Organem wykonawczym spółki z o. o. jest jej zarząd, który pełni funkcję reprezentacyjną oraz prowadzi jej sprawy. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych ponosi on także odpowiedzialność za podejmowane decyzje i działania.
Odpowiedzialność zarządu, a zobowiązania wobec innych osób
Spółka z o. o. jest podmiotem, który samodzielnie odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem. W sytuacji kiedy majątek spółki jest niewystarczający to dochodzenie zobowiązań może okazać się bezskuteczne. Jeżeli wierzyciel w trakcie egzekucji lub jeszcze przed jej wszczęciem będzie posiadał informacje o stanie majątkowym spółki, z których będzie wynikało, że egzekucja będzie nieskuteczna wtedy może on dochodzić zobowiązań od członków zarządu spółki. Mówi o tym art. 299 par. 1 Kodeksu spółek handlowych:
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń z majątków osobistych wszystkich członków zarządu, kilku z nich lub od jednego wskazanego przez wierzyciela.
W pewnych okolicznościach odpowiedzialność za zobowiązania spółki może zostać ograniczona. Stanie się tak jeżeli członkowie wykażą, że:
w odpowiednim czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub likwidacji spółki bądź zostało rozpoczęte postępowanie układowe
wyżej wymienione wnioski nie zostały złożone z winy członków zarządu
wnioski, które nie zostały złożone w odpowiednim czasie nie wywołały szkody u wierzycieli.
Odpowiedzialność karna
Jeżeli zarząd spółki będzie umyślnie działał na szkodę spółki to może ponieść odpowiedzialność karną. Za takie działanie grozi kara pozbawienia wolności do lat 5. Karę mogą ponieść również ci członkowie zarządu, którzy w odpowiednim czasie nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. W tej sytuacji sąd może orzec karę grzywny, karę pozbawienia lub ograniczenia wolności. Może też pozbawić członka zarządu prawa do prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek jak również pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie handlowym, spółdzielni, fundacji oraz w stowarzyszeniu na okres od 3 do 10 lat.
Odpowiedzialność zarządu wobec wierzycieli
Członkowie zarządu spółki z o. o. mogą odpowiadać solidarnie w stosunku do wierzycieli w sytuacji kiedy powodem powstania szkody było umyślne lub spowodowane niedbalstwem podanie w oświadczeniu nieprawdziwych danych dotyczących:
wniesionych przez wszystkich wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego spółki
wniesionych przez wszystkich wspólników wkładów na pokrycie podwyższonych lub nowo utworzonych udziałów
w okresie 3 lat od dnia rejestracji spółki lub rejestracji podniesienia kapitału zakładowego. W powyższej kwestii głos zabrał Sąd Najwyższy, który w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów o sygnaturze III CZP 72/2008 z dnia 7 listopada 2008 roku stwierdził, że to członek zarządu ma obowiązek naprawić szkodę wyrządzoną wierzycielowi. Odpowiedzialność jaka na nim spoczywa ma charakter odszkodowawczy. Można się od niej uwolnić przez wykazanie braku szkody po stronie wierzyciela.
Odpowiedzialność zarządu wobec samej spółki
Art. 292 Kodeksu spółek handlowych zawiera treść:
Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki, wbrew przepisom prawa z winy swojej wyrządził spółce szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
Powyższa zasada obowiązuje również wobec członków zarządu, którzy powinni działać z największą starannością. Jeżeli członek zarządu swoim działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki wyrządzi jej szkodę, to nie może powoływać się na niewiedzę lub brak doświadczenia. W sytuacji kiedy szkodę wyrządzi dwóch lub więcej członków zarządu to ich odpowiedzialność będzie solidarna. Zarząd może zostać zwolniony od odpowiedzialności jeżeli będzie potrafił wykazać swój brak winy.
Powództwo przeciwko zarządowi spółki
Do odpowiedzialności może być pociągnięty zarówno cały zarząd spółki jak i jej poszczególni członkowie. Powództwo powinno być wytoczone przez spółkę jako samodzielny podmiot prawny w terminie rocznym licząc od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę. Jeżeli spółka nie wytoczy powództwa w wyżej wymienionym terminie, to wtedy takie prawo zyskuje każdy wspólnik. Pozwany wspólnik spółki ma prawo zażądać ustanowienia przez sąd zabezpieczenia przez złożenie kaucji przez pozwanego na wypadek pokrycia szkody gdyby okazało się, że powództwo jest bezzasadne. W przypadku kiedy powód działał w złej wierze i powództwo było bezzasadne to będzie on miał obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej pozwanemu. Powództwo wytoczone przez wspólnika w oparciu o art. 295 lub w przypadku upadłości spółki nie pozwala osobom zobowiązanym do naprawienia szkody powoływania się na uchwałę wspólników udzielającą im absolutorium. Nie mogą oni też powoływać się na dokonane przez spółkę zrzeczenie się roszczeń o odszkodowanie.
Odpowiedzialność zarządu spółki i jej wspólników
Członek zarządu ponosi solidarną odpowiedzialność razem ze wspólnikiem. To konsekwencja przeszacowania aportu. Odpowiedzialność wspólnika spółki odnosi się do różnicy rzeczywistej wartości wkładu, a wartością przyjętą w umowie spółki. Jeżeli odpowiedzialność wobec spółki ma ponieść również jej zarząd to należy wykazać, że wiedział on o przeszacowaniu.
