W dzisiejszych czasach osoby niepełnoletnie coraz częściej myślą o podjęciu pracy, która ma być szansą na szybsze usamodzielnienie się. Czy osoba niepełnoletnia może założyć własną działalność gospodarczą? Jakie są zasady prowadzenia firmy przez osoby małoletnie?
Kodeks cywilny definiuje przedsiębiorcę jako osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, która zgodnie z odrębną ustawą ma przyznaną zdolność prawną do prowadzenia we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej. Status przedsiębiorcy zależy od posiadania zdolności do czynności prawnych i zdolności prawnej.
Czym jest zdolność prawna, a czym zdolność do czynności prawnych?
Zdolność prawna daje możliwość bycia właścicielem określonych rzeczy. Posiada ją:
osoba fizyczna (każdy człowiek od momentu narodzin do śmierci)
osoba prawna (od momentu powstania, przez cały czas funkcjonowania)
Zdolność do czynności prawnych oznacza możliwość do wykonywania praw i obowiązków jak również zaciągania zobowiązań we własnym imieniu.
Zdolność prawna może być:
ograniczona dotyczy osób, które ukończyły 13 rok życia lub są ubezwłasnowolnione częściowo. Takie osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych mogą dokonywać czynności tylko za zgodą przedstawiciela ustawowego. Bez jego zgody mogą jedynie:
zawierać umowy w drobnych, bieżących sprawach dotyczących życia codziennego
rozporządzać swoim zarobkiem pod warunkiem, że sąd opiekuńczy z ważnych powodów nie postanowił inaczej
rozporządzać swobodnie przedmiotami, które zostały im oddane przez przedstawiciela ustawowego
podpisać umowę o pracę i dokonywać czynności prawnych w ramach tej umowy.
Inne czynności wymagają potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego.
pełna dotyczy osób, które ukończyły 18 rok życia i mogą wykonywać wszystkie czynności we własnym imieniu.
Zakładanie firmy przez nieletniego
Niepełnoletni może założyć i prowadzić firmę, chociaż posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych jest konieczne przy zakładaniu własnej firmy. Brak zdolności nie pozwala osobie być samodzielnym uczestnikiem w obrocie gospodarczym ani dokonywać samodzielnie większości czynności.
Osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może prowadzić własną firmę o ile jej przedstawiciele ustawowi (najczęściej rodzice) wyrażą zgodę na dokonywane przez nią czynności. W niektórych sprawach przekraczających zwykły zakres zarządu do dokonania czynności potrzebna jest zgoda sądu.
Rejestracja w CEIDG
Wpisu rejestracyjnego do CEIDG może dokonać jedynie osoba, która ukończyła 18 lat. Jednoosobową działalność gospodarczą może prowadzić tylko osoba pełnoletnia. W przypadku otrzymania przez małoletniego darowizny w postaci prawa do przedsiębiorstwa lub kiedy w jego imieniu dojdzie do nabycia przedsiębiorstwa (za zezwoleniem sądu opiekuńczego) bądź odziedziczenia przez niego firmy, to nie będzie on mógł kontynuować działalności, ponieważ wpis do CEIDG nie podlega dziedziczeniu.
Obecnie obowiązujące w Polsce przepisy prawa nie przewidują kontynuacji jednoosobowej działalności zarówno przez osobę pełnoletnią jak i małoletnią. Dziedziczeniu i darowiźnie podlegają jedynie rzeczy i prawa za pomocą, których działalność mogła być prowadzona. Należą do nich między innymi: samochody, wyposażenie biura, umowy, znaki towarowe, nieruchomości.
Udziały i akcje własnością niepełnoletniego
Osoba małoletnia może posiadać udziały oraz akcje w spółkach handlowych. Niepełnoletni posiadający ograniczoną zdolność do czynności prawnych może zawrzeć umowę spółki lub przystąpić do spółki. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wykluczają takiej możliwości. Zgodnie z kodeksem pełną zdolność do czynności prawnej muszą mieć jedynie członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatorzy i prokurenci. Udział niepełnoletniego w spółkach osobowych odbywa się na podobnych zasadach z tą różnicą, że osoba taka nie może zaciągać zobowiązań bez zgody sądu, ponieważ nie może ona odpowiadać za zobowiązania spółki.
Niepełnoletni będąc właścicielem akcji w spółce komandytowo-akcyjnej ma jedynie prawo do udziału w zysku. Posiadanie akcji nie daje prawa do prowadzenia spraw spółki. Sprzedaż akcji przed ukończeniem 18 lat wymaga zgody sądu opiekuńczego i rodzinnego.
Dziedziczenie firmy – jak postąpić?
Niepełnoletni, który odziedziczy działalność gospodarczą powinien:
zarejestrować odziedziczoną firmę na swoje nazwisko dokonując wpisu do CEIDG (za zgodą przedstawiciela ustawowego)
wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku z wyszczególnieniem środków trwałych i wyposażenia należącego do majątku firmy, której właścicielem był spadkodawca. Na przyjęcie spadku musi wyrazić zgodę przedstawiciel ustawowy małoletniego
przejąć zobowiązania spadkodawcy.
Tylko po spełnieniu powyższych warunków osoba niepełnoletnia może stać się przedsiębiorcą. Większość czynności w jej imieniu będzie musiał wykonać jej przedstawiciel ustawowy.
Podsumowanie
Osoba niepełnoletnia może być przedsiębiorcą jeżeli ma ukończone 13 lat. Jednak takie działanie jest dość uciążliwe, bowiem niemal w każdej sprawie, przy podejmowaniu większości decyzji potrzebna jest zgoda przedstawicieli ustawowych, a niekiedy nawet i sądu. W praktyce osoba małoletnia będzie figurowała w rejestrach przedsiębiorstwa, ale w rzeczywistości większość decyzji dotyczących dokonywanych czynności i tak będzie podejmowana przez opiekunów prawnych. Samodzielnie firmę może prowadzić jedynie osoba pełnoletnia mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
