Jak obliczyć dochód do wyliczenia składki zdrowotnej?

W 2022 roku wprowadzone zostały nowe zasady obliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców. Kwota składki jest uwarunkowana przede wszystkim zastosowaną formą opodatkowania. Skala podatkowa i podatek liniowy sprawiają najwięcej trudności. Jest to uwarunkowane innym sposobem obliczania dochodu do ustalenia składki zdrowotnej niż w celu wyznaczenia zaliczek na PIT. Obie kwestie zostaną dokładnie omówione, co pozwoli przedsiębiorcom uniknąć błędów.

Dochód na cele wyliczenia składki zdrowotnej – jakie informacje uzyskujemy z przepisów?

Dla przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym albo skalą podatkową, składka zdrowotna jest określana na podstawie dochodu z działalności gospodarczej uzyskanego w miesiącu, występującym przed miesiącem, za który regulowana jest składka. Sposób wyznaczania jest inny w przypadku pierwszego miesiąca roku oraz pozostałych.

Za pierwszy miesiąc ubezpieczenia w roku składkowym stosuje się następujące działania:

• obliczenie różnicy pomiędzy uzyskanymi przychodami oraz poniesionymi kosztami uzyskania przychodów,
• odjęcie kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe uregulowane w tym miesiącu, pod warunkiem że nie zostały wprowadzone do kosztów uzyskania przychodów.

Dochód za kolejne miesiące jest określany przy pomocy następujących czynności:

• obliczenie różnicy pomiędzy sumą przychodów uzyskanych od początku roku oraz sumą kosztów ich uzyskania poniesionych od początku roku,
• wynik zostaje pomniejszony o sumę dochodów obliczonych we wcześniejszych miesiącach,
• uzyskaną kwotę pomniejsza się o różnicę pomiędzy sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe uregulowane od początku roku a sumą składek obliczonych we wcześniejszych miesiącach.

Składka zdrowotna kształtuje się następująco:

• dla skali podatkowej jest zaliczana w wysokości 9% podstawy,
• dla podatku liniowego stanowi 4,9% podstawy.

Wyznaczenie dochodu narastająco za następne miesiące w roku składkowym będzie przedstawiało się następująco:

Przychody uzyskane od początku roku - koszty wygenerowane od początku - różnica pomiędzy sumą składek społecznych uregulowanych od początku roku a sumą składek odliczonych we wcześniejszych miesiącach (pod warunkiem ze składki nie zostały wprowadzone do kosztów) - dochód narastająco za wcześniejsze miesiące.

Należy zwrócić uwagę, że wyznaczona jest minimalna podstawa składki zdrowotnej. Dotyczy to opodatkowania regulowane na podstawie skali podatkowej oraz podatku liniowego, a składka wynosi 9% minimalnego wynagrodzenia.

Biorąc pod uwagę rok 2023, najniższa składka zdrowotna w kolejnych miesiącach będzie kształtować się następująco:

• 270,90 zł za styczeń (3 010,00 zł x 9%),
• 314,10 zł od lutego do grudnia (3 490,00 zł x 9%).

Zgodnie z informacjami podanymi przez Ministerstwo Finansów wiemy, że minimalne wynagrodzenie w 2023 roku zostanie zwiększone dwa razy. Od 1 lipca będzie równe 3 600,00 zł. Jednak nie będzie to miało wpływu na wysokość składki zdrowotnej, w której stosuje się minimalne wynagrodzenie obowiązkowe na pierwszy dzień roku składowego liczonego od 1 lutego do 31 stycznia następnego roku.

Określenie rok składkowy jest bardzo przydatne. Zaczyna się 1 lutego i trwa do końca stycznia następnego roku.

PRZYKŁAD 1
Pan Kamil zdecydował się na opodatkowanie podatkiem liniowym. Dochód stanowiący podstawę do wyliczenia składki zdrowotnej w DRA za luty (dochód za styczeń) to kwota 5 000 zł. Jaką składkę zdrowotną zapłaci przedsiębiorca?

Pan Kamil będzie musiał uregulować minimalną składkę zdrowotną, gdyż mnożąc dochód razy stawkę podatku liniowego, wynik będzie równy 245,00 zł, a najniższa składka wyznaczona przez ustawodawcę w lutym jest równa 314,10 zł.

Jeżeli działalność została rozpoczęta w ciągu roku, a przedsiębiorca wybrał zasady ogólne, czyli skalę podatkową bądź podatek liniowy za pierwszy miesiąc prowadzenia firmy wykazuje się minimalną stawkę składki zdrowotnej i wpisuje ją do deklaracji DRA.

Co ciekawe, jeżeli przedsiębiorca jest właścicielem kilku firm i zdecydował się na taką samą formę opodatkowania, wymaga się od niego dodania wszystkich osiągniętych dochodów i obliczenia podstawy naliczania składki zdrowotnej na tej podstawie.

Odliczenie składek społecznych i zdrowotnych od dochodu

Wiemy, że dochód może zostać pomniejszony o składki społeczne, pod warunkiem że nie zostały wcześniej wprowadzone do kosztów uzyskania przychodu. Kiedy składki społeczne odlicza się w momencie obliczania zaliczki na PIT, czyli w taki sam sposób, jak w schemacie obliczeń podatku, od dochodu odejmuje się uregulowane składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe.

Dla przedsiębiorców rozliczających się skalą podatkową nie przewidziano możliwości odliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Sytuacja kształtuje się inaczej dla podatku liniowego. Ustawodawca pozwala na odliczanie składki zdrowotnej od dochodu wyznaczanego na cele podatkowe, przedsiębiorca może też zaliczyć ją do kosztów w ciągu roku, ale musi przestrzegać wyznaczonego limitu (w 2023 roku jest równy 10 200,00 zł). Komunikat Ministerstwa Zdrowia jest następujący:

Na podstawie art. 81 ust. 2 i 2c ustawy o świadczeniach zdrowotnych (które to przepisy prawa odwołują się do pojęcia dochodu z ustawy o PIT) w związku z art. 23 ust. 1 pkt 58 ustawy o PIT (który wszedł w życie 1 lipca 2022 roku) uwzględnienie dotychczas zapłaconych składek zdrowotnych (do kwoty 8700 zł w skali roku), celem obniżenia podstawy składki zdrowotnej, będzie możliwe poprzez ich ujęcie jako kosztów uzyskania przychodu.

Kiedy składki zdrowotne zostaną zaliczone do kosztów uzyskana przychodu, a przedsiębiorca wybrał podatek liniowy, ma prawo pomniejszyć podstawę do naliczenia składki zdrowotnej. Zabrania się pomniejszania o nie podstawy – dotyczy to sytuacji, kiedy odlicza się je dopiero w momencie obliczania podatku.

Spis z natury a wyznaczenie wysokości składki zdrowotnej

Przedsiębiorca prowadzący ewidencję z wykorzystaniem KPiR ma prawo powiększyć albo pomniejszyć dochód służący do obliczania składki zdrowotnej o wartość różnic remanentowych wygenerowanych w trakcie roku, pamiętając, że:

• zwiększenie odbywa się w przypadku, kiedy wartość remanentu końcowego przewyższa wartość remanentu początkowego,
• obniżenie odbywa się w przypadku, kiedy wartość remanentu końcowego jest mniejsza od wartości remanentu początkowego.

Trzeba dodać, że w 2022 roku przedsiębiorców obowiązywały przepisy przejściowe. Co to oznacza? Przedsiębiorcy w trakcie obliczania podstawy do naliczenia składki zdrowotnej uwzględniali jedynie remanenty śródroczne obniżające jej wysokość. Od 2023 roku przepisy uległy zmianie, a w wyliczeniach zawsze stosuje się wynik i nie ma znaczenia, czy jest on dodatni, czy ujemny.

Zawieszenie działalności a wyznaczenie wysokości dochodu na cele wyliczenia składki zdrowotnej

Wyznaczając dochód niezbędny do obliczenia składki zdrowotnej, nie należy brać pod uwagę przychodów oraz kosztów wygenerowanych w takcie zawieszenia działalności – ta zasada różni się od sposobu wyliczania zaliczek na PIT. Takie rozwiązanie opłaci się osobom zmierzającym do sprzedaży wartościowego środka trwałego. Jeżeli transakcja zostanie sfinalizowana w okresie zawieszenia, przychód nie zostanie zaliczony do podstawy naliczania składki. Trzeba mieć na uwadze, że w sytuacji sporych kosztów, które są generowane zawsze w momencie zawieszenia działalności, nie będzie możliwe obniżenie podstawy do naliczania składki zdrowotnej.

Czy strata z działalności obniża podstawę składki zdrowotnej?

Strata z działalności nie obniża podstawy składki zdrowotnej. Z punktu widzenia ZUS w bazie do naliczenia składki zdrowotnej nie bierze się uwagę pojęcia straty. Jeżeli przedsiębiorca nie generuje dochodu, ma obowiązek regulować minimalną składkę zdrowotną. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że prowadząc kilka działalności i korzystając z jednej formy opodatkowania, strata może zostać rozliczona. W praktyce, gdy w jednej jednostce będzie przychód, a w drugiej strata to podstawa zostanie pomniejszona.

Wpływ ulgi na złe długi na wysokość składki zdrowotnej

Obliczając podstawę wymiaru składki, od dochodu nie odlicza się ulgi na złe długi. To niekorzystna sytuacja dla przedsiębiorcy, który nie mając płatności za fakturę od kontrahenta, musi wliczyć jej wartość do podstawy naliczenia składki zdrowotnej.

Prowadzenie działalności oraz inne źródło dochodu

Kolejna sytuacja, którą trzeba rozważyć, dotyczy podejmowania zatrudnienia. Czy w omawianym przypadku trzeba zwiększyć podstawę wymiaru składki zdrowotnej o przychód osiągany z tego tytułu? Zgodnie z przepisami uzyskujemy odpowiedź odmowną. Dochód służący do obliczania składki zdrowotnej z działalności należy obliczyć na podstawie przychodów z tytułu prowadzenia firmy. Z kolei zatrudnienie na podstawie umowy o pracę czy zlecenie są traktowane jako oddzielne tytuły do ubezpieczenia. Co to oznacza w praktyce? Pracodawca albo zleceniodawca jest zobowiązany do obliczenia składki zdrowotnej od wyznaczonego wynagrodzenia i opłacenia osobnej składki zdrowotnej.

To dobry moment, żeby omówić kwestię dochodu z najmu prywatnego. Art. 66 ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia informuje, że podatnik, który wynajmuje składnik majątku osobistego, nie reguluje obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a forma opodatkowania nie odgrywa żadnego znaczenia. W praktyce oznacza to, że nie ma obowiązku regulowania składki zdrowotnej od przychodów z najmu prywatnego. Sytuacja jest inna, gdy wynajem dotyczy nieruchomości powiązanej z działalnością gospodarczą. Przekłada się to na zakwalifikowanie wartości wynajmu jako przychodu, który jak wiemy, jest dodawany do podstawy naliczenia składki.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Każdy przedsiębiorca prowadzący własną działalność ma obowiązek rozliczenia rocznego składki zdrowotnej. Odbywa się to po zakończeniu roku. Wymaga się od niego wyznaczenia rocznego dochodu pozwalającego na określenie wysokości składki zdrowotnej.

Obliczanie rocznego dochodu w celu obliczenia składki zdrowotnej odbywają się następująco:

przychód z działalności gospodarczej – koszty uzyskania przychodu – składki na ubezpieczenie społeczne niezaliczone do kosztów – różnica remanentowa (w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej za 2022 rok bierze się pod uwagę jedynie wartość zmniejszającą dochód).

Roczna podstawa składki zdrowotnej jest obliczana tylko za miesiące aktywnego działania firmy, czyli nie bierze się pod uwagę miesięcy, gdy była zawieszona oraz miesięcy przed zarejestrowaniem firmy, gdy rejestracja odbyła się w trakcie roku. Ta zasada dotyczy także obliczania minimalnej podstawy na podstawie liczby miesięcy, kiedy działalność była faktycznie prowadzona.

Od dochodu stanowiącego podstawę do ustalenia składki zdrowotnej nie odlicza się:

• przekazanych darowizn,
• strat z ubiegłych lat,
• kosztów wygenerowanych w trakcie zawieszenia działalności.

Reasumując, w trakcie obliczania dochodu służącego za podstawę do obliczania składki zdrowotnej mogą pojawić się trudności. Trzeba podkreślić, że dochód nie jest zgodny z definicją dochodu podatkowego. Aby oszczędzić czasu przy obliczaniu podstawy, warto skorzystać z programu do fakturowania. W FakturaXL obliczanie wysokości składki odbywa się w pełni automatycznie. To skuteczny sposób, aby uniknąć błędów oraz dodatkowych nakładów pracy.

Data publikacji: 2023-03-03, autor: FakturaXL