku przychód z najmu prywatnego dla nowych podatników może być opodatkowany jedynie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z dnia 20 listopada 1998 roku opodatkowaniu ryczałtem podlegają:

• przychody osób fizycznych
• przychody przedsiębiorstw w spadku z pozarolniczej działalności gospodarczej, również w przypadku działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych
• otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze oraz wartości pieniężne, a także wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułów, o których mowa jest w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT.

W związku z powyższym opodatkowaniu ryczałtem podlegają przychody z działalności gospodarczej, również w spadku łącznie z przychodami powiązanymi z tej działalności, jak różnice kursowe oraz przychody z najmu prywatnego.  

Przychód z najmu, a kwalifikacja do właściwego źródła przychodów

Art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku wskazuje na źródła przychodów, które mogą stanowić przychód osoby fizycznej i podlegają pod opodatkowanie podatkiem dochodowym. Do jednych z nich zalicza się:

• najem
• podnajem
• dzierżawę
• poddzierżawę
• inne umowy o podobnym charakterze
  w tym również dzierżawę i poddzierżawę działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników przeznaczonych na cel nierolniczy bądź prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej z wyłączeniem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą. 

Zakwalifikowanie przez podatnika przychodów z najmu do odpowiedniego źródła przychodów jest niezwykle ważne z punktu widzenia podatkowego. Na konsekwencje z tym związane zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 24 maja 2021 roku, sygn. IIFPS 1/21, w której wskazał między innymi na zależność, że to do podatnika należy decyzja o tym, czy wprowadzi wynajmowany składnik majątku do działalności gospodarczej, czy też nie.

Przychody z najmu mogą pochodzić:

• ze składników majątku osobistego – składniki niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej podatnik powinien bez jakichkolwiek ograniczeń zaliczać do odrębnego niż działalność gospodarcza źródła przychodów z najmu prywatnego
• ze składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą - podatnik powinien zaliczyć składniki do źródła przychodów z działalności gospodarczej. Składniki zostają wprowadzone do działalności decyzją podatnika. 

Dodatkowo, określenie przez podatnika źródła przychodów z jakiego będzie pochodził najem prywatny będzie miało znaczenie przy określaniu prawa do odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej, a także przy podleganiu pod ubezpieczenie zdrowotne. 

Uchwała NSA z dnia 24 maja 2021 roku, sygn. IIFPS 1/21 – kwalifikacja przychodów z najmu

…podatnik decyduje o tym, czy »powiązać« określone składniki swojego mienia z wykonywaniem działalności gospodarczej, czy też zachować je w zarządzie majątkiem niezwiązanym z działalnością gospodarczą i oddać np. w najem. W niektórych przypadkach o tego rodzaju związaniu świadczyć będą obiektywne okoliczności, jak np. amortyzowanie danego składnika majątku jako środka trwałego w ramach działalności gospodarczej wskazuje, że przychody z najmu należy zaliczyć do źródła przychodów z działalności gospodarczej niezależnie od stanowiska samego podatnika (por. wyrok NSA z dnia 23 października 2013 r., sygn. akt II FSK 2832/11, CBOSA). Jak jednak wskazano w wyroku NSA z dnia 5 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 379/14 (CBOSA), w większości przypadków decydujące znaczenie co do kwalifikacji określonych przychodów wynikających ze stosunku najmu przypisać należy samemu podatnikowi, który może »powiązać« posiadane i będące przedmiotem najmu składniki majątku z wykonywaniem działalności gospodarczej lub też »pozostawić« je w zarządzie majątkiem niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Czynność polegająca na wycofaniu składnika majątku (np. nieruchomości) z działalności gospodarczej i przekazania go na potrzeby osobiste, na gruncie u.p.d.o.f. nie rodzi dla osoby fizycznej żadnych skutków podatkowych w tym podatku. Majątek osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą nie jest prawnie wyodrębniony od jej majątku niezwiązanego z działalnością gospodarczą (nazywanego również »prywatnym« lub »osobistym«), dlatego też przekazanie składnika majątku z prowadzonej działalności gospodarczej na inne własne potrzeby, w tym także zarobkowe poprzez oddanie go w najem, nie może być postrzegany jako bezskuteczny na gruncie podatkowym. Nastąpi w takim przypadku wyłącznie przesunięcie rzeczy z majątku związanego z działalnością gospodarczą do majątku niezwiązanego z taką działalnością, lecz nadal pozostającą mieniem tej samej osoby. NSA wobec powyższego podjęło uchwałę o treści następującej: »Przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze są zaliczane bez ograniczeń do źródła przychodów wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., chyba że stanowią składnik majątkowy mienia osoby fizycznej, który został przez nią wprowadzony do majątku związanego z wykonywaniem działalności gospodarczej«. Zasadą jest zatem kwalifikowanie przychodów do źródła – najem, a wyjątkiem sytuacja, w której podatnik, z uwagi na zakwalifikowanie składników majątku do kategorii »związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą« – do przychodów z działalności gospodarczej.

 

Kto podlega pod ubezpieczenie zdrowotne?

Pod ubezpieczenie zdrowotne podlegają osoby wymienione w art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Osoby te mają obowiązek opłacania składki zdrowotnej. Do grupy tej należą między innymi:

• osoby, które spełniają warunki do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników będące osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników
• osoby, o których mówi art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców, osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców.

Osoby fizyczne, które osiągają przychody jedynie z najmu prywatnego nie zostały sklasyfikowane jako:

• osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby te nie spełniają warunków do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi ani ubezpieczeniem społecznym rolników, nie są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi
• przedsiębiorcy oraz osoby z nimi współpracujące w odniesieniu do ustawy Prawo przedsiębiorców, 

co oznacza, że osoby te nie mają obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu osiągania przychodów z najmu prywatnego. 

Najem prywatny – możliwość odliczenia składki zdrowotnej

W związku ze zmianą przepisów jaka miała miejsce na początku 2022 roku, podatnicy osiągający przychód z najmu prywatnego jeszcze w 2022 roku posiadają możliwość wyboru formy opodatkowania najmu prywatnego.

Podatnicy mogą wybrać opodatkowanie:

• w formie ryczałtu ewidencjonowanego w wysokości 8,5% od przychodów (do kwoty 100 000 zł), a powyżej 100 000 zł w wysokości 12,5% od przychodów
• skali podatkowej – 12% i 32% od dochodu. 

Jak wskazuje art. 66 ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia, podatnik, który wynajmuje składnik majątku osobistego, to niezależnie od wybranej formy opodatkowania nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego i nie musi opłacać składki zdrowotnej od przychodów z najmu prywatnego. 

Opłacona składka zdrowotna może zostać odliczona jedynie od przychodów wskazanych w art. 6 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (art. 11 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym). 
Z dniem 1 stycznia 2023 roku podatnicy zajmujący się wynajmem składników majątku osobistego będą mogli stosować jedynie ryczałt ewidencjonowany, co oznacza, że przychody pochodzące z najmu prywatnego będą mogły być opodatkowane tylko za pomocą ryczałtu. 

Do przychodów, które mogą zostać pomniejszone o 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym należą przychody uzyskane: 

• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
• za osoby współpracujące z podatnikiem, który wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
  pod warunkiem, że nie zostały one zwrócone podatnikowi w żadnej formie.

Najem prywatny nie został wymieniony w przepisach jako źródło przychodu. Nie można więc od przychodów z najmu prywatnego opodatkowanych ryczałtem odliczyć 50% składek na ubezpieczenia zdrowotne, które zostały zapłacone w danym roku podatkowym. 

Opodatkowanie najmu prywatnego skalą podatkową również nie daje możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej. Podobnie jest w przypadku osoby opłacającej zdrowotne w sposób dobrowolny. Taka osoba także nie ma możliwości odliczenia zapłaconej składki od przychodów z najmu prywatnego. Taka możliwość istniała jeszcze w rozliczeniu za 2021 rok do wysokości 7,75% podstawy wymiaru składki od: 

• zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych - najem prywatny opodatkowany ryczałtem
• podatku dochodowego od osób fizycznych - najem prywatny opodatkowany wg skali podatkowej
  zgodnie z art. 27b ust. 1 ustawy o PIT (przepis uchylony w całości), a także potwierdzona w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2013 roku, sygn. IBPBII/1/415-153/13/MK.

Skutkiem uchylenia powyższego przepisu jest brak możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku przy przychodach opodatkowanych skalą podatkową. 

Najem prywatny i działalność gospodarcza – odliczenie składki zdrowotnej 

Część podatników uzyskuje przychody z działalności gospodarczej i jednocześnie świadczy usługi związane z najmem prywatnym składnika majątku osobistego. Każdy przedsiębiorca niezależnie od wybranej formy opodatkowania zobowiązany jest do naliczenia i odprowadzenia składki zdrowotnej. Podatnicy, którzy rozliczają się za pomocą podatku liniowego, skali podatkowej i ryczałtu mają możliwość odliczenia od dochodu/przychodu miesięcznej, opłaconej składki zdrowotnej. W przypadku karty podatkowej można odliczyć od podatku 19% zapłaconej składki. Jeżeli w danym okresie przedsiębiorca poniesie stratę, to może część zapłaconych składek zdrowotnych wliczyć bezpośrednio do kosztów firmowych. W przypadku podatku liniowego do 8 700 zł rocznie. Z takiego rozwiązania nie mogą skorzystać ryczałtowcy. Jednak nie zawsze powiększanie straty podatkowej jest dla przedsiębiorcy opłacalnym rozwiązaniem. Natomiast w przypadku najmu prywatnego nie ma możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej, ponieważ taka możliwość dotyczy jedynie źródeł przychodu z działalności gospodarczej. 

Wspólnik spółki osobowej lub kapitałowej – odliczenie składki zdrowotnej, a przychody z najmu prywatnego

Zagadnienie związane z odliczeniem składki zdrowotnej dotyczy również wspólników spółek osobowych lub kapitałowych. Jeżeli podatnik opłaca składkę zdrowotną z tytułu:

• prowadzenia działalności gospodarczej będąc wspólnikiem spółki cywilnej, jawnej osób fizycznych, spółki partnerskiej
• bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• bycia członkiem zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, komandytowej, komandytowo-akcyjnej, jawnej będącej osobą prawną
• bycia prokurentem w osobach prawnych
• bycia akcjonariuszem wnoszącym do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług w prostej spółce akcyjnej
• pozostałych okoliczności.

Podmioty takie jak wspólnicy spółek kapitałowych, osobowych nie mają możliwości odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych z wymienionych wyżej tytułów od przychodów ze źródła przychodu najmu prywatnego.

Data publikacji: 2022-10-29, autor: FakturaXL