Zmiany w przepisach podatkowych, które zaczną obowiązywać od stycznia 2022 roku lub od 2023 roku obejmą również przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Będą dotyczyć między innymi wprowadzenia nowych stawek ryczałtowych, sposobu wyliczania podatku zryczałtowanego, czy opodatkowania najmu prywatnego.
Od 1 stycznia 2022 roku nastąpią zmiany wprowadzane w ramach Polskiego Ładu, które będą polegały między innymi na wykreśleniu niektórych zawodów z grupy tzw. wolnych zawodów. Od 2022 roku na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o ryczałcieprzez wolny zawód będzie określana pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez:
Za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez pomocy osób trzecich w zakresie obejmującym czynności związane z danym zawodem. Przedsiębiorca, który wykonuje wolny zawód nie może zatrudniać osób na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, czy umowy o dzieło oraz innej umowy o podobnym charakterze w przypadku kiedy zakres realizowanych przez nich prac pokrywa się z usługami świadczącymi przez przedsiębiorcę.
Do końca 2021 roku do wolnych zawodów wchodziły również grupy podatników wykonujących zawód:
lekarza
lekarza fizjoterapeuty
architekta
inżyniera budownictwa
rzeczoznawcy budowlanego
nauczyciela świadczącego usługi edukacyjne polegające na udzielaniu lekcji na godziny.
Od 2022 roku zawody te zostaną ujęte pod danym PKWiU zgodnie z określoną stawką ryczałtu.
Zmiana definicji tzw. wolnego zawodu pociągnęła za sobą zmiany w stosowanych stawkach ryczałtu. W ramach Polskiego Ładu zostają wprowadzone dwie nowe stawki: 12% i 14%. Art. 12 ust. 2a ustawy o ryczałcie otrzymał nowe brzmienie. Zgodnie z nim stawka 14% została przewidziana dla podatników świadczących usługi:
z zakresu opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86)
architektoniczne i inżynierskie, usługi badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71)
z zakresu specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1).
Nowe brzmienie zyskał też art. 12 ust. 2b ustawy o ryczałcie dotyczący stawki 12%, którą mogą stosować podatnicy świadczący usługi:
związane z wydawaniem:
pakietów gier komputerowych (PKWiU ex 58.21.10.0), z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie online
związane z doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02)
w zakresie instalowania oprogramowania (PKWiU ex 62.09.20.0)
związane z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi (PKWiU 62.03.1).
Dla porównania do końca 2021 roku, przychody z tytułu świadczenia wyżej wymienionych usług, które w 2022 roku zostają objęte stawką ryczałtu w wysokości 12% i 14% były opodatkowane stawką 15% i 17%.
Na plus wprowadzanych zmian przemawia fakt, że dzięki wykreśleniu z katalogu niektórych grup podatników, pozostali będą mogli korzystać z niższych stawek ryczałtu. Do końca 2021 roku wymienieni podatnicy świadczący usługi osobiście wykonując wolny zawód mogli zastosować jedynie stawkę 17% ryczałtu, a stawka w wysokości 15% przysługiwała tylko w przypadku kiedy usługi świadczone były z udziałem osób trzecich, np. przedsiębiorca zatrudniał pracowników. Od stycznia nie będzie to miało znaczenia przy określaniu wysokości zastosowania odpowiedniej stawki ryczałtu, ponieważ ustawa nie zawiera wskazania takiego warunku przy usługach objętych stawką 12% i 14%.
Wykreślenie od 1 stycznia 2022 roku z katalogu wolnych zawodów, nauczycieli świadczących usługi edukacyjne polegające na udzielaniu lekcji na godziny spowodowało, że nie muszą oni opodatkowywać przychodów stawką 17%, a mogą zastosować niższą stawkę w wysokości 8,5% odnoszącą się do przychodów ze świadczenia usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85).
Od 1 stycznia 2022 roku będzie obowiązywał nowy katalog czynności podlegających pod stawkę opodatkowania ryczałtem w wysokości 3%.
Do katalogu czynności opodatkowanych stawką ryczałtu 3% zostały dodane:
przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywane na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub do prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie umowy leasingu operacyjnego
wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie (czyli bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków), która została ustalona za każdy miesiąc, w którym stwierdzono nielegalne zatrudnienie, w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym miesiącu, z zastrzeżeniem, że przychód powstaje na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia
wartość przychodu pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz przychody pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich wysokości właściwym organom państwowym
kwota płatności dotyczącej transakcji, o której mówi art. 7b ustawy o prawach konsumenta, otrzymanej bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Od 1 stycznia 2022 roku art. 7b ustawy o prawach konsumenta brzmi następująco:
Konsument jest obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca założył firmę i wybrał opodatkowanie ryczałtem w wysokości 15%. Za wykonaną usługę przyjął od osoby prywatnej zapłatę w gotówce w wysokości 25 000 zł. Jakie konsekwencje poniesie podatnik w związku z tym, że przyjął pieniądze w wymienionej kwocie?
Odpowiedź: Od 1 stycznia 2022 roku w związku z nowymi przepisami zaczyna obowiązywać limit płatności gotówkowych w transakcjach z osobami prywatnymi, który wynosi 20 000 zł. Przedsiębiorca przyjął zapłatę w kwocie 25 000 zł i tym samym przekroczył obowiązujący limit. W zaistniałej sytuacji podatnik powinien przyjąć zapłatę w formie bezgotówkowej. W przypadku kiedy zapłata została przyjęta gotówką, to oprócz przychodu 25 000 zł ze stawką 15% ryczałtu powinien wykazać w ewidencji przychodu, dodatkowy przychód ze stawką 3%, który będzie miał charakter sankcji za niezastosowanie się do przestrzegania przepisów dotyczących limitu płatności gotówkowej.
Ulga na złe długi w świetle opodatkowania ryczałtem
Art. 11 ust. 4 pkt 2 ustawy o ryczałcie otrzymał nowe brzmienie. Przepis dotyczy stosowania ulgi na złe długi w ramach przeciwdziałania zatorom płatniczym u podatników rozliczających się na podstawie ryczałtu. Zgodnie z nową treścią wymienionego przepisu podatnik w ramach ulgi zobowiązany jest do zwiększenia wartości przychodów o niezapłaconą kwotę zobowiązania za zakup towarów jeżeli od terminu płatności wykazanego na fakturze, rachunku lub umowie upłynął czas 90 dni.
Zgodnie z art. 21 ust. 3f ustawy o ryczałcie, zwiększenia lub zmniejszenia przychodów należy dokonać w trakcie roku w zryczałtowanej zaliczce na podatek. Zwiększenia dokonuje się w związku z brakiem płatności. Natomiast zmniejszenia przychodów w związku z uregulowaniem zobowiązania, do którego wcześniej została zastosowana ulga. Zwiększenie należy wykazać w zeznaniu podatkowym PIT-28 składany za rok, w którym została zastosowana ulga. Od 2022 roku ulga związana z zatorami płatniczymi będzie miała zastosowanie jedynie do nieuregulowanych zobowiązań związanych z zakupem towarów handlowych, materiałów, surowców i innych w stosunku, do których podatnik ma obowiązek przechowywać dowody ich zakupu.
PRZYKŁAD 2 Podatnik prowadzi firmę i stosuje formę opodatkowania ryczałtem. W dniu 2 stycznia otrzymał fakturę dokumentującą zakup towarów z terminem płatności upływającym 6 stycznia 2022 roku. Dodatkowo 5 stycznia 2022 roku nabył usługi, które zostały udokumentowane fakturą z terminem płatności na 10 stycznia. Przedsiębiorca nie opłacił faktur przed upływem 90 dni liczonych od terminu płatności wskazanego na fakturze. Kiedy będzie miał obowiązek wykazania ulgi związanej z zatorami płatniczymi?
Dla obu faktur 90 dni od upływu terminu płatności wynikającego z dokumentu zakupu kończy się w kwietniu 2022 roku. Natomiast ulga na złe długi dotyczy tylko faktury za zakup towarów i tylko ta może zostać wykazana w formularzu PIT-28 składanym za 2022 rok.
Składka zdrowotna, a zryczałtowana zaliczka na podatek
Od 1 stycznia 2022 roku zmieniają się również przepisy dotyczące składki zdrowotnej, która nie będzie już pomniejszała zobowiązania podatkowego w żadnej formie opodatkowania, także w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Co prawda podatnicy zostali pozbawieni prawa do ujmowania składki zdrowotnej w zaliczkach na podatek, to jednak nadal jest obowiązek opłacania jej każdego miesiąca.
Wysokość składki zdrowotnej zależy od uzyskanego przychodu. Wynosi 9% podstawy wymiaru. Zgodnie z nowymi przepisami termin zapłaty będzie przypadał na 20 dzieńmiesiąca za miesiąc bieżący. Art. 81 ust. 2f ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych otrzymał nowe brzmienie zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi:
kwota odpowiadająca 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły kwoty 60 000 zł
kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 60 000 zł, a nie przekroczyły kwoty 300 000 zł
kwota odpowiadająca 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły kwotę 300 000 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie, to wynagrodzenie z sektora przedsiębiorstw z czwartego kwartału roku poprzedniego łącznie z wypłatami z zysku ogłaszane przez Prezesa GUS-u w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. W związku z powyższym wysokość składki zdrowotnej ma prawo ulec zmianie w trakcie roku jeżeli wzrośnie uzyskany przychód.
Nowe zasady wyliczenia składki zdrowotnej zaczną obowiązywać od lutego 2022 roku. W styczniu będą obowiązywały jeszcze stare zasady.
W celu wyliczenia składki na 2022 rok należy znać wartość przeciętnego wynagrodzenia za IV kwartał 2021 roku. Zostanie ona podana dopiero w 2022 roku. Szacunkową wartość składki zdrowotnej można wyliczyć na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z III kwartału 2021 roku, które wyniosło 5 885,75 zł.
Przychód do 60 000 zł - (5 885,75 zł x 60%) x 9% = 317,83 zł
Przychód od 60 001 zł do 300 000 zł - 5 885,75 zł x 9% = 529,72 zł
Przychód powyżej 300 001 zł - (5 885,75 zł x 180%) x 9% = 953,49 zł
Jeżeli po zakończonym roku przedsiębiorca będzie miał niedopłatę w składce zdrowotnej, to będzie musiał dopłacić różnicę razem ze składką za miesiąc luty roku następnego. W przypadku kiedy wystąpi nadpłata składki zdrowotnej, to przedsiębiorca ma prawo złożyć wniosek do ZUS-u o jej zwrot w terminie do 30 maja w formie elektronicznej. ZUS na realizację zwrotu ma czas do 30 lipca. Warunkiem przekazania nadpłaconych kwot jest brak bieżących zaległości w ZUS-ie. Z tytułu niedopłaty składki zdrowotnej nie są naliczane odsetki.
Wynajem prywatnych składników majątku (najem prywatny)
Kolejną zmianą, na którą muszą przygotować się podatnicy jest sposób opodatkowania najmu prywatnego. Do końca 2021 roku przedsiębiorcy mogli wybrać sposób rozliczania najmu pomiędzy zasadami ogólnymi (skala podatkowa), a ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Od stycznia 2022 roku, zgodnie z nową treścią art. 2 ust. 1a ustawy o ryczałcie, przychody uzyskane z tytułu:
najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze
dzierżawy, poddzierżawy działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze bądź na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej
które nie zostaną osiągnięte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej będą opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
W 2022 roku przy rozliczaniu najmu prywatnego tak jak do tej pory będą obowiązywały 2 stawki ryczałtu:
8,5% - dla przychodów do limitu 100 000 zł
12,5% - dla przychodów będących nadwyżką ponad limit 100 000 zł.
Zgodnie z nową treścią art. 12 ust. 14 ustawy o ryczałcie do limitu przychodów nie są wliczane przychody uzyskiwane z pozarolniczej działalności gospodarczej, także w przypadku działalności prowadzonej w formie spółki.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. Jako formę opodatkowania wybrał ryczałt. Podatek płaci w wysokości 15%. Przychody uzyskuje z najmu prywatnego mieszkań. W maju 2022 roku uzyskał łączny przychód z najmu w wysokości 20 000 zł. Natomiast z działalności gospodarczej uzyskał 90 000 zł. Jaką stawkę ryczałtu powinien zastosować z uzyskanych przychodów jeżeli ich łączna suma w maju osiągnęła wartość 110 000 zł?
Należy mieć na uwadze, że przychody uzyskiwane z najmu prywatnego i działalności gospodarczej nie sumują się, dlatego w opisanym przypadku przedsiębiorca nie przekroczył limitu 100 000 zł z tytułu najmu prywatnego, co oznacza, że przychody te może opodatkować stawką ryczałtu 8,5%. Natomiast w stosunku do przychodów z działalności gospodarczej może zastosować stawkę ryczałtu 15%.
W ramach zmian wprowadzonych przez Polski Ład zostały dookreślone warunki związane ze sposobem opodatkowania ryczałtem przychodów należnych, ale faktycznie nieotrzymanych przez osoby wynajmujące. W art. 6 ust. 1ba ustawy o ryczałcie napisane jest, że jeżeli wynajmujący lub wydzierżawiający przeniesie na rzecz osoby trzeciej wierzytelności z tytułu opłat jakie będą wynikały z tych umów, które nie wygasły pomiędzy stronami, to opłaty ponoszone przez najemcę bądź dzierżawcę na rzecz osoby trzeciej będą przychodem dla wynajmującego lub wydzierżawiającego w dniu zapłaty. Nowe przepisy nie wprowadzają zmian jeżeli chodzi o udzielanie przez przedsiębiorców informacji o wybraniu opodatkowania w formie ryczałtu przychodów uzyskiwanych w ramach najmu prywatnego. Wynika to z tego, że podatnicy nie mają innej możliwości opodatkowania przychodów z najmu prywatnego uzyskiwanych poza działalnością, jak tylko w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
W projekcie Polskiego Ładu zostało zamieszczone uzasadnienie dotyczące małżonków, którzy przed 1 stycznia 2022 roku wybrali jako formę opodatkowania przez jednego z nich całości uzyskanych dochodów na podstawie przepisów ustawy o PIT w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, co pozwala im w dalszym ciągu korzystać z tej zasady w roku 2022 i zastosować opodatkowanie całości przychodów przez jednego z nich w formie ryczałtu.
Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – obowiązek przekazywania do urzędu
Od 1 stycznia 2023 roku zgodnie z art. 15 ust. 12 ustawy o ryczałcie przedsiębiorców czeka nowy obowiązek polegający na przesyłaniu drogą elektroniczną do urzędu skarbowego ewidencji lub wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (WNiP) w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po rozliczanym miesiącu lub kwartale. Ewidencja lub wykaz za grudzień lub IV kwartał roku poprzedniego będzie musiał być przesłany do urzędu do końca lutego roku następnego. Obowiązek ten będzie dotyczył wszystkich podatników prowadzących taką ewidencję lub wykaz.
Ewidencja lub wykaz będą składane do urzędu w zależności od sposobu rozliczania ryczałtu. W przypadku opłacania podatku:
miesięcznie – stan majątku w ewidencji lub wykazie musi być wykazany na ostatni dzień miesiąca, który jest rozliczany
kwartalnie – stan majątku w ewidencji lub wykazie musi być wykazany na ostatni dzień kwartału, za który jest rozliczany.
Jeżeli przedsiębiorca nie uzyska w danym okresie przychodu, to i tak ma obowiązek przesłania ewidencji.
Od 1 stycznia 2023 roku w życie wejdzie inny nowy przepis (art. 15 ust. 13 ustawy o ryczałcie), zgodnie z którym w drodze rozporządzenia, Minister Finansów będzie miał prawo poszerzyć zakres informacji jakie podatnicy zobowiązani są przekazywać w ewidencji lub wykazie ewidencji środków trwałych i WNiP, a także określić podmioty, które zostaną zwolnione z powyższego obowiązku.
