Pracownik, który zawiera umowę zlecenia z aktualnym pracodawcą pod względem ubezpieczeniowym traktowany jest jak pracownik. Przychody ze zlecenia wliczane są do podstawy wymiaru składek i do podstawy zasiłku.
Definicja pracownika pod kątem ubezpieczenia (art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
1. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. 2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy
Zatrudnienie własnego pracownika na umowę zlecenia
Pracownik, który dodatkowo zatrudniony jest u swojego pracodawcy na umowę zlecenia, podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na takich samych zasadach jak ma to miejsce przy umowie o pracę. W tym wypadku występuje również obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Podstawą wymiaru składek jest łączny przychód z umowy o pracę i umowy zlecenia. Pracodawca nie musi zgłaszać dodatkowo pracownika, zleceniobiorcy do ubezpieczeń. Przychód z umowy zlecenia powinien być wykazywany razem z przychodem uzyskanym ze stosunku o pracę w miesięcznym raporcie imiennym składanym za pracownika.
Potwierdzeniem na to jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. sygn. akt II UZP 6/09:
Pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy.
Pracodawca, jako podmiot na rzecz, którego wykonywana jest praca z tytułu umowy cywilnoprawnej ma obowiązek rozliczania i opłacania należnych składek za te osoby, tak samo jak za osoby wykonujące pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracodawcą. Pozwala to przyjąć takie same zasady również w stosunku do osób wykonujących w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niebędącym ich pracodawcą, pracę na rzecz swojego pracodawcy. Przychód uzyskany z takiej umowy należy doliczyć do przychodu uzyskanego ze stosunku pracy. Pracodawca ma obowiązek złożyć za pracownika imienny raport miesięczny. Będąc zleceniodawcą nie musi zgłaszać zleceniobiorcy do ubezpieczeń.
Zapisy art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie mają zastosowania w stosunku do osób będących na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym. Jeżeli pracownik zatrudniony na podstawie umowy zlecenia u własnego pracodawcy będzie przebywał na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym, to z tytułu tej umowy, będzie podlegał ubezpieczeniom na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.
PRZYKŁAD 1 Osoba od 1 do 31 marca 2019 roku wykonywała pracę na podstawie umowy zlecenia jaką zawarła ze spółką jawną. Wcześniej, 1 września 2016 roku została zatrudniona w spółce z tytułu stosunku pracy. W ramach umowy zlecenia zawartej ze spółką wykonywała pracę na rzecz swojego pracodawcy.
Taka osoba od 1 września 2016 roku podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Pracodawca ma obowiązek dokonać zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych począwszy od dnia 1 września 2016 roku na druku ZUS ZUA z kodem ubezpieczeń właściwym dla pracownika. Przychód z umowy zlecenia powinien wykazać razem z przychodem wynikającym ze stosunku pracy i uwzględnić go w składanym za pracownika, imiennym, miesięcznym raporcie z właściwym kodem ubezpieczeń za miesiąc uzyskania przychodu lub postawienia do dyspozycji.
PRZYKŁAD 2 Osoba zatrudniona w spółce z o. o. od dnia 1 lutego 2020 roku na podstawie umowy o pracę wykonywała jednocześnie na rzecz spółki pracę z tytułu umowy zlecenia w terminie od 1 do 30 czerwca 2019 roku.
Osoba podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę i z tytułu umowy zlecenia. Pracodawca, płatnik składek miał obowiązek zgłosić osobę do obowiązkowych ubezpieczeń z pierwszym dniem zatrudnienia na etat, czyli od 1 lutego 2020 roku. Pracodawca nie ma obowiązku zgłaszania osoby do ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia. Jedyne co musi zrobić to połączyć przychód ze stosunku o pracę z przychodem z umowy zlecenia i uzyskaną sumę wykazać w imiennym raporcie miesięcznym składanym za miesiąc czerwiec 2019 r. Raport należy oznaczyć kodem z tytułu ubezpieczeń właściwym dla pracownika.
PRZYKŁAD 3 Spółka z dniem 1 stycznia 2019 roku zawarła umowę zlecenia z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie macierzyńskim i pobierającym z tego tytułu, zasiłek macierzyński.
Osoba od 1 stycznia 2019 roku pobiera zasiłek macierzyński i jednocześnie wykonuje umowę zlecenia. Od tego dnia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalne i rentowe z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego). Dobrowolnie, na swój wniosek może zostać objęta ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym także z tytułu umowy zlecenia.
PRZYKŁAD 4 1 stycznia 2020 roku spółka akcyjna zawarła z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym, umowę zlecenia.
Osoba, która przebywa na urlopie wychowawczym i jednocześnie wykonuje umowę zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. W tym przypadku samo przebywanie na urlopie wychowawczym nie stanowi podstawy do odprowadzania składek na ubezpieczenia. Osoba mimo, że przebywa na urlopie wychowawczym, to nadal jest pracownikiem spółki i z tytułu zawartej umowy zlecenia podlega ubezpieczeniom zgodnie z zasadami przewidzianymi dla zleceniobiorców. Pracodawca z tytułu umowy zlecenia musi obowiązkowo za taką osobę odprowadzić składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna i może zostać opłacona na wniosek zleceniobiorcy.
